Ήταν Καλοκαίρι του 2015, όταν ο συντοπίτης μας από το Αρχοντοχώρι Δάσκαλος κ. Σπύρος Θεοδ. Μήτσης, μας πλησίασε και μας ενεχυρίασε ένα CD, με διάφορες εργασίες του σε ψηφιακή μορφή (αρχεία Word). Η μοναδική του φράση ήταν: «Βασίλη χρησιμοποίησε το υλικό που περιέχει, όπως κρίνεις».
Πραγματικά τα όσα αναφέρονται σε αυτή την πολύ όμορφη και κατατοπιστική εργασία, που πιστεύουμε ότι παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον και σας προτείνουμε ανεπιφύλακτα να αναγνώσετε, είναι εκπληκτικά, τελείως άγνωστα σε εμάς και πιστεύουμε και σε αρκετούς αναγνώστες μας.
Δείτε εδώ την εργασία του Σπύρου Θεοδ. Μήτση.
Είναι γνωστό πως από το 1833 το νεοϊδρυθέν κράτος καθόρισε τη σύσταση «δημοτικών σχολείων» με την ευθύνη των Δήμων, αλλά κράτησε για το ίδιο τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της εκπαιδευτικής πολιτικής.
Δηλαδή, μετέθεσε την τεχνική και οικονομική ευθύνη στους Δήμους, αλλά κράτησε την ιδεολογική χειραγώγηση σε κεντρικό επίπεδο, ώστε να μην αμφισβητούνται από πουθενά οι όροι λειτουργίας της εκπαιδευτικής διαδικασίας (οι ιδεολογικοί μηχανισμοί του κράτους).
Με άλλα λόγια οι δήμοι είχαν δεχτεί έναν ρόλο «ευθύνης» επιφανειακό ή αλλιώς η υποχρέωσή των εξαντλούνταν σε ένα ρόλο «επικουρικό» και απολύτως μη ρυθμιστικό στα εκπαιδευτικά ζητήματα.
Στο πλαίσιο αυτό οι εκάστοτε δημοτικές αρχές, εκμεταλλευόμενες την ανάγκη των κατοίκων για τη μόρφωση των παιδιών τους, έμεναν ικανοποιημένες με τον διακοσμητικό αυτό ρόλο και αρκούνταν σε μια κουτσή διαχείριση των αναγκών των σχολείων (συντήρηση των κτιρίων και του δωματίου του δασκάλου, συμμετοχή στη μισθοδοσία και στη διατροφή του δασκάλου, έγγραφες παρεμβάσεις…κ. ά.).
Σε περίπτωση που τα προβλήματα των σχολείων έφταναν στο απροχώρητο - οξύνονταν (έλλειψη βιβλίων και πινάκων, έλλειψη εποπτικών υλικών, έλλειψη δασκάλου, κακή χρηματοδότηση, πεπαλαιωμένα σχολικά κτίρια, συχνές απουσίες μαθητών, περικοπές μισθοδοσίας δασκάλου, …κ. ά.), τότε οι καθ’ ύλη αρμόδιοι δήμαρχοι και διοικητές ασκούσαν την αναγκαία πίεση τόσο προς την νομαρχιακή διοίκηση όσο και προς το υπουργείο- κεντρική κυβέρνηση.
Κοντολογίς, την εικόνα αυτή μας δίνουν τα έγγραφα του ΓΑΚ που αφορούν το πρώτο Αλληλοδιδακτικό-Δημοτικό Σχολείο του Δήμου Παλαίρου. Αλληλοδιδακτικό-Δημοτικό Σχολείο του Δήμου Παλαίρου Σύσταση Δήμου
Ο Δήμος Παλαίρου σχηματίστηκε με το Βασιλικό Διάταγμα της 19ης Ιουνίου 1836* ως δήμος της επαρχίας Ακαρνανίας. Κατατάχθηκε στην Γ΄ τάξη με πληθυσμό 1200 κατοίκων και έδρα τη Ζαβέρδα.
