Γνωρίζοντας τον τόπο μας: ΠΛΑΓΙΑ (ΔΗΜΟΥ ΑΚΤΙΟΥ - ΒΟΝΙΤΣΑΣ)

ΠΛΑΓΙΑ

ΘΕΣΗ-ΟΙΚΙΣΜΟΣ

Το παλαιό χωριό Πλαγιά βρίσκεται στο βορειο­δυτικό άκρο του Ξηρομέρου, στις παρυφές του βουνού Στέρνα, σε υψόμ. 200 μ. και αγναντεύ­ει το Ιόνιο και τα νησιά Λευκάδα, Μεγανήσι και Σκορπιό. Τα πετρόχτιστα σπίτια του βρίσκονται εκατέρωθεν του δρόμου και δίνουν στο σχέδιό του μακρόστενο σχήμα.

Σήμερα τα περισσότερα έχουν μετατραπεί σε σωρούς ερειπίων, ενώ σε μερικά σώ­ζονται όρθιες οι πολύ ωραίας τεχνικής γωνιές των τειχών τους, σε μερικές όμως έχουν αφαιρεθεί οι γωνιακοί λίθοι, πιθανώς για να χρησιμοποιηθούν στις νέες κατασκευές της παραλίας. Η ερείπωση αυτού του χωριού μοιάζει ως ένα κακόγουστο αστείο, αφού παρόμοια σπίτια δεν είναι εύκολο να συναντήσει κάποιος στη γύρω περιο­χή. Θα μπορούσε κάλλιστα το χωριό αυτό να αποτελέσει έναν πρότυπο παραδοσιακό οι­κισμό πολύ κοντά στη θάλασσα. Από την εγκατάλειψη και την ερείπωση έχουν γλυτώσει οι δύο ναοί του χωριού και η κεντρική του βρύση. 

Δυτικά της παλιάς Πλαγιάς έχει δημιουργηθεί, στο επίνειό της, οικισμός που ονομά­ζεται Νέα Πλαγιά. Η πρόσβαση στο νέο χωριό γίνεται, είτε από την Πογωνιά - Στενό, είτε από την Περατειά.

Μετά την Απελευθέρωση, το 1836, η Πλαγιά εντάχτηκε στο Δήμο Παλαίρου. Το 1828-30 είχε 16 οικογένειεςκαι οι ιδιοκτησίες τους ανέρχονταν σε 1.361 στρέμματα γης. Το 1840 εντάχτηκε στο Δήμο Ανακτορίου, αφού ο Δήμος Παλαίρου διαλύθηκε. Από το 1912 μέχρι το 1998 το χωριό ήταν αυτόνομη Κοινότητα με κοινοτική έκταση 48.511 στρέμματα. 

Πριν από μερικά χρόνια η παλιά Πλαγιά εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους της, οι οποίοι κατέβηκαν στην ακτή απέναντι από τη Λευκάδα, δίπλα στο κάστρο και έχτισαν τη Νέα Πλαγιά. Η Νέα Πλαγιά είναι ένα όμορφο σύγχρονο χωριό με πολλές καλλιεργήσιμες εκτάσεις και τουριστικές υποδομές και ανήκει στο Δήμο Ακτίου-Βόνιτσας.

Στον πληθυσμό του χωριού από το 1879 (μέχρι τότε αναφέρονταν ως οικισμός της Ζαβέρδας) υπολογίζεται και ο οικισμός του Αγίου Ηλία, στη θέση του οποίου υπήρχε ομώνυμη μονή και η οποία φέρεται διαλυμένη από το 1836. Το 1851 ο οικισμός αναφέρεται ως τόπος χειμερινής βοσκής βλαχοποιμένων, που μαζί με τοΧελοδίβαρο και την Κεχροπούλα είχαν 8 οικογ. 

Δίπλα στον ενοριακό ναό της Παναγίας βρίσκεται το παλιό κοινοτικό κατάστημα, του οποίου μόνο ένας χώρος χρησιμοποιείτε από τον αγροτικό ιατρό, που επισκέπτεται το χωριό. Επίσης ένα κλιμάκιο του προγράμματος "Βοήθεια στο Σπίτι" από την Πάλαιρο εξυπηρετεί το χωριό. Καμία άλλη υπηρεσία σήμερα δεν υπάρχει στο χωριό και οι κάτοικοι εξυπηρετούνται από τις υπηρεσίες της Λευκάδας, αφού απέχει από αυτή μόνο 9 χιλιόμετρα. Διέξοδο προς τη Λευκάδα έχουν και 

οι περισσότεροι Πλαγιώτες επαγγελματίες, τεχνίτες και εργατικό προσωπικό. Η Πλαγιά, όπως και η Περατειά, είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση, ενώ γεωγραφικά ανήκει στο νομό Αιτωλοακαρνανίας, στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας και στο νεοσύστατο Δήμο Ακτίου-Βόνιτσας, εξυπηρετείται περισσότερο από τη Λευκάδα, αφού είναι πολύ κοντά. Συγκοινωνία προς την έδρα του Δήμου δεν υπάρχει και έτσι η μόνη διέξοδος είναι προς τη Λευκάδα, με την οποία έχει τακτική συγκοινωνία. Το χωριό βρίσκεται σε μια πλαγιά ή αλλιώς θα μπορούσαμε να το πούμε σε ένα λόφο, που από την μια πλευρά βλέπει τη Λυγιά της Λευκάδας και από την άλλη την Αιτωλοακαρνανία, στην οποία ανήκει. 

Ο αγροτικός κόσμος δέχτηκε και εδώ μεγάλο πλήγμα με την κατάργηση των καπνών και των άλλων γεωργικών προϊόντων. Σήμερα στα εύφορα χωράφια του χωριού σπέρνονται μόνο τριφύλλια, τα οποία αρδεύονται από ιδιωτικές γεωτρήσεις. Ενώ η κτηνοτροφία παραμένει σε υψηλά επίπεδα, αφού εκτρέφονται πολλά βοοειδή και αιγοπρόβατα. Η ύδρευση του χωριού γίνεται από τον Άγιο Γεώργιο του Λούρου.

Το χωριό έχει διθέσιο νηπιαγωγείο και εξαθέσιο Δημοτικό Σχολείο, ενώ για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση τα παιδιά πηγαίνουν σε σχολεία της πόλης της Λευκάδας. 

Στο χωριό υπάρχει ένα πανέμορφο γήπεδο ποδοσφαίρου που ήταν με φυσικό χόρτο,  στο οποίο αγωνίζεται η ομάδα του χωριού Α.Ο. Πλαγιάς στο πρωτάθλημα Πρέβεζας -Λευκάδας σήμερα. Στο χώρο του πολιτισμού εκφράζεται από τον τοπικό πολιτιστικό σύλλογο, του οποίου κύρια εκδήλωση είναι η Γιορτή Προβατίνας, που γίνεται κάθε καλοκαίρι στην πλατεία του Χωριού. 

Η μοναδική, αλλά πανέμορφη, παραλία της Πλαγιάς ονομάζεται Λυγιά και βρίσκεται 4 χλμ. από το χωριό, απέναντι ακριβώς από τη Λυγιά της Λευκάδας και το καλοκαίρι κατακλύζεται από Έλληνες τουρίστες, κυρίως Αγρινιώτες, που στήνουν εκεί τις σκηνές τους.Ο επισκέπτης θα βρει στην Πλαγιά πολύ καλές ταβέρνες-ψησταριές, εννέα τον αριθμό, τρία παραδοσιακά καφενεία, τρεις καφετέριες, δυο καταστήματα με πρόχειρο φαγητό και δύο πρατήρια καυσίμων. 

Στην Πλαγιά μπορεί να πάει κάποιος ακολουθώντας τη διαδρομή Πάλαιρος-Πογωνιά- Στενό-Παλαιά Πλαγιά-Πλαγιά, αλλά και διαμέσου Βόνιτσας-Αγίου Νικολάου-Περατιάς. 

Ενοριακός ναός του νέου χωριού είναι η Κοίμηση της Θεοτόκου, που χτίστηκε το 1996. Ο ναός είναι τρίκλιτος με μακρόστενο τρούλο και καμπαναριό. Στην κεντρική πλατεία του χωριού, δίπλα 

στο Ναό της Παναγίας, υπάρχει μνημείο πεσόντων χωρίς όμως να αναφέρει ονόματα. Ενοριακός ναός του παλαιού χωριού ήταν ο Άγιος Δημήτριος, που σώζεται σε καλή κατάσταση και έχει πετρόχτιστο περίβολο με επίσης πετρόχτιστο μικρό καμπαναριό στην είσοδό του. Επιγραφή αναφέρει ως έτος ανέγερσής του το 1877 και δίπλα, μέσα σε δικέφαλο αετό, τη χρονολογία 1888, που μάλλον πρέπει να είναι το έτος ολοκλήρωσής του. Δίπλα του σώζεται σε σχετικά καλή κατάσταση το παλαιό Δημοτικό Σχολείο, του οποίου όμως έχουν αφαιρεθεί οι λαξευμένες πέτρες από μερικά σημεία, γεγονός που θα επισπεύσει την ερείπωσή του.