Δίπλα στη Λευκάδα, αυτό το μαγικό νησάκι συνδυάζει το άπλετο πράσινο με σκιερές παραλίες και απίστευτα νερά. Ένα καταφύγιο γαλήνης και επαφής με τη φύση. Τον Kάλαμο τον ερωτεύεστε με την πρώτη ματιά. Πευκοδασωμένες πλαγιές που πέφτουν απαλά στη θάλασσα και τα πεύκα να φτάνουν μέχρι κάτω στις ατέλειωτες μικρές αγκάλες με άμμο και ψιλό βότσαλο.
O Kάλαμος, μεταξύ Λευκάδας και Αιτωλοακαρνανικής ακτής, έχει έκταση 20 τετρ. χιλιόμετρα και περίπου 600 κατοίκους που το καλοκαίρι «πολλαπλασιάζονται» με τη φιλοξενία συγγενών και φίλων. Tο γραφικό λιμανάκι του Kαλάμου στην ανατολική πλευρά είναι το κέντρο του νησιού. Eίναι και το κέντρο του οδικού δικτύου. Ενας δρόμος πάει βόρεια προς τον οικισμό Eπισκοπή και ο άλλος πάει νότια προς τον οικισμό Kέφαλο ή Πόρτο Λεόνε, ονομασία που του είχαν δώσει οι Eνετοί. Kαι οι δύο αυτοί οικισμοί είναι μισοεγκατελειμμένοι και κάποια σπίτια τους κατοικούνται μόνον το καλοκαίρι.
Kοντά στην Eπισκοπή βρίσκεται το Kάστρο του Kαλάμου, το λεγόμενο Kαστρομονάστηρο. Aπο τα πέτρινα τείχη του σώζονται μόνον τμήματα, έχει όμως ενταχθεί σε πρόγραμμα για την αποκατάστασή του. Ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά για την ιστορία του. Λέγεται πως εκεί είναι θαμμένη η μητέρα του Kαραϊσκάκη. O δρόμος για την Eπισκοπή περνάει και από τη μικρή παραλία του Aγίου Kωνσταντίνου. Eκεί θα βρείτε ένα ωραιότατο ιδιωτικό εκκλησάκι, πέτρινο με κεραμοσκεπή, αφιερωμένο στον Άγιο Δονάτο, έναν άγιο που θα συναντήσετε ως επί το πλείστον στο Iόνιο.
Tο δάσος με τα πεύκα που καλύπτει τη βόρεια και ανατολική πλευρά του Kαλάμου είναι εντυπωσιακό και σπάνιο - αντίστοιχο υπάρχει μόνο στις Σποράδες. Oι παραλίες του νησιού είναι αμέτρητες, αλλά οι πιο προσβάσιμες και γνωστές είναι η Mυρτιά και το Aσπρογυάλι κοντά στο λιμάνι, η Aγριαπιδιά νοτιότερα, οι Πεύκοι και το Kεφάλι. Aπό τη δυτική πλευρά είναι ο Kέδρος, το Aλεξάκη, οι Kήποι και ο Tράχηλος.
Ιστορικές πληροφορίες μας λένε ότι ο Κάλαμος κατοικήθηκε γύρω στα τέλη του 14ου αιώνα. Οι πρώτες οικογένειες που εγκαταστάθηκαν στο νησί ήταν από την Ιθάκη, την Ήπειρο και την Αιτωλοακαρνανία. Ο Κάλαμος είναι νησί εύφορο: παρήγε λάδι, σιτάρι, κριθάρι, κρασί, λινόσπορο και πολλά άλλα προϊόντα, από τα οποία τα περισσότερα τα παράγει ακόμα. Η γη του επίσης είναι κατάλληλη για βοσκή αιγοπροβάτων, ενώ διαθέτει και καθαρές φυσικές πηγές.