Αρχική σύσταση: Ζαβέρδα-536,
Περατιά-133,
Πλαγιά-259,
Κεχροπούλα-67,
Πωγωνιά-156,
Άγιος Ηλίας και Άκτιο,
…Σκλάβαινα.. Κόλυμπος, Σωτήρα, Άγιος Δημήτριος, Καρυά, Ρούναις, Στενό,
Μοναί διαλυόμεναι, Αγίας Παρασκευής στη θέση Πετραιδόνα-'' Καμαριναίων'' *( Γ.Α.Κ. Οθ. Υπ. Εσωτ. Φ. 122) Εκπαιδευτικό τοπίο
Όπως μας πληροφορούν τα δημόσια έγγραφα (ΓΑΚ Οθωνικά, 116-124, ΓΑΚ- ΥΕΔΕ, α' περίοδος, 1833-48, Φ. 124-3- Φ. 1195) το εκπαιδευτικό τοπίο στην περιοχή της Ακαρνανίας άλλαξε μετά το 1837. Τη χρονική αυτή περίοδο οι δήμαρχοι, ο ένας μετά τον άλλο, αξιοποίησαν τις διατάξεις των νόμων του 1834 και 1835 και ιδιαίτερα το άρθρο «Άρθρο 4» του ν. 1834 που έλεγε πως «..σε κάθε δήμο θέλει συσταθεί ανά εν σχολείον δημοτικόν,…» και διεκδίκησαν την ίδρυση Αλληλοδιδακτικών Σχολείων στο δήμο τους.
Από τους πρώτους δήμους που ίδρυσαν Αλληλοδιδακτικά-Δημοτικά Σχολεία ήταν ο Δήμος Ανακτορίου και ο Δήμος Εχίνου (1837).
Ακολούθησαν οι δήμοι Παλαίρου, Μοναστηρακίου, Σολλίου και Αστακού. Τη χρονική αυτή σειρά μας την πληροφορεί ο Διοικητής της Ακαρνανίας, Ι. Τομπακάκης, ο οποίος στο υπ' άρ 3478/8 Σεπτεμβρίου 1838 έγγραφό του προς την επί των Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως Βασιλ. Γραμματεία "περί δημοδιδασκάλων" αναφέρει: «…Εκτός του Δήμου Ανακτορίου και Εχίνου εις τους οποίους είναι διορισμένοι παρά της Β. Κυβερνήσεως Δημοδιδάσκαλοι, οι λοιποί Δήμοι της Ακαρνανίας μικροί και φτωχοί όντες, στερούμενοι και αυτών των οικοδομών των σχολείων, μη επαρκούμενοι δια των εξόδων να προσλαμβάνωσι Δημοδιδασκάλους αλληλοδιδακτικούς…».
ΓΑΚ, ΥΕΔΕ, Φ. 145 ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΠΑΛΑΙΡΟΥ Το Μάιο του 1838 ο Δήμαρχος Παλαίρου, Ιωάννης Τζακάλης, με την υπ' άρ 129 /152/ 18 Μαϊου 1838 αναφορά του προς τη Β. Διοίκηση της Ακαρνανίας, αλλά και προς την επί της Δημοσίας Εκπαιδεύσεως Γραμματεία της Επικρατείας της Β. Κυβερνήσεως, παρουσίασε τις δράσεις-ενέργειες που είχε υλοποιήσει ο δήμος, «συμμορφούμενος προς τους νόμους και τις διατάξεις …», και αιτήθηκε το διορισμό δημοδιδασκάλου. ΑΝΑΦΟΡΑ-ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΠΑΛΑΙΡΟΥ 18 Μαϊου 1838 - ΓΑΚ, ΥΕΔΕ, Φ. 145-1- «Καθώς αναφέρθημεν προς τη Β. Διοίκηση δια της 10 Μαρτίου υπ’ άρ 128 αναφορά μας, τελείωσε το οικοδομημένο κατάστημα του Διδακτηρίου δια την Αλληλοδιδακτική μέθοδο και κατά την από 12 Μαρτίου υπ’ άρ 762
Διαταγή της Β. Διοικήσεως ταύτης, αναφέρομε ήδη προς αυτόν τα διαγραφόμενα εις την υπ’ άρ 2446 της 22 Σεπτ. εγκυκλίου ως ακολούθως:
1. Ο αριθμός όλων των κατοίκων του Δήμου μας είναι δύο χιλιάδες (2000)περίπου.
