Εικόνες γεμάτες ζωντάνια και αυθορμητισμό, που πηγάζουν ταυτόχρονα από τους μαχόμενους και τους φωτογράφους, εικόνες σπάνιες που λένε όσα δεν μπορούν τα λόγια και λέξεις να περιγράψουν για την αγωνία αλλά και τον ηρωισμό του υπέρ πατρίδος αγώνα των Ελλήνων στρατιωτών στα βουνά της Πίνδου το 1940, τραβηγμένες από τον Λάζαρο Ακκερμανίδη και τον Σπύρο Μελετζή.
Λίγα λόγια για τους φωτογράφους...
Λάζαρος Ακκερμανίδης
Ο Λάζαρος Ακκερμανίδης γεννήθηκε το 1903 στα Σούρμενα του Πόντου. Αργότερα η οικογένεια του κατέφυγε στην νότια Ρωσία, στο Σότση, για να αποφύγει τους διωγμούς των Τούρκων. Εκεί τελείωσε το γυμνάσιο και διδάχθηκε την φωτογραφία. Αν και μεγαλωμένος μακριά από την Ελλάδα ο Ακκερμανίδης υπήρξε ένας φλογερός πατριώτης.
Έτσι το 1932, αποφασίζει να έρθει στην Πατρίδα, όπου και αρχίζει να εργάζεται σαν επαγγελματίας φωτογράφος. Λίγα είναι γνωστά για την σταδιοδρομία του τα πρώτα αυτά χρόνια. Άνθρωπος σεμνός, δεν ενδιαφερόταν για την δημοσιότητα και την προβολή του, και αυτό δυσχεραίνει την ιστορική έρευνα. Είναι γνωστό όμως ότι για ένα μεγάλο διάστημα εργαζόταν κοντά στους αδελφούς Μεγαλοκονόμου.
Η κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου βρίσκει τον Ακκερμανίδη στην Κατερίνη, όπου ζούσε ο αδελφός του. Το Γενικό Επιτελείο Στρατού ζητούσε επαγγελματίες φωτορεπόρτερ για να φωτογραφήσουν στο μέτωπο. Μόλις το έμαθε έτρεξε να καταταγεί. Στο μέτωπο ο ενθουσιασμός και η ορμητικότητά του είναι παροιμιώδης.
Αδιαφορεί για τον κίνδυνο και βρίσκεται μόνιμα στην πρώτη γραμμή. Αυτό αποτελεί και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των φωτογραφιών του, σε σχέση με άλλους πολεμικούς φωτορεπόρτερ.
Το μεγαλύτερο μέρος των φωτογραφιών του από το μέτωπο, το διοχέτευσε στην εφημερίδα «ΝΙΚΗ», η οποία και εξέδωσε, το 1941, ένα ειδικό αναμνηστικό φωτογραφικό λεύκωμα του πολέμου του ‘40, με αποκλειστικές φωτογραφίες του. Ένα μοναδικό αντίτυπο διασώθηκε μαζί με το άλλο φωτογραφικό υλικό του. Λίγο μετά την απελευθέρωση, το 1945, του παραχωρήθηκε το Ζάππειο όπου έκανε μια μεγάλη ατομική έκθεση από το Αλβανικό έπος του ‘40.
Τα τρία τελευταία χρόνια πριν από το θάνατό του, ο Ακκερμανίδης θα τα περάσει στη Μακεδονία ανάμεσα στην Κατερίνη και στη Θεσσαλονίκη οπου στην τελευταία θα εργαστεί σαν φωτορεπόρτερ στην εφημερίδα το «ΦΩΣ».
Σπύρος Μελετζής
Ο Σπύρος Μελετζής (20 Ιαν.1906 - 14 Νοε.2003) ήταν Έλληνας φωτογράφος, γεννημένος στο χωριό Άγιοι Θεόδωροι της Ίμβρου, ενώ θεωρείται ο κατ' εξοχήν φωτογράφος της Εθνικής μας Αντίστασης κατα την περίοδο της Γερμανικής κατοχής (1940-1944).
Ο Μελετζής ήταν πρωτότοκος γιος (από έξι αδέλφια) του Μενελάου Μελετζή και της Καλλιόπης Γιαννάκη. Ο πατέρας του Μελετζή ήταν φτωχός - ντενεκετζής στο επάγγελμα ενώ η μητέρα του δεν είχε φοιτήσει σε σχολείο. Ο Μελετζής παρακολούθησε το σχολαρχείο και η οικογένειά του τον προόριζε για δεσπότη. Όμως επειδή ο πατέρας του Μελετζή πεθαίνει από επιδημία γρίπης το 1919, σε ηλικία 13 χρονών αναγκάζεται να βιοποριστεί.
