Ένα εξαιρετικό άρθρο για την Βόνιτσα δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα, του Πολιτιστικού Συλλόγου Κατουνιωτών Αθήνας «Φίλιππος ο Ακαρνάν», «Η Κατούνα» στο τεύχος 42. Ύστερα από σχετική άδεια που πήραμε από τον υπεύθυνο κύριο Κουτιβή σας το παρουσιάζουμε.
Θέση-οικισµός
Η Βόνιτσα είναι µια ιστορική πόλη της Ακαρνανίας στο σηµερινό νοµό Αιτωλοακαρνανίας. Απέχει από το Μεσολόγγι 142 χιλ. και βρίσκεται στη βόρεια ακτή του Ξηροµέρου. Οδικά µπορεί να φτάσει κάποιος µεσω Ρίου –Αντιρίου και Πρέβεζας Ακτίου.
Είναι µια όµορφη παραλιακή κωµόπολη στον Αµβρακικό κόλπο. Είναι χτισµένη κοντά στο ακρωτήριο Άκτιο σε ένα κόλπο που σχηµατίζει πέταλο. Τα ένα άκρο του πέταλου ονοµάζεται Πυροβολείο (Κεφάλι Παναγιάς) και το άλλο είναι το ακρωτήριο Γελάδα. Έχει όµορφη παραλία και ένα νησάκι µπροστά στο λιµάνι της, όπου από πάνω στο λόφο δεσπόζει το κάστρο της.
Ιστορική αναδροµή
Στη θέση της σηµερινής Βόνιτσας ήταν χτισµένο το αρχαίο Ανακτόριο. Το Ανακτόριο χτίστηκε το 625 π.Χ., στον όρµο του Αγίου Πέτρου επί του ακρωτηρίου Πούντα, από τους Κορινθίους την εποχή της µεγάλης αποικιακής εξάπλωσής τους. Την εποχή αυτή ιδρύθηκαν και οι πόλεις: Λευκάδα, Αµβρακία και Απολλωνία κ.α. Οικιστές του Ανακτορίου φέρονται οι νόθοι γιοι του Κυψέλου Εχιάδης και Πυλάδης. Μαζί µε Κορίνθιους ήταν και Κερκυραίοι άποικοι, αφού η Κέρκυρα ήταν αποικία της Κορίνθου.
Η θέση της στην είσοδο του Αµβρακικού και το απάνεµο λιµάνι του Ανακτορίου επέτρεπε στους Κορινθίους να ελέγχουν την είσοδο του Κόλπου. Η πόλη χρησίµευε ως εµπορικός διαµετακοµιστικός σταθµός και γνώρισε µεγάλη οικονοµική άνθηση.
Ο Θουκυδίδης (βιβλ. Θ΄ 28-31) αναφέρει ότι οι Ανακτόριοι µαζί µε τους Αµβρακιώτες έλαβαν µέρος στην µάχη των Πλαταιών και το όνοµά τους αναγράφηκε στον χρυσό τρίποδα που στήθηκε στους ∆ελφούς από τους Έλληνες (Παυσανίας Ε’, 23, 2). Ένα χρόνο πριν την έναρξη του Πελοποννησιακού Πολέµου (432 π.Χ.) έγινε κοντά στο Ανακτόριο ναυµαχία Κερκυραίων και Κορινθίων, όπου οι Κερκυραίοι νίκησαν. Ύστερα οι Κορίνθιοι κατέλαβαν µε απάτη το Ανακτόριο που ήταν κοινή τους αποικία µε τους Κερκυραίους. Το 425 π.Χ. οι Κορίνθιοι διώχτηκαν από το Ανακτόριο από τους Ακαρνάνες και τους Αθηναίους και έκτοτε εποίκησαν την πόλη Ακαρνάνες. Την απώλεια αυτή του Ανακτορίου οι Κορίνθιοι την έφεραν βαρέως. Με την ίδρυση της Νικοπόλεως, µετά τη Ναυµαχία του Ακτίου, το 31 π.Χ. πολλοί κάτοικοι του Ανακτορίου εποίκησαν µε τη βία τη νέα πόλη. Όµως η πόλη συνέχιζε να ακµάζει γιατί αποτελούσε εµπορικό λιµάνι και χρησίµευε και για τον εφοδιασµό της Νικόπολης (Στράβων Ι’ 4500).
