Τα κάλαντα από τα παράλια της Ιωνίας της Μικράς Ασίας (περιοχή Ερυθραίας, απέναντι από την Χίο).

Υπάρχουν οι κατωτέρω καταγραφές: 1. Κάλαντα Χριστουγέννων Ερυθραίας Μικράς Ασίας (Ηχογράφηση στο στούντιο του Β' Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας το έτος 1982). 

Στα σχόλια που συνοδεύουν το βίντεο αυτό, μπορείτε να επιλέξετε τα στοιχεία προβολής του. Θα ακολουθήσουν άλλα δύο μηνύματα με τα υπόλοιπα κάλαντα.

Χριστούγεννα -πρωτούγεννα, πρώτη, πρώτη γιορτή του χρόνου.

Εβγάτε νιοι και μάθετε, που ο, που ο Χριστός γεννιέται,

Το μέλι τρων οι άρχοντες, το γά-, το γάλα οι αφεντάδες,

γεννιέται κι ανατρέφεται, με μέ-, με μέλι και με γάλα. και το μελισσοβότανο, το λού-, το λούζονται οι κυράδες.

Σ' αυτά τα σπίτια πούρθαμε, πέτρα, πέτρα να μη ραΐσει,

Σ΄ αυτό το σπίτι πούρθαμε, τα ρα-, τα ράφια είν' ασημένια, του χρόνου σα ξανάρθομε, νάναι, νάναι μαλαματένια.

Πολλά 'παμε τ' αφέντη μας, ας που, ας πούμε της κεράς μας,

κι ο νοικοκύρης κ' η κερά, χίλια, χιλιά χρονιά να ζήσει. κερά ψηλή, κερά λιγνή, κερά, κερά καμαροφρύδα, έχεις και κόρην όμορφη, που δε, που δεν έχει ιστορία,

«Και του χρόνου...»

μηδέ στη πόλη βρίσκεται μηδέ, μηδέ στη Καισαρεία. ¨Εχεις και γιον στα γράμματα, υγιόν, υγιόν εις το ψαλτήρι, να τον αξιώσει ο Θεός, να βα, να βάλει πετραχήλι.

2. Κάλαντα Πρωτοχρονιάς Τσεσμέ -Κρήνης Ερυθραίας Μικράς Ασίας. Ομοίως και εδώ, μπορείτε να δείτε στο σχολιασμό του βίντεο, τους στίχους. Τα κάλαντα αυτά τα δίδαξε η Δόμνα Σαμείου στους μαθητές του Λυκείου της Εστίας Νέας Σμύρνης και ηχογραφήθηκαν στο δίσκο της με τίτλο "Η περπερούνα". Περισσότερα στοιχεία αναφέρονται στη βιντεοπροβολή, μετά το τέλος της ηχητικής παρουσίασης.

Αρχιμηνιά κερά κι αρχιχρονιά, κι αρχή, -κι αρχή καλός μας χρόνος, κι εκεί που βγήκε κερά μου ο Χριστός, τριώ, -τριώ χρονών παιδάκι, όλο τον κόσμο κερά μου γύρισε, σαν το, -σαν το καλογεράκι! Κι εκεί που περι, -περιπάτησε, χρυσή, -χρυσή μηλίτσα βγήκε, και μες τα φύλλα κερά μου της μηλιάς, δυό μη, -δυό μήλα χρυσομήλα, οποιός τα πάρει κερά μου χρύσωσε, ο ή, -ο ήλιος της ημέρας, το φεγγαράκι κερά μου της νυκτός, που βγαί, -που βγαίνει την εσπέρα! Σ' αυτά τα σπίτια κερά μου τα ψηλά, τα μα, -τα μαρμαροχτισμένα, που 'ναι οι πέτρες κερά μου μάλαμα, το χώ, -το χώμα με ασήμι, και μεσ' τη μέση κερά μου του σπιτιού, κοιμά, -κοιμάται Άγιος Βασίλης! Ποιος είναι άξιος κερά μου και αρκετός, να πα, -να πα τον εξυπνήσει, εγώ είμαι άξιος κερά μου και αρκετός, να πα, -να πα τον εξυπνήσω, δω μου και μήλα κερά μου δώδεκα, κυδώ, -κυδώνια δεκαπέντε, και μια φασκιά κερά μου απ' το νερό, να πα, -να πα τον εξυπνήσω! Ξύπνα αφέντη, -αφέντη τσ' αφεντιάς, και μη, -και μη πολυκοιμάσαι, γιατί ο ύπνος κερά μου ο πολύς, μαραί, -μαραίνει και χαλάσε, σ' αυτό το σπίτι κερά μου που 'ρθαμε, τα ρά, -τα ράφια είναι ξυλένια, του χρόνου σα ξανάρθωμε, να 'ναι, -να 'ναι μαλαματένια! Για σφάξε τε κερά τον πετεινό, σφάξε, -σφάξε τε και τη κότα, δω μας και μας κερά τον κόπο μας, να πά, -να πάμε σ' άλλη πόρτα! Και εις έτη πολλά!!!
3. «Βασίλης βόσκει πρόβατα». Κάλαντα Πρωτοχρονιάς στο Μελί Ερυθραίας και ευρύτερα στα Καράμπουρνα. Ιδιόμορφα κάλαντα που τραγουδιόνταν στις ορεινές και δυσπρόσιτες περιοχές της χερσονήσου που εκτείνεται απέναντι από το βόρειο τμήμα της Χίου και νοτιανατολικά της Λέσβου. Διαβάστε, εκτός από το σχολιασμό που συνοδεύει την προβολή και τον παρακάτω σχολιασμό " ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ". Εκτιμώ ότι έτσι θα διαπιστώσετε ιστορικά στοιχεία για την εν λόγω παρουσίαση. Σας ευχαριστώ. Και πάλι καλή χρονιά!

Βασίλης βο-, βόσκει πρόβατα, Βασί-, Βασίλης βόσκει γίδια, στο ’να μαντρί-, μαντρί τυροκομά, στ’ άλλο-, στ’ άλλο στερφοχωρίζει, στ’ άλλο χύνει-, χυνεί το τσίρο του, να μη- να μην πνιγούν τ’ αρνιά του, Κλέφτες τον α-, τον απαντήσανε, σαρά-, σαράντα Σαϊμτζήδες! -Βασίλη δέσε-. δέσε τα σκυλιά να μη-, να μη-, να μη μας χαραμίσουν. -Πως να τα δε-, δέσω τα σκυλιά, που εί-, που είστε χαραμτζήδες; και μένα θα με-, θα σκοτώσετε, να πά-, πάρετε τα γίδια! -Στη πίστη μας, στο λόγο μας, Βασί-, Βασίλη στ’ άρματα μας. Πιάνει και δε-, δένει τα σκυλιά, με δε-, με δεκαοκτώ αλυσίδες! Δένει τη σκύ-, τη σκύλα την κακιά και τη-, και την ανθρωποφάγα, και το τρεμo-, τρεμολοκούλουκο, με δε-, δεκαοχτώ αλυσίδες, παίρνει και πα, και πα’ και δένει τα, σ’ ένα-, σ’ ενά ξερό πηγάδι! Οι κλέφτες τονε-, τον συλλάβανε, πισθά-, πισθάγκωνα τον δένουν! -Βασίλη πού ’ναι-, που ‘ναι τα χρυσά και που-, και πού ‘ναι τα φλουριά σου; -Τα πρόβα-,ατα, τα κτήματα, τα γί-, τα γίδια, τα φλουριά μου. -Περικαλώ-, λώ σας βρε παιδιά, περι-, περικαλιά μεγάλη, για λύστε μου το χέρι μου να παί-, να παίξω το παγιαύλι, ν’ αφήκω γεια-, βρε γεια στα πρόβατα και γεια-, και γεια εις τα καλά μου, και γεροσύνη και χαρά ν’ αφή-, ν΄αφήκω στα παιδιά μου! Και το παγια-, παγιαύλι ήλεγε, ανθρώ-, ανθρώπινη μιλίτσα: - Για λύσου σκύ-, βρε σκύλα τζουβεργκιά και συ-, και συ ανθρωποφάγα, και συ τρεμη-, τρεμηλοκούλουκο, σπάσε-, σπάσε τις αλυσίδες! Και λύσαν όλα-, όλα τα σκυλιά και τους-, και τους εχαραμίσαν! Χρόνια Πολλά!!! Και του χρόνου!!! Διευκρινήσεις: Τσίρος =τυρόγαλα, Σαϊμτζήδες = αρματωμένοι κλέφτες, Χαραμτζήδες = κλέφτες,που σκοτώνουν τα θύματά τους, Κουλούκι = μαύρο σκυλί, Τρεμηλοκούλουκο (ή τρεμολοκούλουκο) = μαύρο κουτάβι, Παγιαύλι = φλογέρα, Γεροσύνη = υγεία, να είναι γεροί, Μιλίτσα = ομιλία, Τζουβεργκιά = κακιά, άγρια, αιμοβόρα, Λύσαν = λύθηκαν!

Δημήτρης Θωμαδάκης