ΤΟ ΞΑΚΟΥΣΤΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙ ΣΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙ - Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ-ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΠΟΥ ΕΖΗΣΑΝ ΚΑΙ ΓΛΕΝΤΗΣΑΝ ΣΤΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙ ΣΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙ ΚΑΙ ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΥΣ

Στο Μοναστηράκι (Δήμος ΑΚΤΙΟΥ-ΒΟΝΙΤΣΑΣ) στις 18, 19 και 20 Αυγούστου, γίνεται το πιο ξακουστό πανηγύρι στην περιοχή του Ξηρομέρου. 
Θυμούμενη λόγια παλιών είναι άξιο να αναφέρει κανείς ότι όλοι οι μεγάλοι τραγουδιστές του δημοτικού τραγουδιού έχουν περάσει από εδώ όπως ο Μάκης Χριστοδουλόπουλος, Τάκης Καρναβάς,,Μαρίτσα Βλαχοδήμου, Τασία Βέρρα, Βαγγελιώ Χρηστιά κ.α αλλά και διαπιστώσεις σημερινών όπως η δικιά μου σε συζήτηση με τον Αριστόπουλο τον πολύ καλό κλαρινίστα είναι ότι όλοι οι δημοτικοί τραγουδιστές παλιότερα θεωρούσαν μεγάλη υπόθεση το έρθουν και να τραγουδήσουν στο ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙ και γι΄αυτό προσπαθούσαν να βρουν γνωστούς για να τους φέρουν σε επαφή με τους εδώ διοργανωτές (ΚΑΤΣΑΜΠΕΣ, ΚΑΣΟΛΑΣ) καθ΄'οτι ήταν το μεγαλύτερο πανηγύρι της περιοχής και θα γίνονταν γνωστοί σε μία νύχτα. 

Το πανηγύρι στο Μοναστηράκι μπορεί να μην είναι το ίδιο με παλιά, ωστόσο είναι ο μόνος τρόπος διασκέδασης που έχει παραμείνει αυθεντικός και από τα ελάχιστα κομμάτια του λαϊκού πολιτισμού που παραμένουν αναλλοίωτα.

Σας καλούμε λοιπόν όλους με την παρουσία σας να τονώσουμε την παράδοση αλλά και και να διασκεδάσουμε θεωρώντας το, το 

αντίδοτο στην ΚΡΊΣΗ....

«Τα δυο μαγαζιά που βλέπεις σήμερα, πριν μερικά χρόνια ήταν ένα ενιαίο μαγαζί και το δούλευαν τα δυο αδέρφια ο Αποστόλης – μακαρίτης σήμερα – και ο Σωτήρης Κατσαμπές. Σ' αυτό λοιπόν το μαγαζί γίνονταν το «σώσε» όταν πανηγύριζε το χωριό μας το Μοναστηράκι, στις 18-19 και 20 Αυγούστου. Όλο αυτό το τριήμερο το γλέντι έπαιρνε φωτιά. Και ποιοι δεν πέρασαν από δω. Ονόματα τρανταχτά του δημοτικού μας κυρίως τραγουδιού, που άφησαν εποχή εκείνα τα χρόνια λίγο πριν τον πόλεμο αλλά και τα μετέπειτα μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του '70. Από κει και ύστερα το δημοτικό τραγούδι μπήκε στη δεύτερη μοίρα. Κυριάρχησε το λαϊκό. Αυτόν που θυμάμαι από τα παλιά χρόνια είναι ο περίφημος Τουρκοβασίλης. Ήταν Πρεβεζάνος. Έπαιζε ένα κλαρίνο, τι, να σου πω! Χάρμα να τον ακούς! Τα χρυσοδάχτυλά του βγάζανε «αγγελικές μελωδίες»! Οι παλιότεροι λέγανε πως, έμοιασε στο μακαρίτη το δάσκαλό του τον αείμνηστο Νίκο Τζάρα – Πρεβεζάνος κι αυτός. Ποιους άλλους να πρωτοθυμηθώ! Τους αδερφούς Τζέμου; Τον Αλέκο και τον Λευτέρη. Τους αδερφούς Νταή; – Τίκος ήταν το πραγματικό τους επίθετο. Τον Μάκη Βασιλειάδη; Θυμάμαι, όταν έρχονταν ο Μάκης είχε μαζί του και την πρώην γυναίκα του την Τούλα. Ήταν καλή τραγουδίστρια αυτή, κρίμα που χωρίσανε. Ο Τουρκοβασίλης έφερνε μαζί τις περισσότερες φορές το Νίδα (Λεωνίδα) Δημητρίου, βιολί, ένα, δυο από τα αδέρφια Νταή και δυο τραγουδίστριες. Τούτος δω συνεργάστηκε και με πολλούς άλλους μεγάλους του δημοτικού μας τραγουδιού όπως οι: Κόρος στο βιολί, Τασία Βέρα στο τραγούδι, Σοφία Κολλητήρη στο τραγούδι, Γιώργο Παπασιδέρη κ.α. Τα νεότερα χρόνια ο Μάκης Βασιλειάδης ήταν από τους πιο σταθερούς στο πανηγύρι μας Έρχονταν πολύς κόσμος εκείνα τα χρόνια όχι τόσο για να προσκυνήσουν αλλά για να διασκεδάσουν με την αφρόκρεμα του δημοτικού τραγουδιού. Έβλεπες παρέες από την Ήπειρο, την Θεσσαλία, την Πελοπόννησο, την Αιτωλοακαρνανία ακόμα και από τη Μακεδονία. Έρχονταν με ταξί με το δικό τους Ι.Χ. αλλά και με άλλα μέσα της εποχής».