Μέχρι τα τέλη του 5ου αι. τα νοµίσµατα της πόλεως ήταν όµοια µε τα Κορινθιακά. Ο στατήρας φέρει από τη µια όψη Πήγασο που καλπάζει και από την άλλη κεφαλή γυναικός. Μέχρι το 350π.Χ. είχαν την επιγραφή FANAKTOΡΙΟΝ (όπου εδώ βλέπουµε να υπάρχει το αρχαίο γράµµα δίγαµα). Από το 350 µέχρι το 250 π.Χ. φέρουν δύο επιγραφές. Μια µεγάλη ΑΝΑ ή ΑΝΑΚΤΟΡΙΟΝ και µια µικρότερη ΑΚΤΙΟ ή ΑΚΤΙΟΥ. Μεταξύ του 250 και του 167 π.Χ. τα νοµίσµατα είναι δύο τύπων: α) από τη µια την κεφαλή του ∆ία και από την άλλη στεφάνι δάφνης και στο µέσο την επιγραφή ΑΝ και β) κεφαλή του Απόλλωνα στη µία όψη και στην άλλη τη λύρα του Απόλλωνα και την επιγραφή ΑΝΑΚΤΟΡΙΕΩΝ.
Βυζάντιο-Τουρκοκρατία
Από το 146 π.Χ. η περιοχή της Βόνιτσας, όπως και ολόκληρη η Ελλάδα αποτελούσε µέρος του Ρωµαϊκού και στη συνέχεια του Βυζαντινού Κράτους. Κατά τη διάρκεια των επόµενων αιώνων γνώρισε πολλές επιδροµές βαρβάρων, πειρατών και κουρσάρων. Όµως χάρη στο ισχυρό της κάστρο, µπόρεσε να αντέξει και να αναπτυχθεί σε σηµαντικό εµπορικό και στρατιωτικό κόµβο.
Με το όνοµα Βόνιτσα, η πόλη µας, κάνει την εµφανισή της στην ιστορία στα τέλη του 4oυ µ.Χ. αιώνα, όταν οι Βησιγότθοι του Αλάριχου κατέστρεψαν το αρχαίο Ανακτόριο κι όσοι απ’ τους κατοίκους του γλίτωσαν, έκτισαν τη Βόνιτσα στη θέση που βρίσκεται σήµερα. Η πόλη γνώρισε µεγάλη ακµή τον 11ο και τον 12ο αιώνα, όταν ήταν έδρα επισκοπής και υπαγόταν στη δικαιοδοσία του µητροπολίτη Ναυπάκτου. Αναφέρεται στις πηγές σαν επισκοπή Βονίτζης, Βοδίντζης, Βοντίτζης και Βουνδίτζης και κατέχει τη πρώτη θέση ανάµεσα στις επισκοπές που υπάγοταν στη Μητρόπολη Ναυπάκτου.
Ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α’ ο Κοµνηνός την προίκισε µε ιδιαίτερα προνόµια. Μετά τη 4η σταυροφορία (1204) εντάχτηκε στο ∆εσποτάτο της Ηπείρου, γνωρίζοντας τη µεγαλύτερη ανάπτυξη και ευηµερία κατά την πολυτάραχη πορεία της. Το 1280 καταλήφθηκε από µισθοφόρους του Βασιλείου της Νεάπολης.
Ο ∆εσπότης Νικηφόρος Α’ την έδωσε προίκα στον Φίλιππο του Τάραντα, γιο του Βασιλιά της Νεάπολης, επισηµοποιώντας έτσι τη κατοχή της. Το 1314 βρέθηκε σε ελληνικά χέρια. Από το 1362, περιήλθε στην κυριαρχία των Αλβανών ηγεµόνων Τόκκων, οπότε και αρχίζουν πάλι οι περιπέτειές της ταυτόχρονα µε τις περιπέτειες των άλλων δυτικών επαρχιών του Βυζαντινού κράτους.
