ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΟΣ ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ ΤΗΝ ΚΥΡΑ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗ

Η Παναγία η Φανερωμένη, πολιούχος Λευκάδας και προστάτιδα των απανταχού Λευκαδίων, τιμάται κάθε χρόνο τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος. Τότε το μοναστήρι γιορτάζει με μεγαλοπρέπεια και χιλιάδες είναι οι πιστοί που συρρέουν από όλο το νησί, αλλά και τις γύρω περιοχές για να τιμήσουν την Παναγία.

Η λατρεία της Φανερωμένης δεν αποτελεί μόνο την εκδήλωση της θρησκευτικής πίστης για τους Λευκαδίτες, αλλά αντιπροσωπεύει και την παράδοση, την ιστορική κληρονομιά, την συλλογική μνήμη σε στιγμές δύσκολες για το νησί, αλλά και τις προσωπικές αναμνήσεις που όλοι φέρουμε μέσα μας.

Για τους Λευκαδίτες υπήρξε το στήριγμα σε κάθε δύσκολή στιγμή. Σ΄εκείνη προστρέχει ο νους στις προσωπικές δυστυχίες ζητώντας λύση και παρηγοριά, σ΄αυτή προσεύχονται για την υγεία και την ευημερία των δικών τους ανθρώπων. Εκείνη άκουσε τις δεήσεις των προγόνων στους καιρούς της μεγάλης φτώχειας, για μια καλή σοδειά, που θα τους βοηθήσει να θρέψουν την οικογένειά τους.

Εκείνη αποτέλεσε το καταφύγιό τους στους μεγάλους σεισμούς που χτύπησαν το νησί, αλλά και τους όπλισε με θάρρος να προχωρήσουν μέσα στα αιματοβαμμένα μονοπάτια της ιστορίας τους. Και ο ξενιτεμένος Λευκαδίτης, κάθε φορά που επιστρέφει στον τόπο του, πάντα θα περάσει να ανάψει ένα κερί στην εικόνα της, καθώς η σκέψη της, όπου κι αν βρίσκονται, τους ενώνει με την μικρή πατρίδα.

Το μοναστήρι, που είναι το αρχαιότερο και μεγαλύτερο του νησιού, 3 χιλιόμετρα στα δυτικά της πόλης, πάνω στο λόφο και φωλιασμένο μέσα σ΄ ένα πυκνό πευκοδάσος, αποτελεί τόπο λατρείας, αλλά και γαλήνης και πνευματικής ανάτασης για κάθε επισκέπτη. Χώρος φιλόξενος, ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς, καθαρός και περιποιημένος, μοσχομυρίζει πεύκο και ασβέστη. Μέσα σ΄ένα περιβάλλον σιωπής, κατάνυξης και ευλάβειας, με την σκέψη προσηλωμένη στο υπέρτατο ον, ο επισκέπτης έρχεται αντιμέτωπος με τον εαυτό του, σε μια διάθεση απολογητική και απολογιστική.

Ατενίζοντας από ψηλά την πόλη, η θέα είναι μαγική. Κάτω απλώνεται ο καταπράσινος κάμπος, η όμορφη λιμνοθάλασσα και ακολουθούν τα γραφικά σπίτια της πόλης που φτάνουν μέχρι τη θάλασσα. Κι ολόγυρα, οι παραλίες του Αη – Γιάννη, της Γύρας και του Κάστρου, με ξεχωριστά στολίδια τους παλιούς γραφικούς ανεμόμυλους, ζωγραφικός πίνακας, δώρο κι ευλογία για τα μάτια του επισκέπτη-προσκυνητή.

Μια σύντομη ιστορική αναδρομή θα μας πληροφορήσει ότι κατά την αρχαιότητα, ο χώρος φιλοξενούσε καλλιμάρμαρο ιερό της θεάς Αρτέμιδος.

Στο πέρασμα του από την περιοχή της Νικοπόλεως, στη γειτονική Πρέβεζα, ο Απόστολος Παύλος έστειλε το 63 μ.Χ. στο νησί τους τρεις βοηθούς, Ακύλα, Σωσίωνα και Ηρωδίωνα. Οι τρεις τους κάλεσαν τους Λευκαδίτες στο χώρο εκείνο και κήρυξαν τη διδασκαλία του Ιησού. Έχτισαν αργότερα ευκτήριο οίκο προς τιμή της Παναγίας δημιουργώντας έτσι την πρώτη εκκλησία στο νησί. Ο Απόστολος Παύλος χειροτόνησε το Σωσίωνα πρώτο επίσκοπο Λευκάδος.

Το 332 μ.Χ. ο τότε επίσκοπος Λευκάδος Αγάθαρχος και δύο πατέρες εγκαθίστανται στο ναό, τον επεκτείνουν και χτίζουν τα πρώτα κελιά θέτοντας έτσι τις βάσεις του μοναχισμού στο νησί.

Τον 5ο μ.Χ. αιώνα παραγγέλνεται στην Κωνσταντινούπολη η εικόνα της Παναγίας. Ο σεβάσμιος Ιερομόναχος και αγιογράφος Κάλλιστος αναλαμβάνει να τη φιλοτεχνήσει. Η εικόνα θα παρουσιαστεί με θαυμαστό τρόπο μπροστά του σχεδιασμένη «αχειροποίητος» πάνω στο ξύλο και αυτός συμπληρώνει τα χρώματα, γι’ αυτό και θα ονομαστεί Φανερωμένη.

