Πριν από 3 περίπου χρόνια, σε μια εκλεκτή ομήγυρη , είχα εκφράσει την άποψη ότι, η Τουρκία στα επόμενα 10 χρόνια θα αντιμετωπίσει σοβαρά εσωτερικά και εξωτερικά προβλήματα, με κυριότερο αυτό της διατήρησης της ακεραιότητάς της. Τότε, που η οικονομία της κάλπαζε και η επήρεια της, ως ρυθμιστικής δύναμης στη περιοχή (και όχι μόνο), παρουσιάζονταν ως συνεχώς αυξανόμενης . Μερικά από τα σημαντικά δεδομένα που στηρίζονταν η εκτίμησή μου ήταν και είναι :
Α. Το πνευματικό επίπεδο του λαού, η πολυμορφία του και οι δυνατότητές του.
Β. Η αλλοπρόσαλλη, υπερφίαλη και παράλογη εσωτερική και εξωτερική πολιτική , που αποσκοπούσε στην επιβολή του ακραίου ισλάμ (σουνιτισμός) , ως αναγκαίου συνδετικού κρίκου του πολυπολιτισμικού μωσαϊκού του πληθυσμού, και ταυτόχρονα την επιδίωξη ηγετικού ρόλου στον ισλαμικό και αραβικό κόσμο, κάτι που δεν επρόκειτο να επιτρέψουν τα υπόλοιπα μουσουλμανικά , αραβικά έθνη αλλά και οι ΗΠΑ.
Γ. Η έντονη διαφοροποίηση μεταξύ ανεπτυγμένης και ευημερούσας δυτικής Τουρκίας και του κεντρικού και ανατολικού τμήματος της χώρας με διαφορετικές κουλτούρες, τρόπους σκέψης και αντίληψης για τη δημοκρατία.
Δ. Η συνεχιζόμενη, αμείωτη διαμάχη επικράτησης μεταξύ κεμαλιστών και ισλαμιστών.
Ε. Τα διαδραματιζόμενα στο κουρδικό έθνος , τόσο στο εσωτερικό της , όσο και στα γειτονικά όμορα κράτη (Συρία, ανακοίνωσαν το καλοκαίρι τη πρόθεση διακήρυξης περιορισμένης αυτονομίας, Ιράκ όπου ήδη έχουν διακηρύξει τυπική αυτονομία με τις ευλογίες των ΗΠΑ, Ιράν)
Από τότε και μέχρι σήμερα, η Τουρκία :
Α. Εναντιώθηκε στο ψήφισμα του ΟΗΕ κατά της Λιβύης, παρουσιαζόμενη αρχικά ως προστάτης των συμφερόντων των μουσουλμάνων , και στη συνέχεια, υπό την πίεση των εξελίξεων, συμμετείχε τυπικά στις επιχειρήσεις των δυτικών δυνάμεων, αποδεικνύοντας την καιροσκοπική πολιτική της.
Β. Όχι μόνο δεν εφάρμοσε το εμπάργκο της δύσης κατά του Ιράν (ανάπτυξη πυρηνικών δυνατοτήτων) αλλά παρείχε κρατική υποστήριξη σε όσους το έκαναν, εξαιτίας των κεφαλαίων που εξασφάλιζαν για τη στήριξη της τουρκικής οικονομίας, παρά τις έντονες προειδοποιήσεις των ΗΠΑ.
Γ. Στο πόλεμο του Ιράκ, όχι μόνο ανέτρεψε το στρατηγικό σχεδιασμό των αμερικανών τη τελευταία μάλιστα στιγμή, ζητώντας παράλογα οικονομικά κυρίως ανταλλάγματα για τη χρήση της βάσης του Ιτσιρλίκ, αλλά , μετά το τέλος του πολέμου, προσπάθησε να συνάψει συμφωνίες με τον ηγέτη των ήδη αυτονομημένων κούρδων του ιρακινού Κουρδιστάν, τον Μπαρζανί, αγνοώντας την υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ κεντρική κυβέρνηση του Ιράκ. Ήδη οι σχέσεις με την προστάτιδα υπερδύναμη άρχισαν να κρυώνουν.
Δ. Στην Αίγυπτο, υποστήριξε τον ανατραπέντα Μόρσι και τους ακραίους Αδελφούς Μουσουλμάνους, σε μια επίδειξη θρησκευτικής αλληλεγγύης. Με τη τακτική αυτή , διαχώρισε πλήρως τη θέση του με το δυτικό κόσμο, που στήριζαν όσους ανέτρεψαν τον Μόρσι, σε μια προσπάθεια εκδημοκρατισμού της χώρας και εισέπραξαν τη δυσμένεια των ΗΠΑ..
Ε. Στη Συρία, η πολιτικής της οδηγήθηκε σε πλήρες αδιέξοδο. Προσβλέποντας σε προφανή οφέλη από τα πετρέλαια αλλά και τους σουνίτες μουσουλμάνους, που αποτελούν τη πλειοψηφία, συνεργάστηκε και υποστήριξε εμφανώς τις περιφερόμενες τρομοκρατικές ισλαμικές οργανώσεις , αρκετές προσκείμενες στην Αλ Κάιντα, προέβει σε επίδειξη στρατιωτικής ισχύος αλλά έλαβε τη κατάλληλη απάντηση από το καθεστώς Ασσάντ, και στο τέλος εγκαταλείφθηκε μόνη από τους δυτικούς, που είχαν ξεκινήσει μαζί την προσπάθεια ανατροπής του Ασσάντ αλλά κατάλαβαν ότι το πρόβλημα μπορούσε να λυθεί μόνο με πολιτικούς όρους. Το πρόβλημα γίνεται οξύτερο, αφού κατόρθωσε να στρέψει εναντίον της το κουρδικό στοιχείο της Συρίας, που ήδη έχει προβεί σε μονομερή ανακήρυξη περιορισμένης αυτονομίας, με τις ευλογίες του Ασσαντ..