Σε ηλικία 17 ετών, το 1923 (Συνθήκη της Λωζάνης - παραχώρησης της Ίμβρου στους Τούρκους) έφυγε για την Αλεξανδρούπολη όπου εργάστηκε αρχικά ως υπάλληλος σε υφασματοπωλείο και αργότερα στον φωτογραφείο του Αλέξανδρου Παναγιώτου (ο οποίος ήταν συγγενής του Μελετζή). Σταθμός στην φωτογραφική του καριέρα αποτέλεσε η φωτογραφία του με τα καΐκια στην παραλία της Αλεξανδρούπολης για την οποία κέρδισε το πρώτο βραβείο στην έκθεση της Θεσσαλονίκης το 1924. Το 1927 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα.
Στην τέχνη της φωτογραφίας μυήθηκε από άξιους δασκάλους, καλλιτέχνες με υψηλή αισθητική, γνώσεις και πείρα του σκοτεινού θαλάμου, όπως ο φωτογράφος των ανακτόρων Μπούκας και ο Γεραλής. Δεν ήταν όμως φτιαγμένος για τον κλειστό χώρο του στούντιο, γι΄αυτό η πρώτη φωτογραφική επαφή του με τη φύση και ειδικά την ηπειρώτικη γη, καθόρισε και τη μελλοντική πορεία της δουλειάς του.
Μετά από περιοδεία και φωτογράφηση 22 μηνών έκανε στα Ιωάννινα, το 1938, την πρώτη του έκθεση με θέμα τη φύση αυτή της Ηπείρου. Η έκθεση αυτή μεταφέρθηκε και στην Αθήνα, εντυπωσιάζοντας και αποσπώντας επαινετικές κριτικές. Το 1939 φωτογράφισε την Κεφαλλονιά. Στην περίοδο της γερμανικής κατοχής, ο φακός του κατέγραψε την Αντίσταση του ελληνικού λαού. Ο Μελετζής έγινε ο επίσημος φωτογράφος του έπους του λαϊκου ξεσηκωμού. Οι καταπληκτικές του φωτογραφίες αποτυπώνουν με δραματικό τρόπο το έπος, τα όνειρα και την ελπίδα του ελληνικού λαού σε μια σκοτεινή σελίδα της παγκόσμιας ιστορίας.
Θυμάται ο ίδιος:
« Εγώ ήμουν ένας καλλιτέχνης φωτογράφος [...] που τότε δεν είχα συνειδητοποιήσειότι θα "έγραφα" με το φακό μου ιστορία [...] και μια μέρα οι φωτογραφίες μου αυτές θα ήταν τα πιο αδιάψευστα, τα πιο αληθινά ντοκουμέντα που θα φανέρωναν [...] όλη αυτή τη δράση και τη δημιουργική πνοή που πραγματοποιούνταν σε όλους τους τομείς και σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής στην Ελεύθερη Ελλάδα[...]
Νομίζω ότι ο Τιτάνιος αγώνας που έκανε ο Ελληνικός λαός για τη λευτεριά τουβρήκε ανταπόκριση από το φακό μου [...]Γράφαμε ο καθένας με τον τρόπο του, μιαιστορία συγκλονιστική του καιρού μας.»
Οι Φωτογραφίες είναι από το εξαιρετικό blog Kaistriotis
Ελληνοϊταλικός Πόλεμος
Στα Αλβανικά Βουνά
Ιταλοί αιχμάλωτοι
Ιταλικά λάφυρα. Οι Έλληνες στρατιώτες πανηγυρίζουν
Κατοχή
Κατοχή Πείνα
Πείνα Στο Δρόμο
Στα καροτσάκια οι πεθαμένοι
Στο νεκροταφείο
Από το νεκροτομείο ...
Αντίσταση
Κλαρίτης στον Όλυμπο
Ο καπετάνιος Μακεδόνας (πρώτος δεξιά) με τους συναγωνιστές
Κλαρίτες στη Ρουμέλη
Αετός στη Ρούμελη
Κλαρίτης στα Άγραφα
Ο Μπάρμπας Τσεκούρας
Αντάρτες στο Ψάρι Πελοποννήσου
Τριφυλία. Ο διοικητής Παπαδόπουλος με το επιτελείο του
Αρκαδία. Η αντάρτισσα Αννέτα
Στο Ξάγναντο. Μάνα και γιος
Πρώτο σαμποτάζ στο Μοριά. Ανατίναξη γέφυρας στο Ίσαρι.