Στην Βυζαντινή εποχή το όνοµα της πόλης άλλαξε και από εδώ και στο εξής είναι γνωστή µε το όνοµα Βόνιτσα, ονοµασία που κατά µια άποψη προέρχεται από τη σλαβική λέξη Βονδίτζα που η ρίζα της Βονδ- (voda) σηµαίνει ύδωρ=νερό. Όµως η ερµηνεία αυτή δεν είναι τεκµηριωµένη, γιατί το Ανακτόριο δεν ήταν µόνο περιοχή που έχει νερό. Οι Βενετοί από πολύ νωρίς, το 1082 µ.Χ. απέκτησαν µεγάλα προνόµια στη Βόνιτσα.
Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1204 υπάχθηκε στο ∆εσποτάτο της Ηπείρου. Και στη συνέχεια, το 1362 η πόλη και η περιοχή της Βόνιτσας πέρασαν στην επικράτεια του Κάρολου Τόκου. Την εποχή αυτή όλη η επικράτεια του Κάρολου Τόκκου, από τη Ναύπακτο µέχρι τη Βόνιτσα και την Άρτα, ονοµάστηκε Κάρλελι, δηλαδή, χώρα του Καρόλου.
Στην κατοχή των Τόκκων έµεινε µέχρι την κατάκτησή της από τους Τούρκους το 1479. Το 1500 πέρασε πάλι στους Βενετούς, έµεινε µέχρι το 1530, που την ξανακατέλαβαν οι Τούρκοι. Το 1684 κατελήφθη πάλι από τους Βενετούς και µε τη Συνθήκη του Κάρλοβιτς (1699) αναγνωρίστηκε Βενετική κτήση. Τα σύνορα µε την οθωµανική αυτοκρατορία ήταν πιθανόν στο σηµερινό ερειπωµένο χωριό Παραδείσι.
Το (1472 κατ’ άλλους ιστορικούς το 1479) η πόλη αυτή πέφτει στα χέρια των Τούρκων µέχρι το 1684 οπότε αρχίζει η Βενετική κυριαρχία. Αυτή τερµατίζεται το 1797, οπότε η Βενετική ∆ηµοκρατία καταλύεται απ’ το Μ. Ναπολέοντα, που την κατέλαβε και την κράτησε για ένα χρόνο σύµφωνα µε τη συνθήκη του Campoformio (1797). Στα τέλη του 18ου αι. η Βόνιτσα είχε περίπου 2.000 κατοίκους που κατοικούσαν σε τέσσερις οικισµούς. Στο κυρίως χωριό, την Κώµη, όπως της έλεγαν που είχε 80 σπίτια και βρίσκονταν νοτιοανατολικά κάτω από το κάστρο.
Μερικά από τα σπίτια της Κώµης ήταν διώροφα, ενώ υπήρχαν µερικά µαγαζιά και εργαστήρια. Νοτιοανατολικά και κοντά στην κώµη βρίσκονταν ο οικισµός Μποκάλι, που αποτελούνταν από 40 καλύβες.
Ο τρίτος οικισµός βρίσκονταν στο δρόµο από το φρούριο προς το λιµάνι. Ονοµάζονταν Κλειστή Κώµη, γιατί το περιέβαλλε ένα τείχος από το φρούριο ως το λιµάνι. Στο τείχος υπήρχε µια πόρτα που το βράδυ έκλεινε και µέσα σε αυτό κατοικούσαν οι Βενετοί αξιωµατούχοι. Τα σπίτια ήταν καλύτερα και πιο άνετα. Κοντά στο λιµάνι υπήρχε λατινική εκκλησία και ένα µοναστήρι. Στον οικισµό βρίσκονταν και η εκκλησία της Παναγίας. Ο τέταρτος οικισµός ήταν το Μυρτάρι χτισµένος απέναντι από το φρούριο στην άλλη πλευρά του κόλπου σε βραχώδες µέρος. Είχε 30 σπίτια, µικρά χαµηλά που περισσότερο έµοιαζαν µε καλύβες και είχαν τα περισσότερα στέγες από άχυρο. Η ύδρευση της πόλης γίνονταν µε αυλάκι που έρχονταν από την κοιλάδα.
