Aθήνα, 26 Σεπτεμβρίου 2017
Ομιλία κ. Δημήτρη Κωνσταντόπουλου, Εισηγητή της Δημοκρατικής Συμπαράταξης στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου επί της αρχής του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας «Έλεγχος και προστασία του δομημένου περιβάλλοντος»
Κύριε Υπουργέ, Κυρία Πρόεδρε, Κυρίες και Κύριοι συνάδελφοι,
Το υπό συζήτηση νομοσχέδιο αποτελείται από 5 Κεφάλαια και 148 άρθρα.
Τέθηκε στη διαβούλευση από 1 Σεπτεμβρίου μέχρι 10 Οκτωβρίου του 2016, περίπου ένα χρόνο πριν και καταγράφηκαν πάνω από 2000 σχόλια πολιτών και φορέων.
Στην ακρόαση των φορέων, θα διαπιστώσουμε ποιες από τις παρατηρήσεις αυτές έγιναν δεκτές και επιπρόσθετα ποιες είναι οι ανάγκες που έχουν προκύψει ένα χρόνο μετά τη διαβούλευση.
Το νομοσχέδιο κατ' ευφημισμό επιδιώκει τον έλεγχο και την προστασία του δομημένου περιβάλλοντος, όπως είναι ο τίτλος του.
Στην πραγματικότητα, το Νομοσχέδιο επιδιώκει την περαιτέρω τακτοποίηση των αυθαιρέτων.
Η σύνθεσή του είναι πρόχειρη. Είναι εξόφθαλμη η «συρραφή» υφισταμένων διατάξεων που τίθενται αποσπασματικά.
Δίχως στόχευση, δίχως επεξεργασία και εναρμόνιση.
Στο μεγαλύτερο μέρος του νομοσχεδίου, καλούμαστε να συζητήσουμε αλλαγές σε διαδικασίες και ρυθμίσεις που έχουν ήδη νομοθετηθεί.
Kαι μάλιστα, πολλές από αυτές παραμένουν ανενεργές γιατί η Κυβέρνηση δε φρόντισε να εκδοθούν τα Προεδρικά Διατάγματα και οι Υπουργικές Αποφάσεις που απαιτούνταν.
Ισχύουσες Διατάξεις νόμων «ξαναγράφονται», εμφανιζόμενες ως νέες, χωρίς μάλιστα να γίνεται καν σχετική μνεία στο νομοσχέδιο.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, αποτελούν οι διατάξεις για την ηλεκτρονική ταυτότητα των κτιρίων στο άρθρο 20, που επαναλαμβάνουν τις διατάξεις του άρθρου 4 του Ν. 3843/2010, ενώ η έκδοση του Π.Δ. που προβλεπόταν για να ενεργοποιηθεί, δεν έχει εκδοθεί ως σήμερα.
Το ΠΔ ήταν έτοιμο κ. Υπουργέ και εκκρεμούσε μόνο μία υπογραφή.
Ομοίως ήταν έτοιμη η Υπουργική Απόφαση για τον ηλεκτρονικό τρόπο έκδοσης των αδειών.
Η Κυβέρνηση καθυστέρησε δυόμιση χρόνια να προχωρήσει στην έκδοση των ΠΔ και των Υπουργικών αποφάσεων που ήδη προβλέπονταν και σήμερα φέρνει τα ήδη νομοθετημένα σε νέο νόμο με μικρές διαφοροποιήσεις.
Σήμερα ξεκινά από την αρχή.
Αναλυτικά στα Κεφάλαια :
Υπηρεσίες Ελέγχου Δόμησης, Διάρθρωση και Αρμοδιότητες
Η αντικατάσταση του πρώτου κεφαλαίου του Ν.4178/2011 με το παρόν νομοσχέδιο, δε φανερώνει διάθεση για αλλαγή της πολιτικής αντιμετώπισης της αυθαίρετης δόμησης, προς την κατεύθυνση προστασίας του περιβάλλοντος.
Αντιθέτως, προστίθεται και νέα διακριτή κατηγορία αυθαιρέτων που βρίσκονται σε περιοχές αξιόλογου φυσικού περιβάλλοντος, μολονότι οι περιοχές αυτές θα έπρεπε να προστατεύονται.
Παρατηρητήρια Δόμησης
Πρόκειται για τη δημιουργία άλλης μιας υπηρεσίας που το πιθανότερο είναι να περιπλέξει κι άλλο τα πράγματα για όλους τους εμπλεκόμενους στην εφαρμογή της.
Με την προτεινόμενη διάρθρωση, θα αποδειχθεί αναποτελεσματική.