2. Το σχολείο είναι ευάγωγο και μακράς καταστάσεως.
3. Ο αριθμός των παιδιών οι οποίοι θέλουν να φοιτήσουν εις το σχολείο είναι επί του παρόντος τεσσαράκοντα (40) και ήδη μετά την οικοδόμηση του Διδακτηρίου, θέλει να παρακινηθούν από αυτό και άλλοι. 4.5. κ΄
6. Το Διδακτήριο οικοδομήθηκε ήδη με χρήματα του Δημοτικού Ταμείου μας…ενταγμένα στον προϋπολογισμό του έτους 1837.
7. Δύναται να χωρέσουν εις αυτό υπέρ των εξήκοντα (60) μαθητών.
8. Το δι’ αυτό γραφεία και θρανία θέλει γίνουν ήδη ακολούθως.
9. Βιβλία, αββάκια κ.τ.λ εις αυτό δεν υπάρχουν.
10. Δια τη συντήρηση αυτού προσδιορίσθηκε εις τον προϋπολογισμό του τρέχοντος έτους, παρά του Δημοτικού Συμβουλίου μας τριάκοντα δραχμών το μήνα.
11. Δεν δύναται ο Δήμος μας να συνεισφέρει, να πληρώνει δια τον μισθό του Διδασκάλου περί- πλέον των είκοσι δραχμών (20)το μήνα.
12. κ΄ 13. Άλλοτε είχε ο Δήμος μας ένα προσωρινό Διδάσκαλο τον οποίο επλήρωναν οι μαθητές εκ του περισσεύματός των- στερήματός των.
14. Δεν επιμελήθημεν δια να πληρώνετε ούτος παρά της Κυβερνήσεως, και για τον Διδάσκαλο έχομε μία καλύβα δια την κατοικία του…δια την έλλειψη οικίας.
15. Δια το Σχολείο δεν διορίσθηκε ακόμη Επιτροπή.
Όθεν εξαιτούμαι παρά της Β. Διοικήσεως ταύτης να ενεργήσει ώστε να παραχωρηθεί παρά της Υ. Β Κυβερνήσεως ένας Δημοδιδάσκαλος, του οποίου η κατοικία ετοιμάσθηκε εντός της οικοδομής εις ένα μέρος του Διδακτηρίου, δια να διδάσκει την αλληλοδιδακτική μέθοδο εις τα παιδιά του Δήμου μας. Ευπειθέστατος
Ο Δήμαρχος Παλαίρου
Ιωάννης Τζακάλης Άβακας = Όργανο αριθμητικών υπολογισμών, το λεγόμενο σημερινό αριθμητήριο.
Αβάκιο= Μαθητική πλάκα για γραφή.
Άβακας= (άβαξ) Επίπεδη τετράπλευρη σανίδα//μαθητική πλάκα για γραφή//αριθμητήριο με κινητά ξύλινα σφαιρίδια για εξάσκηση στον υπολογισμό μονάδων, δεκάδων, εκατοντάδων…
Αν και το σχολείο, δεν εκπληρούσαι τους όρους που έθεταν οι νόμοι του 1834 και 1835 για την ίδρυση και λειτουργία αλληλοδιδακτικού σχολείου), αφού δεν διέθετε γραφείο, θρανία, βιβλία, αβάκια, δωμάτιο για το δάσκαλο («για τον Διδάσκαλο έχομε μία καλύβα δια την κατοικία του»), δεν είχε σχηματίσει Σχολική Επιτροπή, δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να πληρώνει «δια τον μισθό του Διδασκάλου περί- πλέον των είκοσι δραχμών (20)το μήνα» και ζητούσε « να πληρώνετε ο δάσκαλος παρά της Κυβερνήσεως», εν τούτοις, ο Διοικητής της Ακαρνανίας,
Ι. Ταμπακάκης, με το υπ’ άρ 2446/24 Μαϊου 1838 έγγραφο, προς την επί των Εκκλησιαστικών και της Δημοσίου Εκπαιδεύσεως Β. Γραμματεία, διαβίβασε το αίτημα του Δημάρχου Παλαίρου, για διορισμό Δημοδιδασκάλου και λειτουργία Αλληλοδιδακτικού Σχολείου και στο Δήμο Παλαίρου.
Επίσης με συνημμένα έγγραφό του υποστήριξε τα όσα ο δήμαρχος ανέφερε στα «περί της κατασκευής του δημοτικού σχολείου», και κάλεσε το υπουργείο να πράξει τα δέοντα για τον διορισμό του πρώτου δασκάλου: «Σύμφωνα της υπ’ άρ 7421/27 Ιανουαρίου 1835 εγκυκλίου διαταγής της Β. Γραμματείας διευθύνω εσωκλείστως αντίγραφο αναφοράς του Δημάρχου Παλαίρου, παρατηρώ και ο υποφαινόμενος ότι ο Δήμος ούτος μ’ όλην την απορίαν του ταμείου του κατασκεύασε το σχολείο του, ενώ οι άλλοι Δήμοι,…της αυτής καταστάσεως, δεν κατασκεύασαν το σχολείο τους μολονότι… έχον και τους Δημοδιδασκάλους διορισμένους παρά της Β. Κυβερνήσεως.
Παρακαλώ τη Β. Γραμματεία να ευαρεστηθεί, να ενεργήσει τα περί του διορισμού του Δημοδιδασκάλου… Ευπειθέστατος Ο Διοικητής Ακαρνανίας
Ο Γραμματέας Δ. Σακελλαρόπουλος Ι. Τομπακάκης
Οι πρώτοι δημοδιδάσκαλοι στο Αλληλοδιδακτικό-Δημοτικό Σχολείο Ζαβέρτας
Οι ενέργειες τόσο του δημάρχου, Ι. Τζ(σ)ακάλη, όσο και του διοικητή της Ακαρνανίας, Ι. Ταμπακάκη, βρήκαν ώτα ευήκοα.
Έτσι περί το 1840/41 διορίστηκε για να διδάξει στο Αλληλοδιδακτικό Σχολείο Ζαβέρδας ο γ’ τάξεως δάσκαλος, Δημήτριος Κάντζιος.
Ο πρώτος διορισμός του δασκάλου, Δ. Κάντζιου, δεν ευδοκίμησε γιατί όπως μας πληροφορούν τα δημόσια έγγραφα ο δήμος αδυνατούσε να πληρώσει το μισθό του δασκάλου που είχε οριστεί στις 50 δρχ.
Έτσι ο Δ. Κάντζιος ζήτησε μετάθεση… και το υπουργείο, ύστερα από εισήγηση του διοικητή Ακαρνανίας, τοποθέτησε στη θέση του τον Αθανάσιο Γεωργίου Σώκο (μετάθεση προς το συμφέρον της υπηρεσίας).
Όμως, και ο δεύτερος διορισμός δεν ευδοκίμησε.
Ο νέος διορισθείς δάσκαλος δίδαξε για λίγο χρονικό διάστημα, κατά το σχολικό έτος 1841/1842, και στη συνέχεια ζήτησε μετάθεση για τον Πλάτανο Δήμου Προσχίου Ναυπακτίας απ’ όπου και κατάγονταν, επικαλούμενος λόγους δυσ λειτουργικότητας του σχολείου... «…και επειδή και το νυν υπό την διεύθυνσή μου Δημοτικόν Σχολείο είναι ελλιπές όλου του κινητού και ακινήτου υλικού και ως εκ τούτου κινδυνεύει να διαλυθεί, διότι και μαθηταί δεν φοιτώσι εις αυτό παρά ειμή 10-12 το πολύ ΄…… και η Σεβαστή Κυβέρνησις δεν ζημειούται μεγάλος πληρώνουσα μισθό επί ματαίω εις εν τοιούτον Σχολείον πλήρες ελλείψεως…».
Ο Δημοδιδάσκαλος στο Δημοτικό Σχολείο Παλαίρου Αθανάσιος Γ. Σώκος Αίτηση μετάθεσης του δημοδιδασκάλου, Αθανασίου Γεωργίου Σώκου
Ο δημοδιδάσκαλος, Αθανάσιο Γ. Σώκος είχε πρωτο διορισθεί, στο Αλληλοδιδακτικό Σχολείο Κατούνης του Δήμου Εχίνου.
Από εκεί αιτήθηκε μετάθεση προς το Δημοτικό Σχολείο Πλατάνου, Δήμου Προσχίου Ναυπάκτου , τον τόπο καταγωγής του ή προς σχολεία της Λειβαδιάς, τον τόπο που διέμενε η μητέρα του επικαλούμενος πρώτον, λόγους υγείας και δεύτερον, ψυχολογικούς και εκπαιδευτικούς λόγους.
Επικαλέστηκε τη «δυστυχία » που περνούσε εξαιτίας της κλοπή ς των χρημάτων του από κατοίκους της Κατούνας, αλλά και τον φόβο που τον κυρίευε …τόσο στο σχολικό όσο και στο κοινωνικό περιβάλλον ..: «.. εξ΄ αιτίας αυτού του προβλήματος.. να απαλλαχτώ δια παντός από της αθλιότητος εις την οποίαν κατήντησα εξ’ αιτίας της υφαρπαγής της χρηματικής καταστάσεώς μου και της εξ’ αυτής απο λεσθείσας και διαιω νισθείσας ασθενείας μου».
Η Β. Γραμματεία, ύστερα από εισήγηση της Βασιλικής Διοίκησης Ακαρνανίας, αντί να του ικανοποιήσει το «δ ίκαιο » αίτημα (…) τον μετέθεσε στο νεοϊδρυθέ ν Δημοτικό Σχολείο Παλαίρου , στη θέση του δασκάλου Δ. Κάντζου, ο οποίος μετακινήθηκε στο Δημοτικό Σχολείο Εχίνου ( μετάθεση προς το συμφέρον της υπηρεσίας).
Από το Δημοτικό Σχολείο ΖΑΒΕΡΔΑΣ του Δήμου Παλαίρου, ο Αθανάσιος Σώκος, απέστειλε , προς την επί των Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως Βασιλική Γραμματεία, νέα αίτηση μετάθεσης, αναφέροντας τους φόβους του, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο: « αυτοί (οι φ υλακισθέντες κλέφ τες) έχωσι και έτερον αδελφό εκτός της φ υλακής, καθώς και συγγενείς οίτινες ευρίσκονται πλησί ον της θέσεώς μου, και ως εκ τούτου υποπτεύω τον κίνδυνο της ζωής μου»…
Για να στηρίξει το αίτημά του επικαλέσθηκε τα σοβαρά λειτουργικά προβλήματα που αντιμετώπιζε στο σχολείο Ζαβέρδας αλλά και την αδιαφορί α του δήμου να επιλύσει τα προβλήματα (αγορά βιβλίων,… και εποπτικών υλικών): «..και επειδή και το νυν υπό την διεύθυνσή μου Δημοτικόν Σχολείο ν είναι ελλιπές όλου του κινητού και ακινήτου υλικού και ως εκ τούτου κινδυνεύει να διαλυθεί, διότι και μαθηταί δεν φ οιτώσι εις αυτό παρά ειμή 10 -12 το πολύ ΄ την δε αθλιοτάτην κατάστασιν… δεν έγινε ουδεμία διόρθωσις» . * εν Ζαβάρδη (υπ’ άρ 39/26 -23 Μαρτίου 1842 ) «…Δια της υπό ημερομηνία 18 Απριλίου επανειλημμένης περί μεταθέσεως αναφ οράς μου, διυθυνομένη δια της ενταύθα Β. Διοικήσεως, εζήτουν την από το Δή μο Εχίνου εις τον Δήμο Προσχίου (Δημ. Σχ. Πλατάνου ή Κλεπά Ναυπάκτου Αιτωλίας) ή τα πέριξ της Λεβαδίας μετάθεσή μου. Κινηθείς εις τούτο από την επιθυμία του να είμαι πλησίον των χωμάτων της πατρίδας μου, και της Μητρός μου, και κατεξοχήν από την επιθυμίαν του να απαλαχτώ δια παντός από της αθλιότητος εις την οποίαν κατήντησα εξ’ αιτίας της υφ αρπαγής της χρηματικής καταστάσεώ ς μου και της εξ’ αυτής αποτελεσθείσας και διαιωνισθείσας ασθενείας μου.
