Μαζί του θα εκτελεσθούν οι Ν. Καλούμενος, Η. Αργυριάδης και Δ. Μπάτσης
Η ώρα είναι 3 μετά τα μεσάνυχτα, το ημερολόγιο γράφει 30 Μάρτη 1952. Στις φυλακές της Καλλιθέας επικρατεί νεκρική σιγή. Ακούγονται τα βαριά βήματα του δεσμοφύλακα. Φτάνει στο κελί του Νίκου Μπελογιάννη. Το ξεκλειδώνει, τον ξυπνάει. Δίπλα του στέκει, όπως ένα μακάβριο φάντασμα, ο βασιλικός επίτροπος συνταγματάρχης Αθανασούλης. Διαβάζει στον Μπελογιάννη την απόφαση να τον οδηγήσουν μαζί με τους συγκρατούμενούς του Ν. Καλούμενο, Η. Αργυριάδη και Δ. Μπάτση, στην εκτέλεση. Στις 3 και 20 η φάλαγγα βγήκε από τις πόρτες των φυλακών κατευθυνόμενη με δαιμονισμένη ταχύτητα προς το «συνήθη τόπο των εκτελέσεων», το Γουδί.
Το σχεδιάγραμμα της εκτέλεσης των Ν. Μπελογιάννη, Ν. Καλούμενου, Η. Αργυριάδη και Δ. Μπάτση
Το απόσπασμα παρατάσσεται με τα όπλα «επί σκοπόν». Είναι σκοτάδι ακόμα. Οι αρχιδήμιοι στρέφουν τους προβολείς των αυτοκινήτων στα πρόσωπα των μελλοθανάτων. Ώρα 4 και 12 λεπτά. Ακούγονται οι δολοφονικές ομοβροντίες. Το έγκλημα της κυβέρνησης Πλαστήρα ολοκληρώθηκε.
Οι εφημερίδες θα γράψουν, ότι ο Μπελογιάννης είχε ακούσει ήρεμος μ΄ ένα πικρό χαμόγελο, την καταδίκη του σε θάνατο, αποχαιρέτησε τους συγκρατουμένους του στις φυλακές και μπρος στο εκτελεστικό απόσπασμα αρνήθηκε να του δέσουν τα μάτια. Ζητωκραύγασε για το ΚΚΕ και έπεσε από τις σφαίρες του αποσπάσματος. Ήταν 37 χρόνων.
Αξίζει να αναφερθεί ότι τη Δευτέρα 27 Μάρτη 2017 έγιναν στην Αμαλιάδα, τη γενέτειρα του Νίκου Μπελογιάννη, τα εγκαίνια του Μουσείου «Νίκος Μπελογιάννης», το οποίο θα στεγάζεται, στο κέντρο της πόλης, στο πατρικό σπίτι του ηρωικού στελέχους του ΚΚΕ και το οποίο έχει παραχωρηθεί στο Δήμο Αμαλιάδας.
Το Μουσείο θα φιλοξενεί πλήθος υλικών που προέρχονται από το Αρχείο του ΚΚΕ. Μέρος του υλικού αυτού, μάλιστα, έχει ήδη εκτεθεί στην Αμαλιάδα, σε ειδική έκθεση που είχε οργανώσει το ΚΚΕ το 2015.
«Αι εκτελέσεις δεν εκλόνησαν την θέσιν της Κυβερνήσεως… »
Για την εκτέλεση διαβάζουμε σε εφημερίδα της εποχής (ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, Φύλλο της Τρίτης 1 Απριλίου 1952):
«Η ΕΚΤΕΛΕΣΙΣ
Τα αυτοκίνητα μόλις φθάνουν εις τον τόπον της εκτελέσεως κάμνουν μίαν στροφήν και σταματούν όλα το ένα παραπλεύρως του άλλου. Έξαφνα ανάπτουν δια μιας οι προβολείς των αυτοκινήτων της συνοδείας και φωτίζουν την προ αυτών έκτασιν. Προ των προβολέων λαμβάνει θέσιν το εκτελεστικόν απόσπασμα και εις απόστασιν δεκάδων μέτρων από αυτό οδηγούνται οι τέσσερις κατάδικοι.
Προς τους καταδίκους ανέγνωσε απόσπασμα της καταδικαστικής αποφάσεως ο βασιλικός επίτροπος κ. Αθανασούλης, ο οποίος εν συνεχεία τους ανεκοίνωσεν ότι απερρίφθησαν οι αιτήσεις χάριτος. Τους ηρώτησεν έπειτα εάν θέλουν να είπουν τίποτε. Όλοι απήντησαν αρνητικώς δια κινήσεως της κεφαλής. Κατόπιν απεμακρύνθη ο βασιλικός επίτροπος και εδόθη το παράγγελμα πυρ.
Η εκτέλεσις εγένετο την 4.12΄ π.μ. ακριβώς.
