‘Ερχεται η ώρα για μια απόδραση και μαζί μ’ αυτή η απορία «που». Και ξεκινάει το αιώνιο δίλημμα Βουνό ή θάλασσα; Δάσος ή παραλία; Και τυχαίνει η απάντηση να είναι δάσος, «στη φύση». Αλλά που; Κι αν πρόκειται για δάσος, γιατί να μην είναι το μεγαλύτερο δάσος βελανιδιάς στα Βαλκάνια; Αλλά και το μοναδικό σε εθνικό επίπεδο;
Το Ξηρόμερο Αιτωλοακαρνανίας είναι ο προορισμός μας. Εκεί, όπου φύονται 130.000 στρέμματα ήμερης βελανιδιάς κι ανάμεσά τους σπάνια λουλούδια, όπως η Παιώνια του Ιονίου που απαντάται στη δυτική Ελλάδα και στα Ιόνια νησιά. Οι εναλλασσόμενες εικόνες που προσφέρει η φύση, απομυθοποιούν εκείνες που χρησιμοποιούμε ως φόντο για την επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή.
Το βελανιδοδάσος Ξηρομερίου βρίσκεται σε κομβική γεωγραφική τοποθεσία. Μόλις 30 χλμ δυτικά του Αγρινίου, εκτείνεται νότια της παραλιακής περιοχής των ιόνιων όρμων Αστακού και Πλατυγιαλίου, μέχρι τον ποταμό Αχελώο στα ανατολικά και την λίμνη Οζερό στα βόρεια.
Αυτό που το διαφοροποιεί από οποιοδήποτε άλλο βελανιδοδάσος στην Ελλάδα, είναι ότι η ηλικία κάθε βελανιδιάς κυμαίνεται μεταξύ των 300 και των 800 ετών! Έχει μεγάλη διάρκεια ζωής, αναπτύσσεται αργά, ενώ προκειμένου να καρποφορήσει πρέπει να περάσουν τουλάχιστον 60 χρόνια! Επιπρόσθετα, αυτό το είδος βελανιδιάς, “φροντίζει” για όλα τα άλλα είδη που φύονται κοντά του, σα να προνοεί για το “βασίλειό” του. Καθότι είναι ημιαειθαλές, χάνει τα φύλλα του αργά και σταδιακά, από τον Σεπτέμβριο ως τις αρχές Φλεβάρη. Το αποτέλεσμα αυτής της φυσικής διαδικασίας, είναι ο συνεχής εμπλουτισμός του χώματος με πολύτιμα θρεπτικά συστατικά για τη διαβίωση άλλων φυτών και οργανισμών. Ακόμα, το ριζικό της σύστημα εκτείνεται σε μεγάλη ακτίνα και βάθος κάτω από την επιφάνεια και έτσι συμβάλλει στην κατακράτηση των εδαφών και στον εμπλουτισμό της υπόγειας υδροφορίας.
Αυτό που το διαφοροποιεί από οποιοδήποτε άλλο βελανιδοδάσος στην Ελλάδα, είναι ότι η ηλικία κάθε βελανιδιάς κυμαίνεται μεταξύ των 300 και των 800 ετών! Έχει μεγάλη διάρκεια ζωής, αναπτύσσεται αργά, ενώ προκειμένου να καρποφορήσει πρέπει να περάσουν τουλάχιστον 60 χρόνια! Επιπρόσθετα, αυτό το είδος βελανιδιάς, “φροντίζει” για όλα τα άλλα είδη που φύονται κοντά του, σα να προνοεί για το “βασίλειό” του. Καθότι είναι ημιαειθαλές, χάνει τα φύλλα του αργά και σταδιακά, από τον Σεπτέμβριο ως τις αρχές Φλεβάρη. Το αποτέλεσμα αυτής της φυσικής διαδικασίας, είναι ο συνεχής εμπλουτισμός του χώματος με πολύτιμα θρεπτικά συστατικά για τη διαβίωση άλλων φυτών και οργανισμών. Ακόμα, το ριζικό της σύστημα εκτείνεται σε μεγάλη ακτίνα και βάθος κάτω από την επιφάνεια και έτσι συμβάλλει στην κατακράτηση των εδαφών και στον εμπλουτισμό της υπόγειας υδροφορίας.