Η Βασιλική αύτη Γραμματεία δια της υπ’ άρ 7.700 /1.086 των 4 Μαϊου διαταγής της, ευαρεστήθη να ενεργήση κατ’ αίτησήν μου και επί της προτάσσει της Β. Διοικήσεως, την μετάθεσή μου εις το δήμο Παλαίρου (Ζαβάρδα)της ιδίας Ακαρνανίας. Αλλ’ επειδή και η κλοπή ήτις είχε γενή ανεκαλήφθη προ ολίγων μηνών, οι δε ύποπτοι ταύτης εσυλήφ θησαν και ευρίσκονται εις την φ υλακήν, μέχρι ότου δικασθώσιν και επειδή αυτοί έχωσι και έτερον αδελφό εκτός της φ υλακής, καθώς και συγγενείς οίτινες ευρίσκονται πλησίον της θέσεώς μου, και ως εκ τούτου υποπτεύω τον κίνδυνο της ζωής μου΄ και επειδή και το νυν υπό την διεύθυνσή μου Δημοτικόν Σχολείο είναι ελλιπές όλου του κινητού και ακινήτου υλικού και ως εκ τούτου κινδυνεύει να διαλυθεί, διότι και μαθηταί δεν φ οιτώσι εις αυτό παρά ειμή 10 -12 το πολύ ΄ την δε αθλιοτάτην κατάστασιν δεν έλλειψα το να την καθ’ υποβάλλω πολλάκις αρμοδίως υπ’ όψιν των αρχών όπου μάλιστα και η Β. Διοίκηση δεν έπαυσε το να διατάξει εντόνως την Δημοτικήν Αρχήν περί της αναπληρώσεως των ειρημένων ελλείψεων, μ’ όλα ταύτα και ενώ επέρασε αρκετό διάστημα καιρού αφ’ ότου μετέβω ενταύθα, δεν έγινε ουδεμία διόρθωσις.
Δια ταύτα πάντα παρακαλώ την Σεβαστή ταύτη Γραμματεία να ευαραστηθεί να ενεργήσει την μετάθεσή μου εις μίαν ει δυνατόν εκ των προειρημένων θέσεων, βέβαιος ότι δε θα απαντώ τας ανωτέρω δυσκολίας, εις την εκτέλεση μάλιστα των χρεών μου ως έχοντες περισσοτέρα φιλομάθεια και πρόθυμον εις το να χωρηγώσι τα αναγκαία δια την σχολήν, άνευ των οπ οίων δε δύναται να δο θεί ο παραμικρός καρπός ΄ τοιουτοτρόπως όθεν και εγώ εξασφαλίζω τον κίνδυνο της ζωής μου και η Σεβαστή Κυβέρνησις δεν ζημειούται μεγάλος πληρώνουσα μισθό επί ματαίω εις εν τοιούτον Σχολείον πλήρες ελλείψεως. Είμαι εύελπις ότι η Βασιλική Γραμματεία αύτη θέλει ευαρεστηθή και λάβη υπ’ όψιν της τα αναφ ερόμενα εις την παρούσα μου και ενεργήσω μετά τού το τα κατ’ ευχήν μου και υποσημειούμαι με το βαθύτατο σέβας. Ευπειθέστατος Ο Δημοδιδάσκαλος Αθανάσιος Γ. Σώκος Το Δημοτικό Σχολείο Παλαίρου-Ζαβέρτας χωρίς δάσκαλο Σύμφωνα με υπ' άρ 22487 Β.Δ./23 Απριλίου 1842 ο δημοδιδάσκαλος Παλαίρου-Ζαβέρτας, Αθανάιος Γεωργίου Σώκος, μετατέθηκε στο Δημοτικό Σχολείο Πλατάνου μετά και από παρέμβαση του δημάρχου του Δήμου Προσχίου, προς τον Υπουργό Παιδείας Ιωάννη Κωλέττη. " Προς τον Δημοδιδάσκαλο Παλαίρου κ. Αθανάσιο Σώκο. Λαβούσα υπόψη την αναφορά σας και την αίτηση της Δημοτικής Αρχής Προσχίου, διορίζει υμάς, δυνάμει την υπ' άρ 22487 Β.Δ εις το δημοτικό σχολείο Πλατάνου του Δήμου, αντί του Δημοδιδασκάλου Δ. Ζαννέτου, μετακινηθέντα εις Δημοτικό Σχολείο Αστακού.
