Το μοναστήρι αποτελεί ίσως το σημαντικότερο θρησκευτικό μνημείο της περιοχής και είναι αφιερωμένο στη Γένεση της Θεοτόκου. Το καθολικό της μονής είναι τύπου τρίκλιτου (τετρακίονου) σταυρεπίστεγου με πέντε οκτάπλευρους τρούλους.
Ο ναός αποτελεί σπάνιο δείγμα μεταβυζαντινής αρχιτεκτονικής, για την περιοχή αλλά και για την Ελλάδα, συνολικά.
Η εικόνα της Παναγίας της Αρεθιώτισσας ("Η Κυρία του Βάλτου") θεωρείται θαυματουργή και αποτελεί την πιο δυνατή έλξη για τους πολυάριθμους προσκυνητές και επισκέπτες της Μονής. Δεν γνωρίζουμε την ακριβή χρονολογία θεμελίωσης του ναού.
Η παλιότερη καταγραμμένη ημερομηνία είναι το 1742, η οποία όμως θεωρείται με βεβαιότητα ότι αναφέρεται σε κάποια ανακαίνιση. Ιερή μορφή της Μονής ο ιερομόναχος Άνθιμος. Υπηρέτησε την Μονή σε πολλές διαφορετικές χρονικές περιόδους έως και το 1870, οπότε απεβίωσε.
Στις συνειδήσεις των πιστών ο π. Άνθιμος έχει αγιοποιηθεί. Στη διάρκεια της τουρκοκρατίας ήταν άσυλο ατόμων με ψυχικές παθήσεις.
Ακόμα και σήμερα διατηρούνται οι κρίκοι για την καθήλωση των ψυχασθενών. Στο μοναστήρι υπάρχουν 2 λειψανοθήκες που περιέχουν μικρά τεμάχια των Αγίων Προκοπίου, Παρασκευής, Τρύφωνος, Ανδρέου του Ερημίτου, Αναστασίας, Κοσμά και Δαμιανού, Παντελεήμωνα, Βαρβάρας, Νικήτα, Χαραλάμπους και μεταξύ αυτών και ανώνυμων αγίων.
Το μοναστήρι είναι συνεχώς ανοιχτό από το 1984 έως σήμερα.
Το 2004 έγινε διαπλάτυνση και ασφαλτόστρωση του δρόμου που συνδέει την Ιερά Μονή με την εθνική οδό Αμφιλοχίας - Ιωαννίνων στο ύψος του Ανοιξιάτικου. Είναι αφιερωμένο στο Γεννέσιο της Θεοτόκου και εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου οπότε και πραγματοποιείται λαμπρή εορτή με την συμμετοχή πληθώρας πιστών από ολόκληρη την γύρω περιοχή.
Ανδρέας Κουτσοθανάσης
Ανδρέας Κουτσοθανάσης