Στα χρόνια που ακολούθησαν το νησί θα γνωρίσει πολλούς κατακτητές και η Μονή θα δεχθεί αλλεπάλληλα χτυπήματα και καταστροφές. Το 1734 μ.Χ και ενώ το νησί είναι υπό Ενετική κυριαρχία, χτίζεται ο κεντρικός ναός στη σημερινή του μορφή. Ο ίδιος αυτός ναός θα καεί ολοκληρωτικά το 1886 για να αρχίσει για μια ακόμη φορά η ανακατασκευή και ανακαίνιση του. Το τέμπλο κατασκευασμένο το 1887 είναι έργο του Ευστράτιου Προσαλέντη ενώ οι εικόνες προστέθηκαν αργότερα, το 1919, και φιλοτεχνήθηκαν από τους αδελφούς Χριστόδουλο και Θωμά Ζωγράφο. Η εικόνα της Παναγίας που υπάρχει σήμερα είναι αντίγραφο της θαυματουργής εικόνας, φιλοτεχνημένο από τον Ιερομόναχο Βενιαμίν Κοντράκη στο Άγιο Όρος το 1887.

Χώροι της Μονής

• Καθολικό: Κεντρικός ναός της Μονής, αφιερωμένος στην Κάθοδο του Αγίου Πνεύματος.

• Συνοδικό: Χώρος υποδοχής και φιλοξενίας των προσκυνητών.

• Αρχονταρίκι: Χώρος φιλοξενίας των προσκυνητών, η μονή μπορεί να φιλοξενήσει μέχρι 50 προσκυνητές που μπορούν να διαμείνουν για ένα βράδυ.

• Βιβλιοθήκη: Η βιβλιοθήκη του μοναστηριού φιλοξενεί περισσότερους από 2000 τίτλους, ανάμεσα στους οποίους και κάποια πολύ σημαντικά βιβλία.

• Παρεκκλήσι Αγίου Σιλουανού του Αθωνίτη: Μικρός βυζαντινός ναός με τρούλο στον οποίο φυλάσσονται Ιερά Λείψανα.

Στους χώρους του λειτουργούν ακόμη το σύγχρονο Εκκλησιαστικό Μουσείο, πλούσιο σε κειμήλια από την Ι. Μονή και άλλους ναούς του νησιού, καθώς και το «Ναυτικό Μουσείο», με ομοιώματα πλοίων, κατασκευής – δωρεάς του κ. Νικολάου Θάνου (Μορίνα).

Σήμερα στο μοναστήρι διαβιούν πέντε αδελφοί και ένας δόκιμος, με ηγούμενο τον Αρχιμανδρίτη Νικηφόρο Ασπρογέρακα.

Η πύλη του είναι ανοιχτή από την ανατολή έως την δύση του ήλιου, με διακοπή 2-4 μμ κατά την θερινή περίοδο.

ΚΥΡΑ – ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗ

Κυρά Φανερωμένη μου, του Λευκαδίτη σκέπη,

χαρά στον που σε προσκυνά, χαρά στον που σε βλέπει.

Σεμνή Παρθένο να κρατάς στ’ απέριττο Θρονί σου

τον Γιόκα σου τον ακριβό και τον Μονογενή σου.

Κι από τα πεύκα γύρωθε κι από τον κάμπο κάτω

κι απ’ του Ιονίου την πνοή που γέμει αφρό δροσάτο.

Κι από τα θάμνα, τα στρουθιά και τα άγρια λουλούδια

μύρα, ψαλμούς, λιβανωτό σου στέλνουν τα αγγελούδια.

Κάμε, Κυρά μου, του φτωχού τον μόχθο ευλογία,

του ανήμπορου τον πυρετό καν’ τον δροσιά αγία.

Της μάνας τον παραδαρμό που «χει παιδί στα ξένα

κάν’ τον τραγούδι και χορό με κορυφαία εσένα.

Βλόγα, Κυρά μου, του φτωχού το λάδι και το αμπέλι

ως σ’ ευλογούν ακοίμητοι οι δυό σου οι Αγγέλοι.

Κι ως στέκονται ο ένας ζερβά κι ο άλλος στα δεξιά σου,

στέλνε μας θεία μηνύματα και σώζε τα παιδιά σου.

Φανέρωνέ μας, Δέσποινα, την κρύφια τη βουλή σου,

διώξ’ το κακό κι αγκάλιασε το όμορφο το νησί σου.

Ως αγκαλιάζει με στοργή τα τέκνα της η μάνα,

ως αγκαλιάζει την ψυχή του δειλινού η καμπάνα.

Κι αξίωσέ μας αν ποτέ στα ξένα κοιμηθούμε

στο χώμα της δικής σου γης ανάπαυση να βρούμε.

Κυρά Φανερωμένη μου, της πίστης μου λαμπάδα,

Κυρά μου και Βασίλισσα, βοήθα την Λευκάδα.

Νίκος Π. Καρύδης

Πηγές:

1)Βικιπαίδεια

2) Ιερά Μητρόπολις Λευκάδος και Ιθάκης

3)Ανθολογία Λευκαδίων Ποιητών 1787-1983, Έκδοση του περιοδικού «ΛΕΥΚΑΔΙΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ», Αθήνα 1983

Της Πηνελόπης Κοψιδά

aromalefkadas