(Τάκης Πετρόπουλος 75 ετών. Μοναστηράκι ).

Ειναι η μεγαλύτερη γιορτή για το χωριό μας   όπου γιορτάζεται η Μεταμόρφωση του Σωτήρος σύμφωνα με το παλαιό ημερολόγιο. Ίσως ακούγεται παράξενο το γεγονός ότι η μεγαλύτερη γιορτή για το χωριό γίνετε το καλοκαίρι και όχι όταν γιορτάζει ο πολιούχος του δηλαδή στις 8 Μαΐου. Αλλά οι γέροντες-κάτοικοι ισχυρίζονται ότι κάποιοι κάτοικοι του χωριού την ημέρα Του Σωτήρος δεν μαγείρεψαν στα σπίτια τους ψάρια αλλά κρέας,όμως δεν το έφαγαν ποτέ γιατί όπως λένε το φαγητό όταν το έβγαζαν από το φούρνο ήταν χαλασμένο.Αυτό δεν συνέβει μόνο σε ένα σπίτι αλλά σε όλα τα σπίτια που είχαν μαγειρέψει κρέας .Οι κάτοικοι το θεώρησαν ως σημάδι από το θεό και θέλοντας να τον ευχαριστήσουν αποφάσισαν να τον γιορτάσουν και γι'αυτό γίνετε το πανηγύρι στις 18-20 Αυγούστου.Το έθιμο γίνετε ακόμη και σήμερα,όλα τα σπίτια του χωριού στις 6 του μήνα έχουν ψάρια.
Το πανηγύρι είναι μεγάλο και πολύ διαδεδομένο όχι μόνο στην ευρύτερη περιοχή αλλά και σε όλη την Ελλάδα γιατί συμμετέχουν κάθε χρόνο μεγάλα ονόματα του ελληνικού δημοτικού και του λαϊκού τραγουδιού.