Ολίγα δευτερόλεπτα προ της ομοβροντίας ηκούσθησαν κραυγαί των μελλοθανάτων. Δεν εξηκριβώθη όμως τι ακριβώς είπαν. Κατά μίαν πληροφορίαν ο Μπελογιάννης εζητωκραύγασεν υπέρ του ΚΚΕ.
Ολίγην ώραν μετά την εκτέλεσιν τέσσερα πτώματα μετεφέρθησαν εις το Γ΄ Νεκροταφείον της Κοκκινιάς. Εκεί κατέφθασαν οι συγγενείς των εις τους οποίους επετράπη να παραστούν εις την ταφήν. Η ταφή των πτωμάτων εγένετο την 6.30 πρωϊνήν.
ΟΙ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ
Οι κρατούμενοι εις τας φυλακάς-σανατόριον της «Σωτηρίας» αντιληφθέντες, εκ του θορύβου των αυτοκινήτων του εκτελεστικού αποσπάσματος ότι επρόκειτο να γινη η εκτέλεσις ήρχισαν να κραυγάζουν διάφορα συνθήματα και να διαμαρτύρωνται. Αι θορυβώδεις αυταί εκδηλώσεις των κρατουμένων διήρκεσαν καθ΄ όλο το διάστημα των προπαρασκευών και της εκτελέσως.»
Οι καταγραφές της Ασφάλειας για τον «επικίνδυνον κομμουνιστήν»
Γνώριμος της Κρατικής Ασφάλειας από τα παιδικά του -σχεδόν- χρόνια, ο Νίκος Μπελογιάννης αποκαλύπτεται μέσα από τους φακέλους της ίδιας της Ασφάλειας ως μόνιμος μπελάς για την αστική τάξη. Όντας οργανωμένος από τη γυμνασιακή ακόμα ηλικία και έχοντας ήδη στο ενεργητικό του μια εξορία στην Ιο το 1936, λίγο μετά την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του Μεταξά, παραμένει στο στόχαστρο των χωροφυλάκων της εποχής, οι οποίοι περιχαρείς στις 18 Απρίλη 1938 ανακοινώνουν στους ανωτέρους τους:
«Σύλληψις καταδιωκομένου επικινδύνου κομ/στου Μπελογιάννη Νικολάου του Γεωργίου εξ Αμαλιάδος»
Όπως αναφέρει η σχετική υπηρεσία,
«ούτος υποβληθείς εις μακράν και εξαντλητικήν ανάκρισην ωμολόγησεν ότι είναι ο δράστης της συντάξεως και κυκλοφορίας της ριφθείσας προκήρύξεως ως και συντάκτης και διανεμητής του κομ/κου παρ αυτού εκδιδομένου εντύπου «Αγωνιστής» πλην παρ΄ όλας τας προσπαθείας της υπηρεσίας μας και παρά την εξαντλητικήν εξέτασιν, εις ην υπεβλήθη παρά της υπηρεσίας μου δεν ομολόγησε μέχρι σήμερον τα πρόσωπα μεθ΄ ων ήρχετο εις επαφήν και συνεργάζετο προς διάθεσιν των κομ/ων αρχών εν Πελοποννήσω».
Η σχετική αναφορά καταγράφει διάφορες ευτράπελες υποθέσεις των αστυνομικών οργάνων, όπως ότι αυτός δεν είχε γίνει νωρίτερα αντιληπτός γιατί«πραγματοποιών ως φαίνεται εκδρομάς πεζή εις τα διάφορα χωρία της Επαρχίας Ολυμπίας Ηλείας», ενώ «κατά τας ημέρας δε εκρύπτετο επιμελώς κυκλοφορών μόνον κατά τας νύκτας και εις ωρισμένα απόκεντρα μέρη».
Το ενδιαφέρον εντοπίζεται στην εκτίμηση ότι καθώς
«επ΄ αυτού ευρέθη επιστολή συνθηματικού περιεχομένου (…) και ήτις φαίνεται μεν ότι πραγματεύεται περί οικογενειακών ζητημάτων, κατ΄ ουσίαν όμως το περιεχόμενόν της αφορά κομ/κας ενέργειας, πληροφορίας και οδηγίας», τις οποίες το αστυνομικό όργανο εκτιμά ότι «άς λαμβάνει ούτος παρ΄ άλλων κομ/κων παραγόντων ή οργάνων του».
Και προς λύπην του το αστυνομικό όργανο ομολογεί ότι «το πρόσωπον όπερ του απέστειλε την επιστολήν ταύτην δεν κατονόμασεν, παρ΄ όλας τας πιέσεις της υπηρεσίας μου».
Από τα παραπάνω, η υπηρεσία εκτιμά ότι αυτός τον οποίο κρύβει ο Μπελογιάννης δεν μπορεί παρά να «πρόκειται περί σοβαρού τινός παράγοντος του Κομ/κου Κόμματος διαμένοντος εις Πάτρας και πιθανόν διευθύνοντος τας εν Πελοποννήσω κινήσεις και ενεργείας των λοιπών πρακτόρων κομ/στων».
