To παρακάτω κείμενο για το 2/39 Σύνταγμα Ευζώνων που έδρευε στο Μεσολόγγι, καταγράφει την σημαντική συνεισφορά του στις πολεμικές προετοιμασίες, κατά τις πρώτες ημέρες του πολέμου του ΄40.
Το συγκεκριμένο απόσπασμα προέρχεται από το βιβλίο του Αντιστράτηγου ε.α. Νικόλαου Κολόμβα με τίτλο: «2/39 ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΕΥΖΩΝΩΝ- Σελίδες από την πολεμική ιστορία του». Εξεδόθη από την Αιτωλική Πολιτιστική Εταιρεία, το 2009, στην Αθήνα. Η φωτογραφία απεικονίζει στρατιώτες του Συντάγματος.
Η Ιταλική εισβολή (28 Οκτωβρίου 1940)
Όταν τα σύννεφα του επερχόμενου πολέμου άρχισαν να πυκνώνουν, το 2/39 Σύνταγμα από τις 25 Οκτωβρίου το πρωί, κατόπιν διαταγής της IIIης Μεραρχία Πεζικού, μετακινήθηκε από το Μεσολόγγι με προορισμό την Άρτα, όπου θα ετίθετο υπό διοίκηση στην VIIIη Μεραρχίας Πεζικού. Η μεταφορά του στον πρώτο σταθμό στο Αγρίνιο, έγινε με συνδυασμένη κίνηση, οδική για τα μεταγωγικά και σιδηροδρομική για την υπόλοιπη δύναμη, κάτω από καταρρακτώδη βροχή και περατώθηκε στις 26 Οκτωβρίου.
Και στις δύο ημέρες και ιδίως τη δεύτερη, όταν έφθασε το Επιτελείο του Συντάγματος με την Πολεμική σημαία και επικεφαλής τον υποδιοικητή Αντισυνταγματάρχη Λούκα Δημήτριο, τα συγκεντρωμένα πλήθη των Αγρινιωτών ξέσπασαν σε ζωηρές επευφημίες και εκδήλωσαν τον μεγάλο ενθουσιασμό τους ποικιλοτρόπως.
Ακολούθως, το Σύνταγμα παρέμεινε εν επισταθμία στο Αγρίνιο μέχρι και στις 27 Οκτωβρίου, συμπληρώνοντας τις προμήθειές του και νωρίς το πρωί στις 28 Οκτωβρίου, αναχώρησε πεζή για τον τελικό προορισμό του.
Με την έναρξη όμως της κινήσεως, έγινε γνωστή η κήρυξη του Πολέμου από την Ιταλία. Αμέσως η πορεία ανεστάλη, τα τμήματα ενημερώθηκαν σχετικά, καλύφθηκαν εκτός οδών και λήφθηκαν μέτρα αντιαεροπορικής προστασίας . Το πρώτο πολεμικό συμβάν έλαβε χώρα αμέσως μετά, διότι γύρω στις 08.30ω εμφανίσθηκαν ψηλά στον ορίζοντα περί τα 15 Ιταλικά βομβαρδιστικά αεροσκάφη, κατευθυνόμενα νότια (Πάτρα).
Η κίνηση συνεχίσθηκε στις 09.00ω και το Σύνταγμα, μετά κοπιώδη πορεία υπό ραγδαία βροχή, έφθασε αργά το απόγευμα στο χωριό Ρίβιο, στη λίμνη Αμβρακία, όπου καταυλίσθηκε. Εκεί παρέμεινε καλυπτόμενο τόσο κατά τη νύχτα, όσο και κατά τη διάρκεια της επόμενης ημέρας, διότι η εν συνεχεία πορεία, κατόπιν διαταγής, θα διεξαγόταν πλέον μόνο κατά την περίοδο της νύχτας.
Στις 29 Οκτωβρίου από την 19.00ω το Σύνταγμα επανέλαβε τη νυχτερινή πορεία του πεζή υπό ραγδαιοτάτη βροχή. Μετά από επισταθμίες, αρχικά στην περιοχή των Σαρδήνινων (πλησίον Αμφιλοχίας) στις 30 και μετά στο Μακρυνόρος (χάνι Κατσούλη) μέχρι και στις 31, έφθασε την 05.00ω στις 1/11/40 στο χωριό Πέτα, δυο χιλιόμετρα Ν.Α. της Άρτας , όπου τέθηκε υπό τη διοίκηση της VIIIης Μεραρχίας (Υποστράτηγος Χαράλαμπος Κατσιμήτρος).
Η Μεραρχία εν τω μεταξύ, περνούσε δύσκολες στιγμές, διότι πιεζόμενη σοβαρά από τις Ιταλικές Δυνάμεις, είχε ήδη συμπτύξει τα τμήματα προκαλύψεως ως νοτίως του ποταμού Καλαμά, εφαρμόζοντας το ΙΒα Γενικό Σχέδιο Αμύνης, κάτω από αυτές τις συνθήκες αναθέσεως και στο 2/39 Σ.Ε. πολεμικής αποστολής, το βράδυ στις 1/11/40 την 20.30ω, το II/ΤΕ (Καλφέλης) μεταφέρθηκε με αυτοκίνητα στο χωριό Μπισδούνι, περί τα 8 χιλιόμετρα βόρεια των Ιωαννίνων, ενώ το I/ΤΕ (Παπαβασιλείου) μετακινήθηκε την επομένη 2/11/40 με αυτοκίνητα στην Άνω Λαψίστα.