«Από ποιον ν' αρχίσω! Θυμάμαι τους Τζεμαίους Τάκη και Λευτέρη, βιολιτζήδες πρώτης σειράς. Ο Τάκης Τζέμος συνεργάζονταν πολύ με τον Τουρκοβασίλη, και προπολεμικά με ένα από τα πρώτα κλαρίνα στην Ήπειρο το Νίκο Τζάρα. Θυμάμαι τους αδερφούς Νταή. Ο Βελισάρης έπαιζε πολύ καλό βιολί. Ο Νίκος έπαιζε κλαρίνο. Ήταν και ο Νίδας Δημητρίου, έπαιζε κι αυτός πολύ καλό βιολί. Να μη ξεχάσω και το Θωμά Ντίνου. Τούτος εδώ έπαιζε κιθάρα. Όταν έπαιζε κλαρίνο ο Τουρκοβασίλης έπεφτε γερή «χαρτούρα». Οι πιο μερακλήδες του τα κολλούσαν στην μπάλα! Έπαιζε μέχρι το πρωί που έσκαγε ο ήλιος. Δεν έχω ματαδεί άλλο σκληρό άνθρωπο απ' αυτόν! Από βραδύς μέχρι την άλλη μέρα το πρωί να στέκει ορθός και να «βαρεί»! Βλέπεις του 'δινε δύναμη η χαρτούρα. Είχε βαφτίσει κι ένα παιδί εδώ. Αυτό, συνηθίζονταν κείνα τα χρόνια. Όταν έρχονταν εδώ να παίξει εκτός από τους άλλους της κομπανίας του είχε και δυο τρεις γυναίκες τραγουδίστριες. Αυτές που θυμάμαι ήταν οι: Η Αργυρώ και η Αθηνά αδερφές.

Το καλοκαίρι του '50 και στο πανηγύρι της Αγίας Κυριακής (7 Ιουλίου), ο Τάκης Τζέμος συνεργάστηκε με το Βαγγέλη Σούκα και είχαν στην παρέα τους το μπάρμπα Μήτσο Αραπάκη. Ο Αραπάκης ήταν γνωστός ως ο καλύτερος τραγουδιστής στην Ελλάδα. Έπαιζε και τσίμπαλο. Δούλεψαν μαζί στο Νυδρί της Λευκάδας. Το καλύτερο όμως πανηγύρι για την περιοχή Ξηρομέρου και Λευκάδας ήταν αυτό που γίνονταν στο Μοναστηράκι. Κρατούσε ολόκληρο τριήμερο από 18 ως και 20 Αυγούστου (Μεταμόρφωση του Σωτήρος). Τα παλιότερα χρόνια, που δεν είχαμε ηλεκτρικές εγκαταστάσεις όπως σήμερα έβαζαν να δουλεύει κάποιο τρακτέρ για να φορτώσουν οι μπαταρίες για να παίξουν τα όργανα. Μιλάω για τότε, που δεν υπήρχαν ακόμα σύγχρονα ηλεκτρονικά μουσικά όργανα. Τότε μπορούσες να ξεχωρίσεις την αξία του καλλιτέχνη. Ήταν η εποχή που το παραδοσιακό τραγούδι ήταν στις δόξες του και τα γλέντι ήταν γεμάτο συναίσθημα όπως και οι άνθρωποι. Σήμερα έχουν όλα σχεδόν ψευτίσει και πρώτα απ' όλα εμείς οι άνθρωποι».

(Γιώργος Φουσέκης)

«Παλιά φέρναμε κι εμείς Πρεβεζάνους οργανοπαίχτες γιατί ήταν ό,τι καλύτερο για την περιοχή μας. Πρώτο και καλύτερο θυμάμαι τον Τουρκοβασίλη, που ήταν από τα καλύτερα κλαρίνα που πέρασαν από τον τόπο. Άλλους Πρεβεζάνους οργανοπαίχτες που έγιναν αγαπητοί στους γλεντζέδες της περιοχής μας ήταν οι αδερφοί Νταή (Βελισάρης και Νίκος). Οι αδερφοί Τζέμου (Αλέκος και Λευτέρης), ήταν και άλλοι δεύτερης σειράς για να τους ξεκουράζουν. Ο Τουρκοβασίλης συνεργάζονταν με Πρεβεζάνους οργανοπαίχτες αλλά έφερνε και από άλλες περιοχές, τους Χαλκιάδες, τον Τάκη Καρναβά, την Τασία Βέρα, τον Γιώργο Κόρο, την Σοφία Κολλητήρη κ.α. Όπως έχω ακούσει από γεροντότερους, παλιά έρχονταν και ένας άλλος μεγάλος καλλιτέχνης του κλαρίνου ο Νίκος ο Τζάρας. Έπαιξε εδώ στο αγαζί, που ήταν λίγο παρακάτω και το δούλευε κάποιος ονόματι Κώστας Λιάπης.

