Το Μνημείο του βρίσκεται στην Πλατεία του Μοναστηρακίου. Ο καπετάνιος της Επανάστασης του 1821 Γιαννάκης Σουλτάνης γεννήθηκε το 1790 στο Μοναστηράκι Βόνιτσας. Ο πατέρας του πέθανε νωρίς και άφησε ορφανό τρία του παιδιά: Γιαννάκη, Γεωργάκη και Αναστάσιο. Το αρχικό τους επώνυμο δεν ήταν Σουλτάνης, αλλά ο Γιαννάκης και τα αδέρφια του ονομάστηκαν έτσι επειδή το όνομα της μάνα τους που ήταν Σουλτάνα (δηλ. ο Γιαννάκης της Σουλτάνας). Η μητέρα τους καταγόταν από τους Μακραίους της Κωνωπίνας και ήταν πολύ δυναμική γυναίκα, αυτό που λέμε «αντρογύναικα».
Στην Επανάσταση του 1821 ο Γιαννάκης έλαβε μέρος από την αρχή επικεφαλής πολλών ανδρών από το Μοναστηράκι και τα γύρω χωριά, μεταξύ των οποίων και πολλά μέλη από την οικογένειά του...
Ο Γιαννάκης ήταν ατρόμητος και γενναίος μαχητής και αρχικά πολέμησε στις επιχειρήσεις στην Αιτωλοακαρνανία. Στη μάχη της Πλατανιά Βόνιτσας οι στρατιώτες του βλέποντας το μεγάλο αριθμό των εχθρών τράπηκαν σε φυγή και έμεινε ο Γιαννάκης έμενε μόνος με τον αδερφό του Γιώργο. Ο Γιαννάκης λέει στον αδερφό του να φύγει, για να σωθεί τουλάχιστον ο ένας. Όμως αυτός δεν δέχτηκε και τα δύο αδέρφια πολέμησαν σκληρά. Ο Γιαννάκης πληγώθηκε πολλές φορές και δύσκολα κατάφεραν να σωθούν. Ο Γιαννάκης τραυματίστηκε βαριά στο χέρι και σε μία μάχη στον Αχελώο.
Στην αρχή του Αγώνα ήταν φίλος του Μαυροκορδάτου και εχθρός του Καραϊσκάκη. Από τον Μαυροκορδάτο διορίσθηκε κατήγορος στη δίκη του Καραϊσκάκη στο Αιτωλικό το 1824. Όμως ο Γιαννάκης κατάλαβε γρήγορα την πονηριά του Μαυροκορδάτου και το δίκιο του Καραϊσκάκη και έγινε υποστηρικτής και φίλος του Καραϊσκάκη και αργότερα συναγωνιστής.
Στη συνέχεια πήρε μέρος σε πολλές μάχες και κλείστηκε στο Μεσολόγγι, που πολλές φορές ανδραγάθησε. Πριν γίνει η Έξοδο του Μεσολογγίου τραυματίστηκε (17- 2 –1826) και πήρε μέρος στην Έξοδο τραυματισμένος, όπου ξαναπληγώθηκε στο πόδι. Όμως τελικά κατάφερε να σωθεί χάρη στη βοήθεια του Ν. Κασομούλη και του Σουλιώτη Αθ. Δράκου και πήγε στα Κράβαρα Ναυπακτίας όπου ήταν άρρωστος ο Καραϊσκάκης.
Όταν ανάρρωσε συνέχισε τον αγώνα στη Στερεά Ελλάδα υπό τον Καραϊσκάκη. Έβαλε μέρος στις μάχες της Αράχοβας, Διστόμου, Σαλώνων και Δόμβραινας, στην οποία και έπεσε στις 12 Νοεμβρίου 1826. Ο ηρωικός Σουλτάνης σκοτώθηκε στα αμπέλια της Δόμβραινας πολεμώντας πάνω στο άλογο του, αφού περικυκλώθηκε από τους εχθρούς και είχε προηγουμένως πληγωθεί τέσσερις φορές. Ο Καραϊσκάκης βλέποντας τον από μακριά να αγωνίζεται τρέχει με τέσσερις ιππείς. Ο Σουλτάνης ήταν ακόμα πάνω στο άλογο και μαχόταν, όμως ήταν αργά, σε λίγο ο ήρωας εξέπνευσε.
Ο γενναίος αγωνιστής θάφτηκε στο μέρος που έπεσε. Το 1861 οι συναγωνιστές του πήγαν και βρήκαν το οστά του. Παίρνοντας στα χέρια τους το σπασμένο από τις σπαθιές κρανίο του το ασπάσθηκαν. Το 1976 η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών Δυτικής Ελλάδος έστησε αναμνηστική στήλη στην ιδιαίτερη πατρίδα του.
Μαζί με τον Γιαννάκη πολεμούσαν τα αδέρφια του: Ο Γεωργάκης, που ήταν ο μεγαλύτερος αδερφός του και είχε και αυτός πλούσια πολεμική δράση στη Δυτική Ρούμελη, επιδεικνύοντας μεγάλη γενναιότητα και το 1825 έγινε αντιστράτηγος. Ο Αναστάσιος ή Αναγνώστης, που ανδραγάθησε στις μάχες του Μοναστηρακίου, Βόνιτσας και Αετού και πληγώθηκε στον Άγιο Αθανάσιο του Αιτωλικό. Ο Αναστάσιος αρρώστησε βαριά και πέθανε το 1824. Μαζί με τον Γιαννάκη ήταν και ο ανιψιός του Ιωάννης Σουλτάνης, γιος του Αναγνώστη.
Επίσης διαβάστε για τον Γιαννάκη Σουλτάνη σε παλιότερο δημοσίευμα μας πατήστε εδώ .
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Σ. ΜΠΑΡΜΠΑΡΟΥΣΗΣ - ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Δ. ΚΟΥΤΙΒΗΣ