Ζ. Πρόσφατα, επιχείρησε να αγοράσει οπλικά συστήματα από τη Κίνα, με σκοπό την ενίσχυση της πολεμικής της βιομηχανίας και τις αμυντικής ικανότητας της χώρας, αλλά αντέδρασαν οι ΗΠΑ (για τις δικές της βιομηχανίες) και το ΝΑΤΟ λόγω ασυμβατότητας με τα συστήματά του. Πιεζόμενη, υπαναχώρησε, δυσαρεστώντας τη Κίνα , αποδεικνύοντας τον ιδιοτελή καιροσκοπισμό της.
Η. Με το Ισραήλ, ανταγωνιστή και ισχυρό παίκτη στη περιοχή, μετά τα γεγονότα της Γάζας, οι σχέσεις τους βρίσκονται στο ναδίρ, παρά τη προσπάθεια των ΗΠΑ για αναθέρμανσή τους και τη δημόσια συγγνώμη του ισραηλινού πρωθυπουργού Νετανιάχου. Το Ισραήλ, έστω με αργά βήματα, ήδη αναζητά εταίρους στην Ελλάδα και Κύπρο
Φαίνεται ότι η πολυδιαφημιζόμενη εξωτερική πολιτική της λόγω ιδιοτελούς καιροσκοπισμού και κυρίως άφρονος αυτοκρατορικού – ηγεμονικού μεγαλοϊδεατισμού , βρίσκεται εγκλωβισμένη σε ένα κύκλο αντιφάσεων. Η Τουρκία, πλέον του ενός χρόνου, αντιμετωπίζει σοβαρή εσωτερική κοινωνική κρίση, όπως έδειξαν τα γεγονότα της πλατείας Ταξίμ, ενώ το κύρος του Ερντογάν , ως πολέμιου των σκοτεινών συμφερόντων και της διαπλοκής που υπηρετούσαν οι προηγούμενες κοσμικές κυβερνήσεις , θα επουλωθεί δύσκολα και η πιθανότητα να ολοκληρώσει τη πολιτική του ιστορία ως πρόεδρος της δημοκρατίας διαφαίνεται μικρή. Αυτά, δεν μπορούσαν να περάσουν απαρατήρητα από τους κεμαλιστές και τους στρατηγούς, ούτε ακόμα και από τον μέχρι πρότινος κύριο υποστηρικτή του Ερντογάν, θρησκευτικό ηγέτη Φετουλάχ Γκιουλέν, που θεωρείται ο υποκινητής τους.
Στις ΗΠΑ, πολλαπλασιάζονται οι αντιδράσεις πολιτικών κύκλων και think tank, που επηρεάζουν την εξωτερική πολιτική της, για την αδικαιολόγητη υποστήριξη προς την αφερέγγυα Τουρκία. Να συμπεράνουμε ότι, πίσω από τα γεγονότα αυτά (κοινωνική, πολιτική αναταραχή, διαρροή πληροφοριών για διαφθορά κυβ. Ερντογάν,κλπ) υπάρχουν οι ΗΠΑ; Ότι θα επακολουθήσει , θα είναι μάθημα στις ηγετικές δυνάμεις της Τουρκίας να συμμορφωθούν. Όσον αφορά την Ευρώπη, είναι γνωστή η στάση της, παρά τη θέληση της Γερμανίας, που αντιμετωπίζει τη Τουρκία ως αγορά διάθεσης των προϊόντων της.
Πόσο θα διαρκέσει αυτή η κρίση ; Κατά την άποψή μου, οι εξελίξεις έχουν δρομολογηθεί. Όσο και να προσπαθήσει ο Ερντογάν και το κόμμα του, είναι δύσκολο να συγκλίνουν οι αντίπαλοι, ο καθένας για προφανείς λόγους. Αν δε, στις επόμενες εκλογές επικρατήσει αντίπαλο κόμμα, τότε η διάρκειά τους θα ξεπεράσει την επόμενη βουλευτική περίοδο, μέχρι να αποκατασταθεί το κομματικό κράτος. Οψόμεθα.
Μπορεί η πατρίδα μας να επωφεληθεί από τη κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη γείτονα χώρα; Αν και δεν επιθυμεί τη γείτονα χώρα σε εσωτερική αναταραχή, επειδή είναι γνωστό προς τα πού θα την εξαγάγει, πρέπει να κινηθεί συντονισμένα, έξυπνα και γρήγορα, στη προώθηση των θέσεων της μια και οι συνθήκες , που σήμερα θεωρούνται ευνοϊκές , μεταβάλλονται ταχύτητα. Απαιτούνται λεπτοί διπλωματικοί χειρισμοί από ανθρώπους που θέλουν και μπορούν. Υπάρχουν ; Μεγάλο ερωτηματικό. Μπορεί η πατρίδα μας να περνά οικονομική και κυρίως κοινωνική κρίση, αλλά αυτή δεν μπορεί να καταστεί εμπόδιο στην εξωτερική πολιτική και τη προστασία των εθνικών δικαίων.
Κων/νος Δρίβας
Υπτγος ε.α.