Την παραμονή της πρωτοχρονιάς το πρωί έρχονταν τα παιδάκια και λένε τα κάλαντα λίγο διαφορετικά απ' ότι είναι τα σημερινά:
Άη – Βασίλης έρχεται,
Γενάρης ξημερώνει
Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά
κι αρχή καλός μας χρόνος
Βασίλη πούθεν έρχεσαι
και πούθε κατεβαίνεις;
Από τη μάννα μ’ έρχομαι
και στο σχολειό πηγαίνω
βαστάει εικόνα και χαρτί
χαρτί και καλαμάρι.
Το καλαμάρι έγραφε
και το χαρτί ομίλει.
Βασίλη μ’ ξέρεις γράμματα
πες μας την Άλφα – Βήτα.
Και το ραβδί ήταν χλωρό
και πέταξε βλαστάρια.
Κι απάνω στα βλαστάρια του
πέρδικες κελαηδούσαν.
Δεν ήσαν μόνο πέρδικες
ήσαν και περιστέρια.
Πετάχτηκε μια πέρδικα
και πάει στην κρύα βρύση
και βρέχει τον αφέντη της
τον πολυχρονεμένο και δόμ’
και με τον κόπο μου…
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ζυμώνουμε τη Βασιλόπιττα και φτιάχνουμε γλυκά, κυρίως ρεβανί και κουραμπιέδες, φτιάχνουμε όμως και τηγανίτες.
Ακόμη τα παιδιά βάζουν στα τζάκια σκάλες για να τους ρίξει ο Άη – Βασίλης δώρα και να τα βρούνε το πρωί.
Στα σπίτια είναι έθιμο να παίζονται χαρτιά το βράδυ της Παραμονής της Πρωτοχρονιάς περιμένοντας την αλλαγή του χρόνου.
Πρωτοχρονιά
Πρωί –πρωί όλοι πήγαιναν στην εκκλησία για να τους βγει καλός και αυτός ο χρόνος.
Οι παππούδες οι γονείς και άλλοι συγγενείς, έδιναν μποναμάδες (Χαρτζιλίκι) στα παιδιά.
Όλα τα παιδιά με τα χρήματα που μαζεύαν, παίζανε το «στριφτό». Βάζανε μια μικρή πέτρα κάτω στο έδαφος, και από απόσταση πέντε μέτρων ρίχνανε τα κέρματα και σε όποιον το κέρμα πλησίαζε πιο κοντά στην πέτρα, τότε αυτός, έπαιζε πρώτος στο στριφτό. Έβαζε στο χέρι του όλα τα κέρματα και τα έστριβε. Σαν το σημερινό «κορώνα ή γράμματα». το στριφτό το έπαιζαν σε κάθε γειτονιά στην πλατεία οι μεγαλύτεροι και στις αυλές των σχολείων σχεδόν όλη μέρα.
 |
| Το στριφτό |
Οι πιο μεγάλοι την πρωτοχρονιά, παίζανε χαρτιά στα σπίτια και στα καφενεία. Την πρώτη μέρα δεν πρέπει να τσακώνεσαι με την οικογένεια γιατί θα γίνεται έτσι το χρόνο.
Ανήμερα του Αγίου Βασιλείου πίστευαν οι παλιοί ότι μιλούν και τα ζώα. Ανήμερα ακόμη παίζουμε και χαρτιά και εκτός από τους μπουναμάδες στα παιδιά, τους δίνουμε δίλεπτα, μονόλεπτα και πενταρούλες. Ρίχνουμε και κ(ο)τσούνες (μποτσάκια ή σκυλοκρέμμυδα) πάν’ στα κεραμίδια. Την Πρωτοχρονιά όλοι ρίχνανε πάνω από την σκεπή των σπιτιών τους κουτσούνες για να φεύγουν οι αρρώστιες.
Αν τη πρωτοχρονιά δεις καλόν άνθρωπο θα πάει καλά η χρονιά κι αν δεις κακόν θα πάει άσχημα. Προσέχουμε ποιος θα πρωτοέρθει στο σπίτι για να φέρει γούρι, και οι κοπέλες κοιτάνε τα βουνά, που ποτέ τους δεν γερνάνε και δεν παθαίνουν τίποτε.
Οι συγγενείς στέλνουμε στα συγγενικά σπίτια γερά και όμορφα παιδάκια για ποδαρικό.
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς η ανήμερα το μεσημέρι ο οικοδεσπότης στο τραπέζι κόβει και την βασιλόπιτα. Κόβει πρώτα του Άη – Βασίλη ένα μεγάλο κομμάτι και μετά κόβει κατά σειρά ηλικίας τόσα κομμάτια όσα τα μέλη τους οικογένειάς του και όποιος το τύχαινε το φλουρί έλεγαν πως σε αυτόν ανήκει η χρονιά….
ΜΠΟΥΚΟΥΒΑΛΑ: Πρωινό και βραδινό φαγητό, συνήθως γινόταν και την πρωτοχρονιά. Το πρωί γινόταν το «κραμπουκούκι» (είδος πίτας), και στη συνέχεια βάζανε στο τηγάνι ξύγκι από το γουρούνι και τσιγαρίδες. Μόλις έλιωναν τρίβανε το κραμπουκούκι, και έβαζαν νόμισμα για την τύχη, και από ένα φυλλαράκι για να δούνε σε ποιόν «στρέχουν» τα ζώα του σπιτιού. Την τοποθετούσαν σε μικρό ταψάκι (νταβάς) και την πατούσαν με ένα κουτάλι για να ομορφύνει. Στη συνέχεια ο μεγαλύτερος την «σταύρωνε» και καθένας έπαιρνε από μια κουταλιά με τη σειρά έως ότου πέσει σε κάποιον το νόμισμα ή το φυλλαράκι.
Του Αγίου Βασιλείου έφτιαχναν μπουκουβάλα με ψωμί και έβαζαν μέσα λίγο χορτάρι, φύλλα από κλαράκι και ένα φράγκο. Κατόπιν το χώριζαν κατ’ άτομο και σε όποιον έπεφτε το χορτάρι είναι τυχερός στα πρόβατα, το κλαράκι ότι είναι τυχερός στα γίδια και το φράγκο ότι ήταν τυχερός στα χρήματα.
Όπως αναφέραμε και πριν, όπως υπάρχει και σε πολλά μέρη της Ελλάδος μεγάλο ρόλο στο σπίτι παίζει το ποδαρικό δηλαδή το ποιος θα πατήσει το πόδι του ξένος το πρωί την πρώτη μέρα του χρόνου. Προτιμούνται συνήθως μικρά παιδιά ή μεγάλοι σε ηλικία αρκεί να είναι συμπαθείς προς το σπίτι. Τότε όλα θα πάνε καλά αλλά αν είναι άλλα άτομα που αντιπαθούν πιστεύουν πως η χρονιά δεν θα πάει καλά.
Πολλά έθιμα μοιάζουν με τα σημερινά και λίγα έχουν αλλάξει και μερικά διαφέρουν από τα άλλα μέρη της Ελλάδας.