Ο Νίκος Τζάρας είχε τότε μαζί του και το μαθητή του Βασίλη Μπεσίρη, που αργότερα έγινε περισσότερο γνωστός με το παρατσούκλι Τουρκοβασίλης. Εκτός απ' το τριήμερο πανηγύρι, το χωριό μας ήταν γνωστό σε όλη την περιοχή ως η πηγή γλεντιού. Δουλεύανε τα μαγαζιά μας φουλ κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Έρχονταν γλεντζέδες ακόμα και από την Πρέβεζα, την Άρτα και από την περιοχή μας για να διασκεδάσουν και να θαυμάσουν τους δεξιοτέχνες οργανοπαίχτες, που φέρναμε. Έρχονταν με Ι.Χ. που ήταν ακόμα λιγοστά την εποχή εκείνη. Έρχονταν με ταξί ακόμα και με καΐκια από την Πρέβεζα. Έπεφτε πολύ χαρτούρα κυρίως όταν είχαμε τρανταχτά ονόματα! Βασιλειάδης, Σαλέας, Βασιλόπουλος, Καρναβάς, Τουρκοβασίλης, αδερφοί Νταή κ.α. Να σημειωθεί ότι, στο τριήμερο πανηγύρι μας οι οργανοπαίχτες διανυχτέρευαν εδώ φιλοξενούμενοι από τους συγχωριανούς, για αυτό το λόγο αναπτύχθηκαν κάποιοι θερμοί δεσμοί, που κατέληγαν σε κουμπαριές ακόμα και σε γάμο. Αρκετοί ήταν και από τους Πρεβεζάνους οργανοπαίχτες συνδέθηκαν εδώ με κουμπαριές. Απ' όσους θυμάμαι αυτοί ήταν οι: Νίκος Τζάρας, Τουρκοβασίλης, και ένας από τους αδερφούς Τζέμου. Όταν ήταν να κλείσουμε συμφωνία κάποια κομπανία από την Πρέβεζα – είχε τότε τέσσερις κομπανίες- πηγαίναμε στο «Σαϊτάν Παζάρ», ήταν το «Κέντρο Μουσικών», το οποίο στεγάζονταν στο μαγαζί-ουζερί του Αντρέα Σκιπιτάρη. Εκεί κλείναμε συμφωνία και δίναμε καπάρο κάπου 1000-2000 δραχμές. Αυτός που είχε τον πρώτο λόγο στη συμφωνία ήταν πάντα το κλαρίνο. Απ' όσους Πρεβεζάνους οργανοπαίχτες γνώρισα εκείνοι που με εντυπωσίαζαν με το ντύσιμό τους ήταν οι: Κώστα Νταής, ο Τουρκοβασίλης και ο Τάκης Τζέμος. Οι δυο πρώτοι απ' ότι θυμάμαι είχαν γίνει μπατζανάκια. Έχω ακούσει, ότι, ο Τουρκοβασίλης ανακάλυψε τον Αλέκο Κιτσάκη το αηδόνι της Ηπείρου, όπως συνηθίζετε να τον λέτε. Έρχονταν και άλλοι Πρεβεζάνοι μουσικοί καλλιτέχνες όπως οι: Βελισάρης Νταής. Τούτος έπαιζε πολύ καλό βιολί. Όμως από τότε που έφυγε για την Αθήνα ούτε ματαπάτησε στα μέρη μας. Ήταν και ο Φώτης ο Ντίνου. Αυτός ήταν στην ίδια κομπανία με το Μάκη Βασιλειάδη και με τον Δημοσθένη Καταρτζή. Ήταν οι αδερφοί Τζέμου. Αυτοί έχω ακούσει είχαν τις ρίζες τους στο Μαργαρίτι Θεσπρωτίας. Ο Τάκης και ο Αλέκος έπαιζαν βιολί με πρώτο και καλύτερο τον Τάκη. Ο Αλέκος ήταν ονειροπόλος και από καπρίτσιο παράτησε το βιολί και ασχολήθηκε με το κλαρίνο. Αργότερα σχημάτισε δική του κομπανία και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Πάτρα. Θυμάμαι και τον Νίδα Δημητρίου, που έπαιζε σαντούρι. Η Πρέβεζα είχε παλιά και καλούς τραγουδιστάδες όπως οι: Μήτσος Αραπάκης, Αλέκος Τζέμος, Φώτης Ντίνου, Νίκος Αναστασίου, Βασίλης Γκούνης και ο Γιώργος Νταής. Τέλος να πούμε ότι στα περισσότερα χωριά της περιοχής μας εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχαν ξενοδοχεία ούτε καν πανδοχεία, που να μπορούν να βρίσκουν κατάλυμα. Γι' αυτό το λόγο αναγκαζόμασταν να τους φιλοξενούμε εμείς οι μαγαζάτορες στα σπίτια μας, αλλά και κάποιοι γλεντζέδες χωριανοί στα σπίτια τους. Έτσι, αναπτύχθηκαν οι συγγενικές σχέσεις μεταξύ μας με κουμπαριές και συμπεθεριές... Ζούνε ακόμα εδώ κάποια από τα αναδεχτούρια τους».