Πως θα γίνει η στελέχωση αυτής της νέας δομής; Με τι πόρους και σε ποιο χρονοδιάγραμμα;
Θα προτείναμε τουλάχιστον, να συγκροτηθεί σε κεντρικό επίπεδο υπουργείου ή σε μία δομή ανά Περιφέρεια, όχι σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας-νομού.
Να μην πορευόμαστε με ανεφάρμοστες ρυθμίσεις.
Συλλογικά Όργανα Ελέγχου Δομημένου Περιβάλλοντος
Συμβούλια Αρχιτεκτονικής - ΣΥΠΟΘΑ
Περιμέναμε βελτίωση της αποτελεσματικότητας κι όχι απλά αλλαγή του τρόπου συγκρότησής τους.
Διαμορφώνεται ένας μεγάλος αριθμός συμβουλίων και επιτροπών.
Να είμαστε ρεαλιστές.
Δεν υπάρχουν τόσοι μηχανικοί διαθέσιμοι ανά την Ελλάδα, με τους περιορισμούς που τίθενται για εθελοντική απασχόληση στο κράτος.
Θα δημιουργηθούν προβλήματα.
Άλλο ένα ζήτημα, είναι η τοποθέτηση προέδρων στα συμβούλια αυτά, που προέρχονται κυρίως από την νεοσύστατη Περιφερειακή Υπηρεσία του Υπουργείου η οποία θα διαχειρίζεται κατά βάση τα αυθαίρετα στη χώρα.
Πώς θα θωρακισθούν θεσμικά τα Συμβούλια αυτά έναντι εξωγενών παρεμβάσεων;
Και πώς θα αντιμετωπισθούν τυχόν συγκρούσεις συμφερόντων μεταξύ ιδιωτών-μελών των Συμβουλίων και ιδιωτών-μελετητών που δραστηριοποιούνται επαγγελματικά στον ίδιο τόπο;
Παρατηρείται επίσης υπερσυγκέντρωση αρμοδιοτήτων στο πρόσωπο του Γενικού Γραμματέα Χωροταξίας.
Ο ίδιος αναλαμβάνει ως απόλυτος άρχων τη συγκρότηση όλων των συμβουλίων της χώρας και προεδρεύει ταυτόχρονα στα κεντρικά συμβούλια.
Γίνεται ένας μικρός Υπουργός, σε αντίθεση με όσα η κυβέρνηση πρότεινε στη δημόσια διαβούλευση και μέχρι την κατάθεση στη Βουλή.
Για ποιο λόγο αυτή η υπερεξουσία;
Τράπεζα Γης και Συντελεστής Δόμησης
Η ρύθμιση κινείται σε μια παλιά και ξεπερασμένη λογική κρατικής γραφειοκρατίας.
Οι διαδικασίες που προβλέπονται για τον καθορισμό ζωνών, περιοχών, έκδοση τίτλων απαιτούν πολύχρονη προσπάθεια.
Πρέπει το σύστημα να είναι ηλεκτρονικό προκειμένου να είναι αποτελεσματικό.
Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου
Κανείς δεν είναι αντίθετος στην ενίσχυση των ηλεκτρονικών διαδικασιών.
Πρόκειται όμως για μια δαπανηρή διαδικασία, που αν προστεθεί στις λοιπές φορολογικές και λοιπές επιβαρύνσεις του ακινήτου, καθιστά την απόκτηση, αλλά κυρίως την κατοχή ακινήτου απόλυτα ασύμφορη.
Δεν μπορούν οι πολίτες να ανταποκριθούν στις υφιστάμενες οικονομικές τους υποχρεώσεις κι εσείς τους επιβαρύνετε περαιτέρω.
Δεδομένου ότι το μέτρο θα ισχύσει για όλα τα ακίνητα και για όλους τους ιδιοκτήτες, θα είναι ιδιαίτερα επαχθής υποχρέωση στους οικονομικά ασθενέστερους.
Το αποτέλεσμα θα είναι να χαθούν περιουσίες. Να απαξιωθεί πλήρως η ακίνητη περιουσία και να απομακρυνθεί ακόμη περισσότερο η προσδοκία για ανάπτυξη σε ένα σημαντικό τομέα της οικονομίας μας.
Γι’αυτό προτείνουμε η αμοιβή του μηχανικού για την ηλεκτρονική ταυτότητα του ακινήτου, να αφαιρείται από τον ΕΝΦΙΑ που αντιστοιχεί στο ακίνητο αυτό, ώστε να δοθεί κίνητρο στους ιδιοκτήτες.
Τέλος, η πρόβλεψη για υποχρεωτικό επανέλεγχο όλων των κτιρίων ανά πενταετία και των κατοικιών ανά επταετία, θα επιβαρύνει υπέρμετρα τους ιδιοκτήτες με επιπλέον αμοιβές μηχανικών.
Άδειες δόμησης
Δεν υπάρχει καμία μεταρρύθμιση.
Η έκδοση άδειας με ευθύνη του μηχανικού προβλέπεται ήδη.
Προβλέπεται επίσης ήδη η ηλεκτρονική έκδοση αδειών.
Όφειλε η κυβέρνηση να έχει μεριμνήσει για την ενεργοποίηση της ηλεκτρονικής έκδοσης οικοδομικών αδειών.
Άλλωστε της παραδόθηκε έτοιμη σε επίπεδο υπογραφών και με έτοιμο το ηλεκτρονικό σύστημα που κάθεται αναξιοποίητο.
Η ενεργοποίηση από το 2015, θα μπορούσε να είχε βοηθήσει σημαντικά στη μείωση της γραφειοκρατίας.
Αυθαίρετα
Συζητάμε επαναλήψεις του νόμου 4178/2013.
Επανέρχεστε δίχως λόγο, καθώς η επιτυχία του νόμου αυτού αποτυπώνεται στον αριθμό των ήδη δηλωθέντων ως αυθαίρετα που ξεπερνά το ένα εκατομμύριο.
Μάλιστα σημειώνω ότι από τότε που ανακοίνωσε η κυβέρνηση νέο νόμο, περιορίστηκαν οι δηλώσεις.
Πρόκειται, επίσης, για τον μοναδικό νόμο, μετά το νόμο Τρίτση του 1983, που έφτασε στο ΣτΕ και κρίθηκε συνταγματικά ανεκτός.
Η προσπάθεια ψήφισης νέου νόμου μπορεί να μην έχει την ίδια τύχη στο ΣτΕ.
Όσο αναφορά στις αλλαγές στα πρόστιμα, η μείωσή τους είναι θετική και διευκολύνει τη δήλωση αυθαιρέτων, που είναι ο βασικός σκοπός του νομοσχεδίου.
Ταυτόχρονα, όμως, είναι άδικη η ρύθμιση για όσους ήδη έχουν υπαχθεί σε παλαιότερους νόμους αυθαιρέτων ή έχουν κάνει αίτηση υπαγωγής.
Ή πρέπει όλοι να πληρώνουν το ίδιο, ή να υπάρχει επιστροφή ποσών σε όσους έχουν ήδη πληρώσει πρόστιμα για την τακτοποίηση αυθαιρέτων.
Θα μπορούσε επίσης να γίνει συμψηφισμός του ποσού επιστροφής με άλλες υποχρεώσεις.
Κύριε Πρόεδρε, Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Συμπερασματικά το παρόν σχέδιο νόμου δεν προσθέτει τίποτα στην υπάρχουσα διαδικασία.
Έχει γίνει πρόχειρα και χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό
Επαναλαμβάνει ήδη υπάρχουσες διατάξεις νόμων και τις παρουσιάζει ως νέες
Πριμοδοτεί συγκεκριμένες κατηγορίες επαγγελματιών
Επιβαρύνει την διαδικασία μεταβίβασης ακινήτων και εκτοξεύει το κόστος διατήρησης αυτών από τους ιδιοκτήτες.
Δημιουργεί υπηρεσίες και όργανα παρακολούθησης και ελέγχου με κοινές αρμοδιότητες.
Είναι σύνηθες το φαινόμενο η Κυβέρνηση να νομοθετεί πάνω στον καμβά των νόμων που ψηφίστηκαν από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με μικρές τροποποιήσεις.
Το έχουμε δει σε νομοσχέδια για την Παιδεία , την Έρευνα , την Υγεία.
Το βλέπουμε και τώρα για το περιβάλλον.
Χαιρόμαστε, γιατί το νομοθετικό μας έργο αντέχει στο χρόνο και είναι ακόμα επίκαιρο .
Καλό θα ήταν να το αποδεχτείτε και με τις απαραίτητες προσαρμογές να το επικαιροποιήσετε.
Δυστυχώς όμως για μια φορά ακόμη, προσπαθείτε με διευθετήσεις τεχνοκρατικού χαρακτήρα και καλλιέργεια προσδοκιών μέσα από θεσμοθέτηση νέων οργάνων, να παρουσιάσετε κάτι νέο.
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Αναμένουμε να ακούσουμε και τους φορείς και θα αναφερθούμε πιο λεπτομερώς στη συζήτηση επί των άρθρων.
Επί της αρχής επιφυλασσόμαστε για την Ολομέλεια.