Λίγα λόγια για τον συνοικισμό
Έτσι ονομάζεται ο συνοικισμός 5 χιλιόμετρα έξω από την Κατούνα ανάμεσα από τον Αετό και τον Κωνωπίνα. Ο Συνοικισμός αυτός, ονομάζεται πρόσφυγα ή προσφυγικά, λόγω του ότι κατοικείται από πρόσφυγες ανθρώπους, που έφυγαν από τη γενέτειρά τους την περιοχή του Πόντου της και της Μικράς Ασίας και εγκαταστάθηκαν το 1922 μετά από απερίγραπτες ταλαιπωρίες. Το ελληνικό κράτος τότε ανάλογα με τις δυνατότητες της εποχής τους αποκατέστησε τη Δεκαετία 1922-1932, έως το 32 ήταν άστεγοι.
Προτίμησαν αυτές τις περιοχές για να αποφύγουν τον εκτουρκισμό, για να μείνουν χριστιανοί ορθόδοξοι.
Το Μοναστήρι
Το όνομα φυσικά το πήρε από το μοναστήρι του Άγιου Νικόλαου που προυπήρχε, το ιστορικό αυτό μοναστήρι που προσέφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στην ακμή του στην επαναστατική περίοδο κατά των Τούρκων κυρίως το 1822 στην μεγάλη και νικηφόρα μάχη των ξηρομεριτών.
Αυτός που έκτισε το μοναστήρι φέρεται είναι ο Ευγένιος Γιαννακόπουλος και από την επιγραφή εντός του Ναού, το μοναστήρι ιδρύθηκε το έτος 1692 επί Πατριάρχου Καλλίνικου Β του Ακαρνάνος.Στο μοναστήρι υπάρχει γύρω-γύρω τείχος και μια πύλη. Το τείχος και τα κελιά σήμερα είναι σχεδόν έτοιμα ανακατασκευάστηκαν από τους ίδιους τους περήφανους κατοίκους του συνοικισμού.
Αρχικός εδώ είχαν φθάσει περίπου στις 70 οικογένειες. Μόνο 16 οικογένειες έμειναν, οι οποίοι ζούσαν πολύ φτωχικά. Με τον καιρό όμως η ζωή τους βελτιώθηκε με την καλλιέργεια της γης και την κτηνοτροφία. Κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία, αιγοπρόβατα, βοοειδή και γουρούνια. Άνθρωποι πρόσχαροι, καλοσυνάτοι, ανοιχτόκαρδοι, με φωνή μαλακή, απαλή. Οι άνθρωποι από τα πρόσφυγα ήταν σχεδόν πάντα χαμηλών τόνων και σιγά-σιγά εισχωρούσαν στην κοινωνία της Κατούνας και της γύρω περιοχής. Η πραγματικότητα είναι πως σήμερα γύρω στα 40 άτομα ζουν στο συνοικισμό μόνιμα μαζί με τα μικρά τους. Τα σπίτια είναι περίπου 30. Τα παιδιά που υπάρχουν πηγαίνουν στα σχολεία της Κατούνας.
Ο Βυζαντινολόγος, καθηγητής πανεπιστημίου και κάποτε καθηγητής του Γυμνασίου Κατούνας Παλιούρας Αθανάσιος στο βιβλίο του παρουσιάζει στοιχεία, φωτογραφίες και επιγραφές, για την ιστορία της Μονής του Αγίου Νικόλαου. Από τις λιγοστές οικογένειες που μένουνε σήμερα στον άγιο Νικόλαο, είναι οι εξής: Φυτοπούλου, Καρασάβα, Ταφιάδη, Αναστασιάδη, Τζάκη, Πετσινού, Σαββίδη, Βαρυβακίδου και Λιάπη.
Σήμα κατατεθέν για όλο το Ξηρόμερο είναι το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου που γιορτάζει αύριο Τρίτη 7 Δεκεμβρίου. Πλήθος πιστών, εκδρομείς έρχονται κάθε χρόνο σε αυτό το ιστορικό και εκκλησιαστικό μνημείο να προσκυνήσουν μη ξεχνώντας και την ιστορία μας. Σήμερα το απόγευμα θα τελεσθεί μεγας εσπερινός και αύριο το πρωί η πανηγυρική θεία λειτουργία στη μνήμη του Αγίου. Αξίζει τον κόπο για όλους εμάς να επισκεφτούμε το καλύτερο μνημείο της περιοχής του Ξηρομέρου.
Τα στοιχεία τα πήραμε από την εφημερίδα του χωριού μας.
