Γράφει: O Παληγεώργος Γεώργιος
Έστεναν πρόχειρα παραπήγματα, με καδρόνια και πανιά ή νάιλον κι έβαναν από κάτου πραμάτειες, πούχανε για πούλημα, ότι βροχάρης ο μήνας στα τελέματά του. Από κανένας πραματευτής βολεύονταν σε κανιά μισοφκιασμένη οικοδομή ή σε κανιά αδειανή αποθήκη, στη δημοσιά και στο μεϊντάνι του χωριού, όπου διάβαινε και στέκονταν κόσμος. Ερχόντανε και πλανόδιο λούνα Παρκ με παιγνίδια και κάτι λογάδες αεριτζήδες πόπερναν με διαολεμένα κόλπα –παιγνίδια τάχα- τα τάλαρα και τα δίφραγκα του κοσμάκη. Παλιά, λέει, προπολεμικά, να πούμε, γένονταν στην άκρα του παζαριού κι η ζωοπανήγυρη και πουλιόντανε κι αγοράζονταν πράματα, άλογα και γαϊδορομούλαρα κι άλλα ζωντανά κι έκαναν οι τζαμπάζηδες χρυσές δουλειές. Στις γωνιές τις πλατείες οι ζαχαρινάδες με τους πάγκους μπροστά τους, με τα ζαχαράτα και τους μπακλαβάδες. Στα μεγάλα καφενεία έπαιζαν ζυγιές, με κλαρίνα και βιολιά και λαλητάδες ξακουστούς, ‘πως οι Χαλκιάδες*, ο Σαλέας(ο παλιός)*, ο Καρναβάς*, ο Κιτσάκης* κι άλλοι πολλοί… Με την ανάγκη αντάμα στο παζάρι και στη γλύκα του πανηγυριού κι οι καρδιές της νιότης. Κι έβγαινε ο πόθος απ’ τα βλέμματα των κοριτσιώ και των παλικαριώ κι άναβε φλόγα αναμεσός τους. Κι οι νοικοκυράδες πάστρευαν τα σπίτια κι ασβέστωναν τις αυλές κι οι κύρηδες έσφαζαν τ’ αρνί της φαμελιάς το πανηγυριάτικο. Κι ούλοι τοιμάζονταν, σα σήμερα, ότι παραμονή τ’ Αγίου του χωριού, τ’ Αϊ– Γιαννιού του Θεολόγου. Ανήμερα στις 26 συφάμελοι και με κάμποσους μουσαφιρέους στους καφενέδες με τις ζυγιές.Κι οι γονέοι έβαναν στο χορό τις κοπέλες πούχε έρθει ο καιρός τους, να θαρρέψει ο προξενητής. Τα μόμωλα εμείς ρουφάγαμε εικόνες και ζωή, ότι δε μας ακούμπαε η σκιάξη της φτώχιας. Τότες στο Μαχαλά*, με τις ασετυλίνες...
*Χαλκιάδες: Ο Τάσος Χαλκιάς (πατέρας του Λάκη Χαλκιά) στο κλαρίνο κι ο Φώτης Χαλκιάς στο τραγούδι.
*Σαλέας: Ο Βασίλης Σαλέας, κορυφαίος στο κλαρίνο (θείος του σημερινού), που πέθανε σχετικά νέος
*Καρναβάς: Ο Τάκης Καρναβάς, κορυφαίος τραγουδιστής του Δημοτικού τραγουδιού, από την Κανδήλα Ξηρομέρου.
*Κιτσάκης: Ο Αλέκος Κιτσάκης, πασίγνωστος Ηπειρώτης τραγουδιστής.
Μαχαλάς: Σήμερα οι Φυτείες Ξηρομέρου Αιτωλ/νίας.
mpampini