Στη θέση απέναντι από το χωριό της Χρυσοβίτσας σ΄ ένα κωνοειδές ύψωμα, γνωστό ως «κάστρο» ήταν χτισμένα τ΄ αρχαία Κόροντα, των οποίων η ακρόπολη σώζεται νοτιοανατολικά του σημερινού χωριού. Η ονομασία είναι προελληνική και βρέθηκαν όστρακα της Μεσολιθικής εποχής (1900-1580π.Χ).
Οι δυο θολωτοί τάφοι, που βρέθηκαν το 1956 ανήκουν στην Υστεροελλαδική εποχή 3 (1425-1100π.Χ). Σώζονται τα κυκλώπεια τείχη της πόλεως και έχουν βρεθεί αρχαίοι τάφοι με σημαντικά ευρήματα αφού ήταν από τις σημαντικότερες πόλεις των Ακαρνάνων.
Όλα αυτά μαρτυρούν την ύπαρξη της πόλεως από την προϊστορική εποχή όπως και το προελληνικό όνομα της. Το τείχος της είναι από τα καλύτερα δείγματα Ακαρνανικής τειχοποιϊας, η δε πόλη χρονολογείται γύρω στα 1800π.Χ. Πάνω στην αρχαιοελληνική πόλη θεμελιώθηκε η ιστορική πόλη, στην οποία αναφέρει και ο Θουκυδίδης (Β΄ 102, 1) όταν στην διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου εκδιώχθηκε η Σπαρτιατόφιλη μερίδα με την βοήθεια των Αθηναίων και κατέλαβε την αρχή ο Κύνης ο Θεολύτου.
Αργότερα η πόλη γνώρισε τη δήωση και την καταστροφή κατά την εκστρατεία του Αγησιλάου. Η πόλη είχε τρεις πύλες εντυπωσιακής τεχνικής, μια ανατολική, μια βόρεια και μια βορειοδυτική με κεντρική τη δεύτερη στην οποία υπήρχαν εκατέρωθεν του δρόμου τάφοι. Λίγο πιο μέσα από την κεντρική πύλη και μετά το δεύτερο περίβολο υπάρχει ημικυκλικό κτίσμα με μεγάλους δρόμους.
Από την ανασκαφική έρευνα του 1956 αποκαλύφθηκε η αγορά με πολλά ενδιαφέροντα κτίσματα, μια θαυμάσια δεξαμενή κι ο ναός κτίσμα του Δ΄ π.Χ. αι. δωρικού ρυθμού και περίπτερος, που ήταν αφιερωμένος σε γυναικεία θεότητα.
Στο εκκλησάκι του Αϊ Θανάση αποκαλύφθηκε η θεμελίωση άλλου ναού, πιο κάτω στο πηγάδι Σορόκι βρέθηκαν τα θεμέλια πολλών κατοικιών και μερικά πήλινα αγγεία της καθημερινής ζωής και μέσα στην κοίτη του Γερομπόρου ένα θαυμάσια διατηρημένο και εξαιρετικής τέχνης αρχαίο πηγάδι. Στην πόλη έχουν βρεθεί αρχαίοι τάφοι με σημαντικά ευρήματα, όπως κοσμήματα, νομίσματα, αγγεία κ.α.
Ευρήματα της πόλεως από τις ανασκαφές που έγιναν το 1906 από τον Γ. Σωτηριάδη και το 1956 από τον Ν. Ζαφειρόπουλο βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αγρινίου. Τα ονόματα των Κορονταίων, που αποκαλύφθηκαν κυρίως από τις επιτύμβιες στήλες είναι: Αλέξανδρος, Σύναυρος, Υβρία, Πολέμαρχος, Αισχρίων, Κύνης, Θεόλυτος, Φιλόνικος, Αριστοφάνης, Νικοφάνης, Στρατονίκα, Λισφίνας, Αξίοχος Πίμφις, Νίκαιος, Νικίας.
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΧΡΥΣΟΒΙΤΣΑΝΩΝ ΤΑ ΚΟΡΟΝΤΑ