Ταυτόχρονα στις 2/11/40 άρχιζε η διεξαγωγή από την VIIIη Μεραρχίας Πεζικού της επικής και κρίσιμης μάχης (2-9 Νοεμβρίου) στο συγκρότημα των υψωμάτων Γκραμπάλας, στην περιοχή Καλπακίου (Ελαία), η οποία επρόκειτο να κρίνει και την τύχη του Ελληνο-Ιταλικού πολέμου.
Ακολούθησε στις 3/11/40 το III ΤΕ (Τσουκαλάς), μετασταθμεύοντας στο χωριό Ασπράγγελοι και την ίδια ημέρα μετακινήθηκαν εν σπουδή οδικώς τα μεταγωγικά του Συντάγματος στους χώρους διασποράς των Ταγμάτων στα χωριά Μπισδούνι, Ασπράγγελοι και Άνω Λαψίστα αντιστοίχως.
Επίσης ο μέχρι τότε Υποδιοικητής του Συντάγματος, Αντισυνταγματάρχης Λούκας Δημήτριος, μετατέθηκε στις 3/11/40 στις Αποθήκες Στρατού Λαρίσης, χωρίς προς το παρόν να συμπληρωθεί η θέση του.
Στις 4/11/40, τις πρωινές ώρες , συνεχίσθηκε ακατάπαυστα ο ρυθμός των μετακινήσεων και μεταφέρθηκε με αυτοκίνητα το υπόλοιπο τμήμα του Συντάγματος στην περιοχή της Άνω Λαψίστας, ενώ την ίδια ημέρα από αεροπορικό βομβαρδισμό του καταυλισμού στο Μπισδούνι σημειώθηκε και ο πρώτος νεκρός του Συντάγματος. Επρόκειτο για τον άτυχο στρατιώτη Χρήστο Ασημακούλα ή Ασημακόπουλο, του 6ου Λόχου του II/ΤΕ, από τον Προυσσό Ευρυτανίας. Για το περιστατικό αυτό ο τότε Λοχίας Βασιλόπουλος γράφει: «…Εκείνος την ώρα αυτή ξυριζότανε στη ρίζα ενός δέντρου. Μόλις άκουσε τ΄αεροπλάνα έμεινε ακίνητος κι αγκάλιασε το δέντρο, ενώ έπρεπε να ξαπλώσει κάτω….. Ένα από τα θραύσματα της βόμβας τον χτύπησε στα πλευρά….».
Το βράδυ της ίδιας ημέρας, περί την 22.00ω, το II/ΤΕ (Καλφέλης), συνεπεία της Ε.Π.Ε. 89/4-11-40 διαταγής της VIIIη Μεραρχίας Πεζικού, μεταστάθμευσε από το Μπισδούνι στην Αραχωβίτσα, με ετοιμότητα ενδεχομένης ενισχύσεως του τομέα Καλαμά, είτε καλύψεως της γραμμής Ζίτσα-Καλοβατσέλο-Χασίλια.
Την ημέρα αυτή το Σύνταγμα ενισχύθηκε με 693 οπλίτες.
Ακολούθως, από τις 5 Νοεμβρίου, το I/ΤΕ (Παπαβασιλείου) αποσπάσθηκε από το Σύνταγμα και διατέθηκε στον παραλιακό τομέα της Ταξιαρχίας (Λιούμπα), μεταφερθέν με αυτοκίνητα αρχικά στην Παραμυθιά, όπου ο εχθρός είχε σημειώσει σοβαρή διείσδυση. Τελικά, όταν εξέλιπε αυτός ο κίνδυνος, τις απογευματινές ώρες της 9ης Νοεμβρίου, μετακινήθηκε στον υποτομέα Ελευθεροχωρίου, υπό τις διαταγές του οποίου παρέμεινε επί δίμηνο, μέχρι 10 Ιανουαρίου 1941.
Το υπόλοιπο του Συντάγματος μέχρι και τις 11/11/40 συνέχισε καταυλιζόμενο. Στις 12/11/40, όμως, λόγω της ευνοϊκής εξελίξεως της μάχης στην Γκραμπάλα, η VIIIη Μεραρχία Πεζικού διέταξε τη μετακίνηση τη νύχτα 12/13 Νοεμβρίου της διοικήσεως του 2/39 Σ.Ε. και του II/39 Τ.Ε. από την Αραχωβίτσα στην περιοχή Ασπραγγέλων-Ελάτης, εν όψει, αναλήψεως πολεμικής αποστολής…».
Βιβλίο του Αντιστράτηγου ε.α. Νικόλαου Κολόμβα «2/39 ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΕΥΖΩΝΩΝ- Σελίδες από την πολεμική ιστορία του»
Εξεδόθη από την Αιτωλική Πολιτιστική Εταιρεία το 2009, στην Αθήνα.
http://kalyvia.gr