Ο δε εις το βαθμό σας ορισμένος μηνιαίος μισθός δραχμάς 50 καθώς ορίζει ο νόμος περί των δημοτικών σχολείων, θέλει σας χορηγηθούν απ' του Δημοτικού Ταμείου. Παρακαλείσθε επομένως άμα λάβετε την παρούσα να παραδώσετε το υλικό του σχολείου εις την Επιθεωρητική Επιτροπή και να μεταβείτε όσον τάχιστα.. εις την νέαν θέση σας και να αναλάβετε τα χρέη σας τα οποία θέλετε εκτελέσει συμφώνως με τας περί δημοδιδασκαλίας διατάξεις.
Ο Γραμματεύς Εν Αθήνα τη 23 Απριλίου 1842 Ιωάννης Κωλέττης(ΕΣ). Συγχώνευση Αλληλοδιδακτικών - Δημοτικών Σχολείων Μοναστηρακίου - Ζαβέρδας και Ανακτορίου στα πλαίσια των διοικητικών αλλαγών …(συγχωνεύσεων των δήμων). Στη συνέχεια παρά τις διαβεβαιώσεις του δημάρχου (… «έχουν προβλεφθεί οι αναγκαίες λειτουργικές δαπάνες για την ομαλή λειτουργία του δημοτικού σχολείου…»), δεν έγινε κατορθωτή η επαναλειτουργία του σχολείου. Έμεινε κλειστό μέχρι το τέλος του 1842 όπου και συγχωνεύτηκε με τα σχολεία του Μοναστηρακίου και Ανακτορίου. Η συγχώνευση των σχολείων έγινε στα πλαίσια του Βασιλικού Διατάγματος της 27ης Νοεμβρίου (ΦΕΚ 5/1841), "Περί συγχωνεύσεως των δήμων των επαρχιών Βονίτσης και Βάλτου'' σύμφωνα με το οποίο ο δήμος Παλαίρου και ο δήμος Μοναστηρακίου συγχωνεύτηκαν στο Δήμο Ανακτορίου. *(ο «Καποδίστριας» ή ο «Καλλικράτης», ή ο «Κλεισθένης» μιας άλλης εποχής… ) Σύμφωνα με τα έγγραφα του Διοικητή της Ακαρνανίας,
Ι. Τομπακάκη, του Δημάρχου και του Δημοτικού Συμβουλίου Ανακτορίου: «τα παιδιά των αλληλοδιδακτικών σχολείων των καταργηθέντων δήμων Ζαβέρδας και Μοναστηρακίου» φιλοξενήθηκαν στο Αλληλοδιδακτικό σχολείο Βόνιτσας Ανακτορίου». * (ΓΑΚ. ΥΕΔΕ Φ. 117-4 Ανακτορίου Ελληνικό σχολείο). Η συγχώνευση των δήμων και των δημοτικών σχολείων έφερε και την κατακόρυφη αύξηση του μαθητικού δυναμικού. Το 1842/43 οι μαθητές του ενοποιημένου Αλληλοδιδακτικού Σχολείου Ανακτορίου ήταν πάνω από 130, γεγονός που καθιστούσε αναγκαίο το διορισμό και δεύτερου δασκάλου, αλλά και το χτίσιμο νέου, μεγαλύτερου σχολικού κτιρίου. Βέβαια τα πολλά προβλήματα που προέκυψαν λειτούργησαν ανασταλτικά σε κάθε προσπάθεια για σωστή εκπαίδευση των παιδιών. Τούτο μας το πληροφορεί και ο Δημοδιδάσκαλος, Α. Μοναστηριώτης (είχε μετατεθεί από το Αλληλοδιδακτικό σχολείο Αλυζίας..), ο οποίος σε έγγραφό του προς το ΥΕΔΕ (υπουργείο Παιδείας) ανέφερε χαρακτηριστικά: «…ενώ οι κόποι μου ήσαν υπερβολικοί και ανυπόφοροι, είναι δύσκολον