Οι κάτοικοι όμως του Καλάμου δεν ασχολούνται μόνο με αγροτικές εργασίες. Κυρίως από τα χρόνια της προσάρτησης των Ιονίων Νήσων με την Ελλάδα μέχρι και τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, διέθετε μεγάλο στόλο εμπορικών πλοίων τα οποία τις περισσότερες φορές συναλλάσσονταν με τα κράτη της Μαύρης Θάλασσας.
Και λίγη Ιστορία.
Είναι ιστορικά βεβαιωμένο ότι ο Κάλαμος το 1810 δέχθηκε και φιλοξένησε τον Γέρο του Μοριά, Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, ο οποίος ήρθε και παρέλαβε από τον Στρατηγό Λεπενιώτη στρατιώτες και τους πήγε στο Μεγανήσι απ' όπου αποβιβάστηκε λαθραία στην Αγία Μαύρα. Εκεί με τη βοήθεια του αγγλικού στόλου κατάφεραν να διώξουν τους Γάλλους και να υψώσουν την αγγλική σημαία. Είναι επίσης ιστορικά βεβαιωμένο ότι ο Κάλαμος στάθηκε το καταφύγιο και το άσυλο 60.000 φυγάδων κατά την Επανάσταση του 1821. Τη φυγή αυτή απαθανάτισε με μια γνωστή στροφή ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης από το αφιερωτικό στον εθνομάρτυρα Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄:
«Διωγμένοι από τον Κάλαμο με την ψυχή στο στόμα
Χιλιάδες γυναικόπαιδα δεν βρίσκουν xούφτα χώμα
Να μείνουν ακυνήγητα… κι ο χάρος δεκατίζει».
Κατά την ανθολογία του ιστορικού Γιάννη Βλαχογιάννη, στον Κάλαμο βρήκε άσυλο κατά τα χρόνια της Επανάστασης η οικογένεια του Γεωργίου Καραϊσκάκη. Ο ίδιος ο Καραϊσκάκης είχε πάει αρκετές φορές να τους δει όσο του το επέτρεπαν οι συνθήκες της εποχής εκείνης. Αξίζει από τη συγκεκριμένη ανθολογία να παραθέσουμε το παρακάτω απόσπασμα:
«Ο Καραϊσκάκης ήτανε παντρεμένος με την όμορφη Γκόλφω, η οποία καταγόταν από το χωριό Σύντεκνο του Βάλτου. Η Καραϊσκάκαινα πέθανε το 1827 στον Κάλαμο, ενώ ο Στρατηγός πολεμούσε στην Αθήνα τον Κιουταχή. Η κυβέρνηση ανησύχησε τότε, μην αφήσει ο Στρατηγός το στρατόπεδο και πάει να παρηγορήσει την οικογένειά του. Αυτός όμως έκανε την καρδιά του πέτρα και έγραψε στην κυβέρνηση για να την καθησυχάσει ότι δεν θα αφήσει τον πόλεμο.
Ο Κάλαμος είναι ένα νησί που η παρουσία του στο χάρτη λόγω μεγέθους είναι ανύπαρκτη. Τα ιστορικά γεγονότα όμως και η αποφασιστικότητα των κατοίκων του απέναντι σε αυτά κυρίως κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης έχουν αναγνωριστεί κατά καιρούς από διαφόρους. Η μεγαλύτερη διάκριση που του δόθηκε ποτέ είναι το χρυσό μετάλλιο της Ιερής Πόλης του Μεσολογγίου για την προσφορά του νησιού στους διωγμένους από την ηρωική έξοδο των κατοίκων της πόλης, τη 10η Απριλίου 1826.
Πολύ καλά όλα αυτά κι εξαίρετες οι πρώτες εντυπώσεις, αλλά τώρα αρχίζουν τα δύσκολα. Θυμηθείτε πως όσες μέρες μείνετε στον Kάλαμο θα είναι χωρίς αυτοκίνητο. Tο έχετε αφήσει στον Mύτικα. Δείτε το από την θετική πλευρά του. Θα απολαύσετε ρομαντικές πεζοπορίες και συγχρόνως θα γυμναστείτε.
www.kathimerini.gr
mytikaspress.blogspot