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ-ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ
Το 1798 την καταλαµβάνει ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων µε αιφνιδιασµό. Απελευθερώνεται προσωρινά απ’ τους Ελληνες το 1821 και ξανά το 1828. Επίσηµα αποδόθηκε στο Ελληνικό κράτος, όπως και η υπόλοιπη Ακαρνανία, στις 27 Απριλίου 1832
Την Βόνιτσα απελευθέρωσε το καλοκαίρι του 1821 ο Γιώργος Τσόγκας µε Βονιτσάνους και Ξηροµερίτες. Χτύπησαν τους Τούρκους στο κάστρο και στα άλλα φρούρια και τους ανάγκασαν να παραδοθούν.
Στη συνέχεια οι Τούρκοι έκαναν πολλές επιδροµές και ανάγκασαν τους κατοίκους να διασκορπιστούν στα νησιά µέχρι την οριστική της απελευθέρωση το 1828 όπου ο Τσώρτς µε ένα µικρό στόλο κατέλαβε την πόλη. Η Τουρκική φρουρά του κάστρου παραδώθηκε στις 5 Μαρτίου 1829. Η πόλη όµως παραδόθηκε επίσηµα στο Ελληνικό κράτος στις 27 Απριλίου 1832, όπως και η υπόλοιπη Ακαρνανία και ενώθηκε µε την επαρχία Ξηροµέρου και αναφέρονται πια ως Επαρχία Βονίτσης και Ξηροµέρου µε πρωτεύουσα τη Βόνιτσα και έδρα της υποδιοίκησης το ∆ραγαµέστο. Γρήγορα όµως η υποδιοίκηση καταργήθηκε.
Μέχρι το 1912, όπου έγινε η απελευθέρωση της Ηπείρου, η Βόνιτσα ήταν ακριτικό φυλάκιο του Ελληνικού Βασιλείου, αφού οι απέναντι ακτές της Ηπείρου άνηκαν στην Οθωµανική αυτοκρατορία. Τα φυλάκια σώζονται µέχρι σήµερα και ονοµάζονται Παλαιός ή Ελληνικός Σταθµός.
Για χρόνια η Βόνιτσα ήταν ένας σταθµός επικοινωνίας και εµπορευµατικός σταθµός µεταξύ των δύο επικρατειών και από τις ακτές της εισάγονταν πολλές φορές λαθραία προϊόντα από την Ήπειρο ή τη Λευκάδα, η οποία µέχρι το 1865 ήταν υπό την κατοχή των Άγγλων.
Το 1912 διαλύθηκε ο ∆ήµος Ανακτορίου και δηµιουργήθηκαν αυτόνοµες Κοινότητες (ΦΕΚ 261 Α’/1912). Πρώτος πρόεδρος της Κοινότητας διετέλεσε ο Ιωάννης Παπακώστας.
Το 1998 ανασυστήθηκε ο ∆ήµος Ανακτορίου µε πρωτεύουσα τη Βόνιτσα και περιλαµβάνει τις πρώην Κοινότητες: Μοναστηράκι, Άγιος Νικόλαος, Θύρρειο, ∆ρυµός και Παλιάµπελα. Πήρε το όνοµα της αρχαίας πόλεως Ανακτόριο, µε το νοµοσχέδιο του «Καποδίστρια» όπως ονοµαζόταν και ο παλαιότερος ∆ήµος, που συστήθηκε µετά την Επανάσταση του 1821.
Η ΒΟΝΙΤΣΑ ΣΗΜΕΡΑ
Η Βόνιτσα σήµερα το 2011 µε το νοµοσχέδιο του «Καλλικράτης» γίνεται η έδρα του νέου διευρυµένου ∆ήµου που περιλαµβάνει τους ∆ήµους Μεδεώνος, Ανακτορίου και Παλαίρου και παίρνει την ονοµασία ∆ήµος Ακτίου και Βόνιτσας και πρώτος ∆ήµαρχος εκλέγεται την 14η Νοεµβρίου ο Ζαβερδιανός Νικόλαος Σολδάτος παρόλη την πληθυσµιακή πλειοψηφία του πρώην δήµου Ανακτορίου. Έχει πολλές υπηρεσίες όπως Αστυνοµικό Τµήµα, Πολεοδοµία, Εφορία, ΕΛΤΑ.
Πολλούς ιδιώτες γιατρούς, φαρµακεία, δικηγόρους, αλλά και Κέντρο Υγείας στην είσοδο της. Υπάρχουν πολλά σούπερ µάρκετ, καταστήµατα ένδυσης υπόδησης και πολλά άλλα. Πολλές ψαροταβέρνες, εστιατόρια και διαθέτει και αρκετές κλίνες ύπνου (ξενοδοχεία) για τους επισκέπτες. Τους καλοκαιρινούς µήνες έρχονται πολλοί τουρίστες αλλά χάριν της τοποθεσίας της αποτελεί και το σταυροδρόµι όπου διέρχονται πολλοί ταξιδεύοντας προς Λευκάδα-Πρέβεζα-Πάλαιρο και αφήνουν καλό εισόδηµα.
Έχει γνωστές παραλίες για τους λουόµενος αλλά όσον αφορά τη Θάλασσα... ε, Αµβρακικός είναι.
Η κτηνοτροφία, η γεωργία, η αλιεία και ο τουρισµός είναι τα κύρια επαγγέλµατα που φέρνουν εισόδηµα στους κατοίκους. Αλλά και χάριν των πολλών υπηρεσιών και καταστηµάτων οι κάτοικοι των γύρω διαµερισµάτων δίνουν το παρόν καθηµερινά και προσφέρουν πολλά.
Τέλος µε τον Καλλικράτη η µόνη ωφεληµένη όλοι λένε από τη συνένωση αυτή θα είναι η Βόνιτσα.
Τελευταίοι Κοινοτάρχες και ∆ήµαρχοι κατά σειρά που πέρασαν στην Βόνιτσα και Ανακτόριο ήταν Τζαδήµας-Αναγνώστης-Αρνής (∆ηµογέροντες)1831, Μοναστηριώτης Νικόλαος 1834, Γαβριλάκης Κ.1837, Μοναστηριώτης Λ. 1844, Γρίβας Αντώνιος 1850, Λογοθέτης Λεωνίδας 1869, Μοναστηριώτης Καλλίστρατος 1870, Σάνος ∆ηµήτριος 1871-1883, Σακελλαρόπουλος Επαµεινώνδας 1883, Γαβριλάκης 1886, Σερεπίσιος Κ. 1887, Βρακατσέλης ∆. 1891 και1905, Παπακώστας Ιωάννης 1921µέχρι1925, ∆ρίβας Στέργιος 1926-1929, Γεωργίου Σπυρίδων 1935, Μασούρας Κων/νος 1936-1938, Μακρής Αριστείδης 1942, Κακούρης Γεώργιος 1943-1944, ∆ρίβας Ιωάννης 1945-1951, Κατσικογιάννης Χρήστος 1952-1953 και 1964-1966, Καλατζής Παναγιώτης 1954, ∆ρίβας Κωνσταντίνος 1956-1957,1975-1978 και 1983-1985, ∆όλιας Θωµάς 1966, ∆ρίβας Απόστολος 1967-1969, Στούµπης Παντελής 1970-1971, Πρόνοιος Χρήστος 1972-1973, Προδροµίτης Γεώργιος 1974, Καραγκούνης Λεωνίδας 1979-1981, Παππάς Απόστολος 1982, Ρέππας Σπυρίδων 1985-1986, Ασηµάκης Σπύρος 1987-1990, Αποστολάκης Άγγελος 1991-1994 και 1999-2003, Αρνής Νικόλαος 1995-1998, Αποστολάκης Γεώργιος 2002 – 2006 και 2010.
Βαγγέλης Δ. Κουτιβής
Εφημερίδα «Η Κατούνα»
Δημοσίευση απο το tro-ma-ktiko