Μάθημα αγώνα απ’ τους καπνεργάτες, μάθημα αλληλεγγύης απ’ τους Αγρινιώτες τον Αύγουστο του 1926.
Η ιστορία μιας πόλης που εύκολα ξεχνά και ένα ντοκουμέντο… για όσους νομίζουν ότι η απεργία στην παραλία είναι κοινωνικός αγώνας.
OLYMPUS DIGITAL CAMERA Πριν από 87 χρόνια, τον Αύγουστο του 1926, δεν ήταν η ζέστη που έκανε το Αγρίνιο να μοιάζει με μοιάζει με καζάνι έτοιμο να εκραγεί. Ήταν το άδικο.
Οι κινητοποιήσεις των καπνεργατών είχαν ξεκινήσει ένα μήνα πριν. Οι κινητοποιήσεις εκείνες έμελε να μείνουν στην ιστορία για το αίμα που χύθηκε και για τους δρόμους που άνοιξαν. Δυστυχώς, στο Αγρίνιο ξεχνάμε… Συμπληρώνονται σήμερα 8 Αυγούστου 87 χρόνια απ’ τα όσα τραγικά σημάδεψαν την πόλη, κανείς όμως δεν σκέφτηκε, όχι μια εκδήλωση τιμής να κάνει (ποτέ δεν έγινε κάτι τέτοιο), αλλά ούτε την αναγκαία υπενθύμιση…
Το agrinioreport.com ανέσυρε απ’ το αρχείο του μια φωτογραφία ντοκουμέντο:
Είναι απ’ την κηδεία των άδικα δολοφονημένων απεργών καπνεργατών στις 9 Αυγούστου 1926. Διακρίνονται τα φέρετρα της Βασιλικής Γεωργατζέλη (έγκυος!) και του Θεμιστοκλή Καραμιχάλη. Οι καπνεργάτες που συνοδεύουν τη νεκρική πομπή, γεμάτοι πόνο και οργή… Δεν υποχώρησαν όμως. Αντίθετα, συνέχισαν τον αγώνα τους με μεγαλύτερη ένταση…
Η φωτογραφία ντοκουμέντο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1977 στην εφημερίδα «Ο ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ Αιτωλοακαρνανίας και Ηπείρου» του Θεοφάνη Βέτσα. Είναι «δωρεά ως ενθύμιον» του Γηραιού Α. Παρθένη.
Πως έγιναν τα γεγονότα
Με βάση τις μαρτυρίες καπνεργατών που έζησαν από κοντά τα γεγονότα ο «Εργαζόμενος» και μεγάλος αγωνιστής Θ. Βέτσας περιέγραψε στο αφιέρωμα του ’77 την ιστορία:
Η απεργία άρχισε στις 2 Ιουλίου 1926 με αίτημα την αύξηση των ημερομισθίων και με κανέναν απεργοσπάστη. Κράτησε δε 38 μέρες και ήταν η μεγαλύτερη απεργία στην Ελλάδα τότε. Την 38ην ημέρα οι καπνεργάτες και καπνεργάτριες του Αγρινίου, 2500 περίπου, συγκεντρώθηκαν στην Εκκλησία του Σωτήρα, του σημερινού δημοτικού πάρκου, που τότε ήταν χέρσα έκταση.
Κεντρικός ομιλητής ήταν ο σύμβουλος της διοίκησης του Σωματίου Καπνεργατών Αγρινίου, ο μακαρίτης Γιάννης Θεμελής. Άλλοι ομιλητές που ήρθαν για συμπαράσταση στους απεργούς ήταν οι μακαρίτες δικηγόροι της πόλης, ο μπαρπα-Λάμπρος Τσιτσιμελής, πατέρας του σημερινού δημάρχου, και ο Γιάννης Παπαϊωάννου, πατέρας του δικηγόρου και τώρα βουλευτή Αιτ/νιας Νίκου Παπαϊωάννου, και πολλοί άλλοι.
Μόλις τελείωσαν οι ομιλίες και εγκρίθηκε το ψήφισμα, οι απεργοί άρχισαν να διαλύονται για τα σπίτια τους.
(Εδώ υπάρχουν δυο απόψεις, από το σημείο δηλαδή που άρχισαν τα γεγονότα).
OLYMPUS DIGITAL CAMERAΚατά τη μια άποψη είναι ότι είχε πάρει εντολή ο επικεφαλής να χτυπήσει τους καπνεργάτες για να διαλύσουν την απεργία. Κατά την άλλη άποψη, ο επικεφαλής νομίζοντας ότι θα κάνουν στη συνέχεια οι απεργοί διαδήλωση μέσα στην πόλη, τους χτύπησε, διέταξε πυρ όταν οι απεργοί είχαν φτάσει στη μάντρα του πάρκου και χτύπησαν τους απεργούς και σκότωσαν αυτούς εν ψυχρώ.
Δυο θύματα είχαν οι απεργοί, την Βασιλική , σύζυγο Γεωργ. Γεωργαντζέλη, που ήταν και έγκυος, και τον Θεμιστοκλή Ν. Καραμιχάλη. Τραυματίστηκαν βαριά πάνω από 30 καπνεργάτες, μεταξύ των οποίων και ο Π. Τσαμπής, του οποίου κόπηκε το χέρι και έμεινε ανάπηρος σε όλη του τη ζωή. Το κακό θα χειροτέρευε αν δεν επενέβαιναν οι δυο δικηγόροι που αναφέραμε, οι οποίοι και διαμαρτυρήθηκαν έντονα στον επικεφαλής του τάγματος και τον κατέστησαν υπεύθυνο των γεγονότων. Και έτσι σταμάτησαν τους πυροβολισμούς.
Αμέσως διαλύθηκαν οι καπνεργάτες, αφού πήραν τα θύματα μαζί τους. Το ίδιο βράδυ των γεγονότων η άπληστη εργοδοσία δέχθηκε την αύξηση που ζητούσαν 38 μέρες οι απεργοί.
Ο λαός του Αγρινίου έδειξε μεγάλη συμπαράσταση στους απεργούς. Τα μαγαζιά ειδών τροφίμων εδώριζαν και πίστωναν τεράστια ποσά στους απεργούς. Σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τα γεγονότα, έκλεισαν και τα μαγαζιά τους. Χαρακτηριστικά μάθαμε ότι για τον μακαρίτη Αριστείδη Παρθένη (που δώρισε και τη φωτογραφία της κηδείας) ότι είχε τότε ταβέρνα και μαγείρευε για τους απεργούς δωρεάν. Οι φουρνάρηδες της πόλης έδιναν κι αυτοί δωρεάν καρβέλια ψωμί. Στον επάνω συνοικισμό υπήρχε ένα σπίτι που είχαν για πρατήριο διανομής ψωμιού, γιατί δεν υπήρχε φούρνος εκεί.
Την άλλη μέρα έγινε πάνδημη η κηδεία των θυμάτων που φαίνονται στη φωτογραφία.
Τις επόμενες μέρες για να τρομοκρατηθούν οι καπνεργάτες, συνελήφθησαν και εκτοπίστηκαν στη Σκιάθο οι πρωτοστατήσαντες και οι οργανωτές της απεργίας και συνδικαλιστές, μεταξύ των οποίων και ο γ. γραμματέας του Σωματίου Αναστασίου Ευστάθιος. Μεταξύ των πρωτεργατών της απεργίας ήταν και ο Γιώργος Στεργίου και ο Γιώργος Κέπεντζης.
αgrinioreport
αgrinioreport