EPA/TURKISH DEFENCE MINISTER
Μνήμες από όταν το «Χόρα» και το «Σισμίκ» όργωσαν το Αιγαίο, επαναφέρει το πλοίο «Ορούτς Ρέις» που αναμένεται να φτάσει στο Καστελόριζο.
Στα χνάρια των «Χόρα» και «Σισμίκ» ως προς την προκλητικότητα στο Αιγαίο, βαδίζει το «Ορούτς Ρέις», το οποίο ταράζει την ελληνική θάλασσα από χθες το μεσημέρι, με βάση νέα Navtex της Τουρκίας.
Έτσι, αναμένεται να φτάσει στο Καστελόριζο προκειμένου να πραγματοποιήσει έρευνες.
Είναι απολύτως λογικό λοιπόν, να επανέρχονται μνήμες από το παρελθόν και συγκεκριμένα από τις δύο αντίστοιχες κρίσεις που προκλήθηκαν από ωκεανογραφικά και λίγο έλειψε να ξεσπάσει πόλεμος μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας.
«Βυθίσατε το Χόρα»
Στο Αιγαίο έχουν ανακαλυφθεί κοιτάσματα πετρελαίου και υδρογονανθράκων το 1973 και δεν περνάει απαρατήρητο από την Τουρκία, η οποία προετοιμάζεται καιρό για μια «έξοδο προς την θάλασσα».
Επίσης, στις 15 Ιουλίου του ίδιου έτους, ο τότε Τούρκος πρωθυπουργός Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, τονίζει πως η Ελλάδα δεν πρέπει να διεκδικήσει όλο το Αιγαίο και αναφέρει πως η Τουρκία έχει δικαιώματα στην περιοχή.
«Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να εμποδίσει τις έρευνές μας έξω από τα ελληνικά χωρικά ύδατα. Η Τουρκία ουδέποτε θα συναινέσει σε κατάσταση που εμφανίζει την Ελλάδα διεκδικούσα ολόκληρο το Αιγαίο σαν δική της λίμνη. Σε περίπτωση επεμβάσεως στην αποστολή του “Χόρα” στο Αιγαίο, η Τουρκία θα ανταποδώσει την επέμβαση», λέει χαρακτηριστικά.
Το βράδυ της 6ης Αυγούστου του 1976 λοιπόν, το ωκεανογραφικό «Χόρα» παραβιάζει την ελληνική υφαλοκρηπίδα και το πρωί της 7ης Αυγούστου πραγματοποιεί την δεύτερη παραβίαση.
Αμέσως σημαίνει συναγερμός στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, αφού από τους χάρτες πορείας προκύπτει ότι το τουρκικό σκάφος θα περάσει, τουλάχιστον σε μια περίπτωση, πάνω από την ελληνική υφαλοκρηπίδα, βορειοδυτικά της Λέσβου.
Τότε ο Ανδρέας Παπανδρέου που ήταν πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ λέει από την Θράκη την ιστορική φράση «βυθίσατε το Χόρα», αλλά δεν έχει εξακριβωθεί εάν έγινε σε συνεννόηση με τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή.
Παρόλα αυτά, αποτυπώνει πλήρως το κλίμα της εποχής, ενώ καθώς οι μνήμες από την εισβολή στην Κύπρο είναι νωπές, η ελληνική κυβέρνηση πράττει γρήγορα.
Απαντά λοιπόν στην πρόκληση μέσω της διπλωματικής οδού καταθέτωντας προσφυγή στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης με την οποία ζητά την πολιτική καταδίκη της Τουρκίας και τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων.
Στη συνέχεια, το «Χόρα» ελλιμενίζεται στη Σμύρνη στις 17 Αυγούστου, δίχως να ολοκληρώσει τις επιδιώξεις της Τουρκίας, αλλά οι προσφυγές της ελληνικής κυβέρνησης στους διεθνείς οργανισμούς μένουν χωρίς αποτέλεσμα.
Η κρίση του 1987
Τον Μάρτιο του 1987 το ωκεανογραφικό «Σισμίκ» που επισκέπτεται το Αιγαίο για λογαριασμό της Τουρκίας, δεν είναι άλλο από το «Χόρα», καθώς λίγα χρόνια πριν έχει αλλάξει όνομα.
Έτσι, εμφανίζεται μεταξύ Λήμνου και Μυτιλήνης, ενώ αφορμή αποτελεί η αίτηση της εταιρείας DENISON να επεκτείνει τις έρευνες της για πετρέλαιο στα 10 ν.μ. ανατολικά της Θάσου.
Η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου πιστεύει ότι δεν υπάρχει λόγος να μη γίνουν γεωτρήσεις στη συγκεκριμένη περιοχή και ερμηνεύει το Πρωτόκολλο της Βέρνης και τα συμφωνηθέντα μεταξύ Καραμανλή - Ετζεβίτ ως ανενεργά.
Σημειώνεται, ότι το Πρωτόκολλο δεσμεύει και τις δύο πλευρές να απέχουν από οποιαδήποτε ενέργεια στην περιοχή όσο διάστημα διαρκούσαν οι διαπραγματεύσεις για την υφαλοκρηπίδα.