Καθώς τα επόμενα χρόνια κινείται μεταξύ φυλακής και εξορίας, με τα διαλείμματα να είναι στο βουνό μεσούσης της Κατοχής, η Ασφάλεια χάνει μεν τα ίχνη του, δεν παύει όμως να συγκεντρώνει πληροφορίες, τις οποίες τελικά βρίσκουμε σ΄ ένα συγκεντρωτικό σημείωμα, στο οποίο συνοπτικά αναφέρεται ότι ο Μπελογιάννης
«εις τον κομμουνισμόν εμυήθη το έτος 1932, διήλθε διάφορα στάδια κομματικής δράσεως και το έτος 1937 ανέλαβε την Γραμματείαν της Περιφ. Επιτροπής Πελ/νήσου – Επτανήσου και Δυτ. Ελλάδος του ΚΚΕ. Το έτος 1936 κατεδικάσθη υπό του Εφετείου Πατρών ερήμην εις φυλάκισιν 2 ετών και χρηματικήν ποινήν 5.000 δρχ. επί παραβάσει του Ν. 4229 «περί μέτρων ασφαλείας, του Κοινωνικού Καθεστώτος». Συλληφθείς το έτος 1938 δυνάμει της ως άνω αποφάσεως εκρατήθη εις τας φυλακάς και εν συνεχεία εις Ακροναυπλίαν. Κατά την κατοχήν της χώρας έδρασεν ως μέλος του Κομματικού Γραφείου Περιοχής Πελ/νήσου μετά δε την Συμφωνίαν της Βάρκιζας μετέβη εις Περιοχήν Αρκαδίας και επεδόθη εις την οργάνωσιν του συμμοριτισμού. Το έτος 1947 ενετάχθη εις τα συμμοριακά τμήματα Βορ. Ελλάδος, ένθα έδρασεν ως διοικητής της Δ/σεως Λαϊκής Πολιτοφυλακής του Αρχηγείου των συμμοριτών επί κεφαλής συμμοριακού τμήματος».
Τα ίχνη του Νίκου Μπελογιάννη χάνονται για την Ασφάλεια εντελώς μέσα στη φωτιά των μαχών, ώσπου περιχαρής ξανά η Ασφάλεια διαπιστώνει ότι:
«Ούτος τον Ιούλιον του έτους 1950 προερχόμενος εκ των εχθρικών προς την Ελλάδα χωρών, αφίχθηκε ενταύθα ένθα εντολή του δρώντος εν τω εξωτερικώ Πολ. Γραφείου της ΚΕ του ΚΚΕ ανέλαβε μέλος του εν Αθήναις Κλιμακίου αυτού και καθοδηγητικόν όργανον του ανακαλυφθέντος δικτύου κατασκοπείας. Ούτω από του ως άνω χρόνου μέχρι της 20 Δ/βρίου 1950 ημέραν της συλλήψεώς του καθοδηγεί τον μεθ΄ ού διατελεί εν επικοινωνία υπεύθυνον επί των διαβιβάσεων του δικτύου κατασκοπείας, δίδων εις αυτόν εντολάς και οδηγίας σχέσιν έχουσαν με την συγκέντρωσιν και διαβίβασιν εις εχθρικάς χώρας και οργανώσεις πληροφοριών στρατιωτικής και πολιτικής σημασίας επαγρυπνών άμα δια την πιστήν υπ΄ αυτού εκτέλεσιν των εντολών του τούτων. Κατά τον αυτόν ως άνω χρόνον και υπό την ανωτέρω ιδιότητά του ενδιαφερόμενος δια την διαβίβασιν όσον οίον τε περισσοτέρων τοιούτων στοιχείων εις εχθρικάς χώρας και οργανώσεις, συλλέγει δια των ειδικών ασχολουμένων υπό την καθοδήγησίν του πρακτόρων μυστικάς πληροφορίας στρατιωτικής και πολιτικής σημασίας άς παραδίδει εις τον υπεύθυνον επί των διαβιβάσεων του δικτύου κατασκοπείας και ούτος δια των εις την διάθεσίν του συσκευών διαβιβάσεων διαβιβάζει αυτάς εις τας εν λόγω χώρας και οργανώσεις».
Έχοντας ονομάσει από το 1938 «πράκτορα» τον Μπελογιάννη και στο σύνολό τους τους κομμουνιστές, η Ασφάλεια καταλήγει στο 1952 να ολοκληρώσει την κατασκευή, μιλώντας πλέον για «κατασκόπους» ξένης δύναμης και με αυτήν την κατασκευή να εκτελέσει τελικά τον Μπελογιάννη, για να σπείρει τον τρόμο σ΄ ένα κίνημα που μόλις τρία χρόνια μετά τη στρατιωτική του υποχώρηση, σήκωνε ήδη ξανά κεφάλι ρωμαλέο…