69 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα, Δευτέρα, από την θηριωδία των Ναζί στο Δίστομο. Στις 10 Ιουνίου του 1944, μία φάλαγγα των SS μαζί με άλλες ομάδες Γερμανών στρατιωτών δέχθηκαν επίθεση στην Καταβόθρα από αντάρτες του ΕΛΑΣ και υποχώρησαν μετά από βαριές απώλειες.
Οι απώλειες των Γερμανών ήταν περίπου 40 νεκροί άνδρες, μεταξύ αυτών και ένας αξιωματικός που εκτελούσε χρέη μεταφραστή, ο οποίος μεταφέρθηκε τραυματισμένος και πέθανε στο Δίστομο, ενώ των Ελλήνων 15 νεκροί.
ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ
ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ
Στη συνέχεια, οι Γερμανοί μπήκαν στο Δίστομο για να εκδικηθούν τους χωρικούς για την ήττα τους από τους αντάρτες.
Με εντολή του διοικητή τους, υπολοχαγού Χανς Ζάμπελ, οι Ναζί εκτέλεσαν όποιον βρήκαν μπροστά τους, άνδρες, γυναίκες, ηλικιωμένους και βρέφη μερικών ημερών. Γυναίκες βιάστηκαν πριν δολοφονηθούν, σπίτια πυρπολήθηκαν και όσοι άμαχοι χωρικοί δεν είχαν καταφέρει μέχρι εκείνη τη στιγμή να διαφύγουν έπεσαν θύματα της εκδικητικής μανίας των Ναζί.
Συνολικά εκτελέστηκαν 228 άμαχοι, εκ των οποίων οι 117 γυναίκες και 111 άντρες, ανάμεσά τους 53 παιδιά κάτω των 16 χρόνων και βρέφη.
Η μαρτυρία του απεσταλμένου του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού Eλβετού George Wehrly ο οποίος έφτασε στο Δίστομο μετά λίγες μέρες μιλάει για 600 νεκρούς στην ευρύτερη περιοχή.
Η πρωτοφανής θηριωδία έγινε αμέσως γνωστή μέσω του BBC στο εξωτερικό και προκάλεσε την κατακραυγή της διεθνούς κοινής γνώμης. Η Γερμανική Διοίκηση της Αθήνας επέρριψε την ευθύνη αποκλειστικά στους κατοίκους του Διστόμου, επειδή, όπως ανέφερε σε ανακοίνωσή της, δεν συμμορφώθηκαν με τις στρατιωτικές εντολές.
Ένα μοναδικό ντοκουμέντο
Κατά την διάρκεια τής Γερμανικής Κατοχής στην Ελλάδα (1941-44), ένας πρώην αξιωματικός τού Πολεμικού Ναυτικού και μετέπειτα επιχειρηματίας, ο Άγγελος Παπαναστασίου, αποτύπωσε σπάνιες εικόνες τής περιόδου με την κινηματογραφική του μηχανή.
Εγχείρημα ιδιαιτέρως δύσκολο και επικίνδυνο, δεδομένου ότι η φωτογράφιση ή κινηματογράφηση άνευ άδειας από τον εχθρό, τιμωρούνταν με θανατική ποινή. Ο Παπαναστασίου, με κίνδυνο τής ζωής του, έκρυβε την μηχανή του σε μια καραβάνα συσσιτίου για να μην κινήσει υποψίες και κατέγραφε κρυφά εικόνες, τόσο από την καθημερινότητα, αλλά και -κυρίως- σκληρές εικόνες από τα δεινά που επέφερε η Κατοχή.
Ο Άγγελος Παπαναστασίου κατά τη διάρκεια της Κατοχής περπατούσε στους δρόμους της Αθήνας με ένα τσίγκινο τενεκεδάκι. Εκεί έκρυβε το μεγάλο του μυστικό:
Μια κινηματογραφική μηχανή με την οποία κατέγραφε συνεχώς τους στρατιώτες, τη ζωή και την πείνα στην κατακτημένη πρωτεύουσα. Κρυφά από την οικογένεια, τους φίλους και τους οικείους του φύλαγε την "αποστολή" του - παρακαταθήκη για την ιστορία και τους Έλληνες.
Πρόκειται για το μοναδικό υπάρχον βιντεοσκοπημένο υλικό στην Ευρώπη που περιέχει σκηνές καθημερινής ζωής κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Σε φιλμ 16 χιλιοστών και σε 31 ενότητες προβάλλονται η θηριωδία των ναζί και οι Έλληνες συνεργάτες τους.
Το κινηματογραφικό υλικό τού Παπαναστασίου, χρησιμοποιήθηκε στην Δίκη τής Νυρεμβέργης, ως αποδεικτικό στοιχείο των εγκλημάτων που διέπραξαν οι Γερμανοί στην Ελλάδα.
Το 1978, οι υπεύθυνοι τού Πολεμικού Μουσείου, δανείστηκαν την ταινία από την κόρη τού Παπαναστασίου, Λουκία, για μία και μόνη προβολή. Πριν την επιστρέψουν όμως, αφαίρεσαν σημαντικό τμήμα τού υλικού (18′ από τα περίπου 45′), χωρίς να δώσουν πειστική εξήγηση. Όπως λέγεται, ο κύριος λόγος που "εξαφανίστηκαν" σκηνές από το υλικό, οφείλεται στο ότι σε κάποιες απ' αυτές εμφανίζονται δοσίλογοι εν ώρα δράσης.
Στην ταινία προβάλλονται σκηνές της καθημερινής ζωής κατά τη διάρκεια της Κατοχής, οι συγκοινωνίες με τα τραμ και τα γκαζοκίνητα λεωφορεία, το συσσίτιο και ο λιμός που εξολόθρευσε τον άμαχο πληθυσμό της πόλης με πλάνα από την περισυλλογή νεκρών από τους δρόμους, την περίθαλψη παιδιών και ενηλίκων εξασθενημένων από την ασιτία.
Περιλαμβάνονται πλάνα από το ανατιναγμένο κτίριο της Οργάνωσης (ΕΣΠΟ) από την ΠΕΑΝ (Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων) και από τις απεργίες και διαδηλώσεις που οργανώθηκαν στην Αθήνα.
Τέλος προβάλλονται πλάνα από τις εκτελέσεις Ελλήνων αγωνιστών δι' απαγχονισμού, αλλά και από παρελάσεις των Ταγμάτων Ασφαλείας μπροστά από το Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο και το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη.
"Επήρα μια απόφαση να κινηματογραφήσω την άφιξη του γερμανικού στρατού στην Αθήνα και εν συνεχεία ότι μπορούσα περισσότερα κατά την περίοδο της κατοχής των. Υπελόγιζα ότι η εις την Ελλάδα παραμονή τους θα ήτο μόνον μια Εθνική Περιπέτεια, αλλά όχι και Εθνική Συμφορά όπως απεδείχθη κατά την περίοδο της κατοχής.
Η θηριωδία τους, αι καταστροφαί που έκαμαν στα χρόνια της Κατοχής, τα μαρτύρια που υπεβλήθη ο ελληνικός λαός είναι άνευ προηγουμένου", σημείωσε ο Α. Παπαναστασίου στην επιστολή που άφησε στην κόρη του.
www.theinsider