να γίνεται καθ’ όλην την απαιτούμενην ακρίβειαν η παράδοσις, δια το πλήθος των μαθητών…..». (…) Υπό αυτές τις εκπαιδευτικές συνθήκες μόνο τα παιδιά των οικονομικά εχόντων και των πολιτικών παραγόντων είχαν τη δυνατότητα να αποφοιτήσουν από το Αλληλοδιδακτικό Σχολείο Ανακτορίου. Αυτά και μόνο είχαν την ευκαιρία να φοιτήσουν στο Ελληνικό Σχολείο Μεσολογγίου ή Λευκάδας, αφού μέχρι το 1846 δεν υπήρχε Ελληνικό Σχολείο-Σχολαρχείο στη Βόνιτσα. (…) Σύμφωνα με την περιγραφή του Ι. Ραγκαβή («Ελληνικά» 2, και 761, εκ. 1853), μέχρι το 1851 «…
Η Βόνιτσα ούσα πρωτεύουσα της επαρχίας Βονίτσης και Ξηρομέρου και του Δήμου Ανακτορίου, περιέχει 2.000 κατοίκων και έχει δύο (2) σχολεία, Ελληνικόν και Δημοτικόν αμφότερα από δασκάλους Β’ τάξεως» * Ν. Θ. Μήτσης, «Λησμονημένοι Μαχητές», σ. 23 Τούτο δε μας το πιστοποιεί και η κατάσταση που απέστειλε η Διοίκησης Ακαρνανίας προς τη Γραμματεία της επί των Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως (Υπουργείο Παιδείας). ΑΡ-39 : Καταστατικόν των εν τη επαρχία Βονίτσης και Ξηρομέρου Διδακτικών καταστημάτων: Αρ Διδακτήρια Είδος αυτών Θέσις αριθμός μαθητ. 1 δημοτικόν αλληλοδιδακτικό Δήμος Ανακτορίου 70/80 1 δημοτικόν αλληλοδιδακτικό Δήμος Σολλίου 40/60 1 δημοτικόν // // Αστακού 80/100 1 δημοτικόν // // Οινιάδων 70/80 1 δημοτικόν // // Εχίνου 90/100 ……………………………………… 1 εθνικόν ελληνικόν Δήμος Ανακτορίου 50/60 (…) Σήμερα, Την τεχνική ευθύνη την έχουν οι Δήμοι και η Περιφέρεια, μέσω των Σχολικών Επιτροπών, αλλά το σχεδιασμό και την υλοποίηση της εκπαιδευτικής πολιτικής την έχει η κεντρική εξουσία. Καμία αυτονομία των σχολικών κοινοτήτων (δασκάλων, μαθητών και γονιών, και συλλογικών φορέων…). Όλα ελεγχόμενα και ιδεολογικά κατευθυνόμενα από τα κρατικά εκπαιδευτικά κέντρα (περιεχόμενο βιβλίων, αναλυτικό πρόγραμμα, προγραμματισμός…) *(… Β. Δ. 17-5/15.6.1959 (ΦΕΚ 114 Α΄), - Ν. 1566/1985, - Ν. 3463/2006 , - Ν. 3852/2010, - Ν. 8440/2011, ...) Εν κατακλείδι, Πέρασαν 185 χρόνια εκπαιδευτικής πολιτικής και ακόμη ισχύει η ίδια φιλοσοφία: οι δήμοι έχουν την υποχρέωση να εξαντλούνται σε ένα ρόλο «επικουρικό» και απολύτως μη ρυθμιστικό στα εκπαιδευτικά ζητήματα, όπως με τον ν. 1833 και ν. 1834.
ΜΗΤΣΗΣ ΘΕΟΔ. ΣΠΥΡΙΔΩΝ Δάσκαλος-Ερευνητής Αρχοντοχώρι-Ξηρομέρου Αιτ/νίας **Απόσπασμα από την εργασία μου « Η Εκπαίδευση στην Επαρχία Βονίτσης και Ξηρομέρου στα χρόνια της Βαυαροκρατίας, 1833-1862.