(Λευτέρης Κασόλας, ετών 75 Ιδιοκτήτης μαγαζιού στο Μοναστηράκι, με τον αδερφό του Παύλο έκλειναν μουσικούς του παραδοσιακού τραγουδιού)

«Στα πανηγύρια το γλέντι άρχιζε πάντα με μοιρολόι και μετά έπιαναν το δημοτικό τραγούδι. Ο κόσμος μερακλώνονταν και έμπαινε στο χορό και δεν έλεγε να βγει. Είχα την τύχη να φέρω στο μαγαζί μου εδώ στη Λευκάδα τα καλύτερα κλαρίνα, ανάμεσα σ' αυτά ήταν ο Νίκος Τζάρας και ο Βασίλης Μπεσίρης ή Τουρκοβασίλης, μαθητής του Νίκου. Δάσκαλος και μαθητής ήταν τα πρώτα κλαρίνα της περιοχής Πρέβεζας – Λευκάδας. Με το παίξιμό τους ανάσταιναν πεθαμένους! Όσο για τον Τάκη το Τζέμο με το θαυμάσιο παίξιμο του βιολιού του νόμιζες πως άκουγες να κελαηδούνε αηδόνια! Έπαιζαν γνήσια δημοτικά τραγούδια, που ήταν γνωστά σαν τραγούδια Πρεβεζάνικα και Ξερομερίτικα. Μ' αυτά ευχαριστιόνταν όσοι έμπαιναν στο χορό. Τέτοια τραγούδια ήταν τα: "Μαργιόλα","Αλάμπεης", "Παπαδιά", "Βαθύ Μπεράτι", "Φυσούνι", "Λιάσκος", "Συρτό Πρεβεζάνικο", "τα Κλάματα", "Γενοβέφα", "Πλεύρα" ή "Πλέβνα", "Λιασκοβίκι Πρεβεζάνικο", "Φράσια Πρεβεζάνικη" κ.α. Είχαν μπει στο πνεύμα του κάθε χορευτή και γνώριζαν πολύ καλά ποιο τραγούδι θα παίξουν! Υπήρχε ένας συγχρονισμός τι, να σου πω! Οι πιο πολλοί χορευτές που συμμετείχαν ήξεραν να χορεύουν περίφημα. Έβγαζαν τα τσαρούχια ή αργότερα τα παπούτσια και χόρευαν ανάλαφρα και με ρυθμό, τόσο καλά, που οι άλλοι που τους κοίταζαν απ' έξω τους θαύμαζαν και τους καμάρωναν!»

(Σωτήρης Κατσαμπές, ιδιοκτήτης μαγαζιού στο Μοναστηράκι Ξηρομερίου) — στην τοποθεσία Μοναστηράκι.

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΚΟΥΤΙΒΗΣ