Η παρουσία του είδους στην περιοχή.
Ο μεγαλόσωμος αυτός γύπας έχει ως ενδιαίτημα τις δασωμένες λοφοσειρές και τα ομαλά βουνά που εναλλάσσονται με ανοιχτές εκτάσεις και βοσκοτόπους. Οι λόφοι του Ξηρομέρου με τα βοσκοδάση της ήμερης βελανιδιάς που εξαπλώνονται στο νότο μέχρι το Δέλτα του Αχελώου, καθώς και οι δασωμένες πλαγιές του Αράκυνθου που γειτονεύουν με τους ανοιχτούς βοσκότοπους και τα φαράγγια που διατηρούνται σήμερα σε εξαιρετική κατάσταση, αποτελούν ιδεώδη ενδιαιτήματα για το είδος.
Αρκετές δεκαετίες παλιότερα ο Μαυρόγυπας φώλιαζε στην Αιτωλοακαρνανία αλλά είναι άγνωστο τόσο η ακριβής θέση φωλιάσματος όσο και πότε σταμάτησε το είδος να αναπαράγεται στην περιοχή.
Μέχρι τα μέσα του 80 πάντως είχε τακτική χειμερινή παρουσία που είναι ένδειξη φωλιάσματος των ώριμων ατόμων τα οποία μάλλον διασκορπίζονταν αργότερα στις γύρω ορεινές περιοχές ακολουθώντας τα Όρνια, με τις περισσότερες παρατηρήσεις αυτής της περιόδου να προέρχονται από την ευρύτερη Παραχελωίτιδα περιοχή. Συγκεκριμένα από την περιοχή βόρεια της εκβολής του Αχελώου (λόφοι Χουνοβίνας, νησίδα Πεταλάς, Βαλτί όρος Καλή Χίτσα) καθώς και από τον Αράκυνθο στην περιοχή της Κλεισούρας. Τα χρόνια εκείνα το ορνιθολογικό ενδιαφέρον είχε εστιαστεί στο μεγάλο υγροτοπικό σύμπλεγμα της περιοχής και σημαντικά οικοσυστήματα όμορφων περιοχών είχαν υποτιμηθεί, ή δεν είχαν ερευνηθεί.
Έτσι δεν έχουμε σαφή εικόνα για το παρελθόν του Μαυρόγυπα στα εξαιρετικής ποιότητας ενδιαιτήματα που διαθέτει συνολικά το Ξηρόμερο για το είδος.
Την περίοδο του 80 οι παρατηρήσεις αφορούσαν λιγοστά ή μοναχικά άτομα και έγιναν από ιδρυτικά μέλη της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας – ΕΟΕ (Χανδρινός, Βαλλιάνος, Περγαντής, Hallman). To 1987, έγιναν οι δύο τελευταίες παρατηρήσεις, μία στην Κλεισούρα (Μιχ. Δρετάκης) και μία στους λόφους Κατσά Λεσινίου (Γιαν. Ρουσόπουλος)
Την χειμερινή περίοδο που διανύσαμε ένας Μαυρόγυπας διαχείμασε στον Αράκυνθο μετά από 24 χρόνια. Εντοπίστηκε αρχικά στα μέσα Ιανουαρίου του 2011 και παρέμεινε στην περιοχή τουλάχιστον ως τα μέσα Μαρτίου κινούμενος συνήθως μαζί με τα Όρνια. Παρατηρήθηκε να γυροπετέ μαζί τους μέχρι και το όρος Κλόκοβα (Παλιοβούνα). Βρέθηκε τέλος να κουρνιάζει στο φαράγγι της Κλεισούρας. Σε μέσο όρο, το2010-2011 ο χειμερινός πληθυσμός από τα όρνια που συγκεντρώθηκαν μαζί με τον Μαυρόγυπα στην περιοχή του Αράκυνθου ήταν 14-15άτομα (μόνιμα συν διαχειμάζοντα).
Η σημασία της περιοχής για το είδος σε εθνικό και διεθνές επίπεδο
Ο Μαυρόγυπας χαρακτηρίζεται ως παγκοσμίως απειλούμενο είδος ενώ στο Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο χαρακτηρίζεται ως «κινδυνεύον ΕΝ (D)» αφού λίγο περισσότερα από 100 άτομα επιβιώνουν πλέον στη χώρα μας με μόνο 20-22 αναπαραγόμενα ζευγάρια στην περιοχή του δάσους Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου. Η επανεμφάνιση και παραμονή του Μαυρόγυπα για διαχείμαση μετά από τόσα χρόνια στην περιοχή αποτελεί ένα ιδιαίτερα ελπιδοφόρο γεγονός. Καταδεικνύει επίσης ότι η περιοχή διατηρεί ακόμα τα φυσικά της χαρακτηριστικά και την αξία της ως ενδιαίτημα του είδους, ενώ η σημασία της για αυτό επεκτείνεται σε Εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο. Επίσης, τυχόν υποστηρικτικές δράσεις όπως π.χ. η λειτουργία μιας «ταΐστρας», δηλαδή ενός οργανωμένου χώρου τροφοληψίας πτωματοφάγων αρπακτικών πτηνών (ΧΤΑΠ) βάση της Κ.Ο. 1069/2009, εκτιμάται ότι είναι μια απαραίτητη ενέργεια προς τη σωστή κατεύθυνση για να βοηθήσει στην προετοιμασία της περιοχής για την επανεγκατάσταση εδώ ενός βιώσιμου πληθυσμού του είδους στο μέλλον. Ήδη στην κατεύθυνση αυτή υπάρχει συνεργασία με τον Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Μεσολογγίου και τον όμορο Δήμο. Το γεγονός ότι η περιοχή αποτελεί ακόμα ζωτικό χώρο για διαχείμαση καθώς και για μελλοντικό ενδεχόμενο φώλιασμα του είδους, επισύρει όμως και τις υποχρεώσεις που έχουμε ως χώρα για την διατήρηση και αποκατάσταση του σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Πρώτον, να διατηρήσουμε και να υποστηρίξουμε το είδος και δεύτερον, να διαφυλάξουμε τα χαρακτηριστικά του ενδιαιτήματος από οποιεσδήποτε αρνητικές παρεμβάσεις.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Δ.ΚΟΥΤΙΒΗΣ