Οι Γερμανοί ποζάρουν
Η καταστροφή του Δίστομου
Εκτέλεση πατριωτών στη γκρεμισμένη γέφυρα του Γοργοπόταμου
Κατοχή. Γυναίκες στις κρεμάλες
Οι κρεμασμένοι της Φλώρινας
Το καμένο Καρπενήσι
Ευρυτανία. Στην κορυφογραμμή του βουνού Ζαχαράκι
Βίνιανη. πρώτη πρωτεύουσα της ελεύθερης Ελλάδας
Εξάωρη πορεία για να τραφούν οι αντάρτες
Αντάρτικη μπουγάδα
Στην έδρα της Π.Ε.Ε.Α. Μετά από μια συγκέντρωση στελεχών
Μιλάει ο Μιλτιάδης Πορφυρογένης
Επιμελητεία του Αντάρτη (Ε.Τ.Α)
Τυπογραφείο στην Ελεύθερη Ελλάδα
Εικόνες από την Αντίσταση κατά των Γερμανών κατακτητών
Ο πρόεδρος της Π.Ε.Ε.Α.
Παλικάρια του Άρη στο Βελούχι
Ο καλλιτέχνης Γιολδάσης φωτογραφίζει τον Άρη
και φωτογραφίζεται από το Σπύρο Μελετζή
Ο Βάλιας Σεμερτζίδης ζωγραφίζει το μαυροσκούφη Λέοντα. Πίσω τους ο Άρης
Ο Άρης συνομιλεί με αντάρτες. Πλάι του ο αδελφός του Μπαμπης Κλάρας
Σοβιετικοί στρατιώτες πολεμούν στις γραμμές του ΕΛΑΣ
Ο Παπαχολέβας και ο ιερομόναχος Ανυπόμονος
Ο Παπαχολέβας
Γιώργος Καραδημήτρης
Ένας από τους πρώτους αντάρτες
Οι λογοτέχνες Καρβούνης και Χατζής στο βουνό
Ο λογοτέχνης Βασίλης Ρώτας πορεύεται
Ο Ανυπόμονος
Ορκωμοσία της διευρυμένης ΠΕΕΑ
Ο Πρόεδρος και ο Γραμματέας της ΠΕΕΑ ορκίζονται
Ψηφίζουν οι άνδρες
Ίσα δικαιώματα και οι γυναίκες
Στο χωριό Βλάσι. Υποδοχή της Σοβιετικής στρατιωτικής αποστολής
Ο Γ. Τζήμας (Γώγος) κρυπτογράφος του Γενικού στρατηγείου υπαγορεύει στον ασυρματιστή
Ο Στρατηγός Σαράφης στο βήμα
Η οικογένεια Σαλαγιάννη
Νοσοκομείο του ΕΛΑΣ στο Μεγάλο Χωριό Ευρυτανίας
Ρεντίνα
Μάθημα χειρισμού του πυροβόλου
Ρεντίνα, η Σχολή Αξιωματικών του ΕΛΑΣ
Τμήμα Διαβιβάσεων του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ
Ρεντίνα. Άσκηση Πορείας
Συμμαχική συνεργασία. Ο Βρετανός ταγματάρχης Μόργκαν
και ο διοικητής του τμήματος σαμποτέρ Θεσσαλίας του ΕΛΑΣ
Συναυλία για το Λαό
Η αντάρτισσα Τιτίκα
Η αντάρτισσα Γεωργία
Ο στρατιωτικός εγκέφαλος του ΕΛΑΣ
Ταγματάρχης Θ. Μακρίδης. Έκτορας
Θέατρο στην Ελεύθερη Ελλάδα
Απελευθέρωση της Λαμίας
Ο Στρατηγός Ε. Μπακιρτζής, ο Καπετάνιος Μ. Βαφειάδης (Μάρκος)
και ο Επιτελάρχης της Ο.Μ.Μ. μελετούν την επιχείρηση
Αντάρτες και Λαός επισκευάζουν τη γέφυρα του Αξιού
Αξιωματικοί του ΕΛΑΣ παρελαύνουν στη Θεσσαλονίκη
Θεσσαλονίκη. Ο Στρατηγός Μπακιρτζής και ο Μητροπολίτης
Ιωακείμ μπαίνουν στην ελεύθερη πρωτεύουσα της Μακεδονίας
Ο Ανδρέας Τζήμας μιλά στο Λαό της Θεσσαλονίκης
Αθήνα, Οκτώβρης 1944
Λαοθάλασσα στο Σύνταγμα
Ο φωτογράφος του Αγώνα Σπύρος Μελετζής