Από τη στιγμή όμως που οι διαπραγματεύσεις έχουν διακοπεί, το Πρωτόκολλο είναι ανενεργό και ο Ανδρέας Παπανδρέου διατάσσει πολεμική κινητοποίηση.
Παράλληλα, θέτει «ΗΠΑ και ΝΑΤΟ ενώπιον των ευθυνών τους» για το ενδεχόμενο πολεμικής εμπλοκής στο Αιγαίο και απειλεί να κλείσει τις αμερικανικές βάσεις, ιδιαίτερα εκείνης της Ν. Μάκρης.
Μάλιστα, είναι η πρώτη φορά που κάνει την πρόταση να παραπεμφθεί στο δικαστήριο της Χάγης το θέμα της υφαλοκρηπίδας, με την υπογραφή συνυποσχετικού με την Τουρκία.
Παρόλα αυτά, η κρίση του 1987 εκτονώνεται σε μερικές μέρες.
Το «Σισμίκ» δεν βγαίνει από τον Ελλήσποντο και η «συμφωνία κυρίων» επισφραγίζεται τον Ιανουάριο του 1988 στη συνάντηση του Νταβός, κατά την οποία ο Έλληνας και ο Τούρκος πρωθυπουργός συμφωνούν πως «από τώρα και στο εξής μια τέτοια κρίση δεν πρέπει να επαναληφθεί και οι δύο πλευρές θα επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους στη δημιουργία μόνιμων ειρηνικών σχέσεων».
Η πορεία του «Χόρα»
Η ιστορία του «Χόρα» ή αλλιώς «Σισμίκ» ξεκινάει αρκετά παλιά και συγκεκριμένα από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Τότε το Ντάνζιγκ της Πολωνίας είναι υπό γερμανική κατοχή και χρησιμοποιείται για την παρασκευή πολεμικού υλικού για τον ναζιστικό στόλο.
Στις 18 Μαΐου του 1942, κατασκευάζεται το εν λόγω πλοίο και ονομάζεται «Ägir». Γλιτώνει την καταστροφή από τον σφοδρό πόλεμο που μαίνεται και περνάει στα χέρια του Ηνωμένου Βασιλείου το 1949.
Μετονομάζεται σε «Ηρακλής» και δραστηριοποιείται στο Γιβραλτάρ το 1950, λειτουργόντας ως ρυμουλκό, ενώ μένει εν ενεργεία ως το 1954.
Τότε, πωλείται στην Τουρκία, μετονομάζεται για τρίτη φορά και φέρει το όνομα «Χόρα».
Αρχικά βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη τελώντας χρέη ρυμουλκού μέχρι το 1968 και έπειτα στην Σμύρνη, καθώς μετατρέπεται σε πλοηγίδα, δηλαδή πλοίο που βοηθά εμπορικά πλοία στην πλοήγηση.
Έπειτα χρησιμοποιείται από την Γενική Διεύθυνση Έρευνας και Εξερεύνησης Ορυκτών της Τουρκίας, καθώς πραγματοποιούνται οι απαραίτητες αλλαγές, ώστε να μετατραπεί σε ωκεανογραφικό.
Το 1975 όμως αγοράζεται από τουρκική «Ναυτιλιακή Τράπεζα» και υποδηλώνει για πρώτη φορά έμμεσα απαιτήσεις της γειτονικής χώρας για συνεκμετάλλευση της υφαλοκρηπίδας με την Ελλάδα και λαμβάνει το όνομα «Σισμίκ».
Στη συνέχεια τον Μάιο του 1976 η τράπεζα το παραχωρεί στο «Ινστιτούτο Μεταλλειολογικών Ερευνών» της Τουρκίας για τη διενέργεια υποθαλάσσιων επιστημονικών ερευνών, σεισμολογικού και γεωλογικού χαρακτήρα.
«Ορούτς Ρέις»
Το ωκεανογραφικό «Ορούτς Ρέις» πλέει στην Μεσόγειο από τις 28 Μαρτίου του 2015 και έχει απασχολήσει πολλάκις την Ελλάδα. Τόσο με έρευνες στο Αιγαίο, όσο και στην Κύπρο, ενώ αποτελεί την ναυαρχίδα της τουρκικής έρευνας στη περιοχή.
Σήμερα βρίσκεται στο ναύσταθμο της Αττάλειας 70 χιλιόμετρα μακριά από το Καστελόριζο και αναμένεται να φτάσει στις 22:00 το βράδυ στα χωρικά ύδατα του ελληνικού νησιού.
Επιπλέον, οι επικείμενες ενέργειες του βασίζονται στη Navtex που εξέδωσε η γείτονα χώρα χθες (21/7) και από τις 21 Ιουλίου μέχρι τις 2 Αυγούστου αναμένεται να πραγματοποιήσει έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα νοτιοανατολικά της Κρήτης.
Μέχρι στιγμής, 17 τουρκικά πλοία έχουν αποκλείσει το Καστελόριζο, ενώ υπάρχουν αναφορές για ειδικές δυνάμεις της γείτονα χώρας, πως πρόκειται να δραστηριοποιηθούν και αυτές.
Παράλληλα, η ελληνική πλευρά είναι σε επιφυλακή, έχει στείλει σχεδόν όλο τον Στόλο στη περιοχή και αναμένει τις νεότερες εξελίξεις.