Χάρτης της περιοχής, από το velanidodasos.gr
Αντιστέκεται...
Μιλώντας συγκεκριμένα για τα ελληνικά δεδομένα, που δυστυχώς περιλαμβάνουν αμέτρητες καταγραφές πυρκαγιών, θα σημειωθεί μια θετική μεταβλητή. Η βελανιδιά όχι μόνο καίγεται πολύ αργά -συγκριτικά με άλλα είδη όπως το πεύκο- αλλά και σε περίπτωση που υπάρξει καύση, αναγεννάται! Και για να το θέσουμε σωστά, πρεμνοβλασταίνει πολύ εύκολα και πάλι, με αποτέλεσμα την ενίσχυση της φυσικής αναγέννησης του δάσους. Τα παραπάνω λειτουργούν ελαφρώς καθιστικά στη νέα ανησυχία του νεοέλληνα. Που αφορά το αν κάθε νέο πρωινό που ξημερώνει, θα αριθμούνται τα ίδια στρέμματα δασών με χθες.
Ξεφεύγοντας από το “γκρίζο” που “εισέβαλε” στην προηγούμενη παράγραφο, θα σας υποσχεθούμε ότι περιηγούμενοι στο δάσος θα μαγευτείτε από την χρωματική εναλλαγή. Νάρκισσοι, άγριες ορχιδέες, ίριδες, κρίνοι, αμάραντοι, αλλά και μοσχοβολιστά είδη που χρησιμοποιούνται στα φαγητά και στα ροφήματα, όπως ρίγανη, θυμάρι, δάφνη θα αποτελέσουν εικόνες, στάσεις και αναμνήσεις του εκδρομέα. Ο τελευταίος θα αποτελέσει ξαφνικό επισκέπτη της μεγάλης αυτής οικίας. Φιλοξενεί ερπετά, πουλιά και θηλαστικά. Αν είναι τυχερός, μπορεί να δει κάποιο.
Τι καλό θα δούμε;
Παραδοσιακή αρχιτεκτονική είναι η απάντηση. Για πάνω από 600 χρόνια οι ντόπιοι είχαν έναν ιδιαίτερο δεσμό με το δάσος. Συνέλεγαν τα βελανίδια για εξαγωγή, καθώς αποτελούσαν πρώτη ύλη βαφών για δέρματα. Σήμερα δε συμβαίνει αυτό, όμως το αλλοτινό αλισβερίσι έχει αφήσει πάνω στα σπίτια την ανάμνηση της ακμής. Σήμερα, δεν υπάρχει τέτοια δραστηριότητα, συμπληρώνεται όμως από την αυξημένη γεωργική και κτηνοτροφική ενασχόληση και παραγωγή, κυρίως αιγοπροβάτων, μελισσοκομία και αμπελώνες. Διάσπαρτα στην έκταση του δάσους απαντώνται 12 χωριά, αλλά και χριστιανικά μνημεία της Βυζαντινής Περιόδου. Ένα από αυτά, η Ιερά Μονή της Παναγιάς της Λιγοβιτσιάνας, βρίσκεται σε προνομιακή θέση στο λόφο Λιγοβίτσι, κοντά στο χωριό Σκουρτού. Στην ενημερωμένη Δημοτική Βιβλιοθήκη στη Σκουρτού, η μεγάλη ποικιλία βιβλίων που αναφέρονται στην περιοχή του Ξηρομέρου, το ποικίλο οπτικοακουστικό υλικό (DVD), οι ηλεκτρονικές εγκυκλοπαίδιες, οι χάρτες και άλλα πολλά, σας περιμένουν σε μια καλαίσθητη κλιματιζόμενη αίθουσα-αναγνωστήριο για να εμπλουτίσουν την εκδρομή σας με γνώση και διατίθενται προς επίλυση κάθε ερευνητικής απορίας. Παράλληλα, παρέχει τη δυνατότητα χρήσης Η/Υ και ίντερνετ. Παραπλήσια θα συναντήσετε και τα αρχαία τείχη των Δηριέων. Η θέα περιλαμβάνει τις λίμνες Οζερό και Αμβρακία, τον κάτω ρου του Αχελώου και την πεδιάδα του Αγρινίου με τις λίμνες Τριχωνίδα και Λυσιμαχία στο βάθος. Εκτός από τα τείχη των Δηριέων, στην ευρύτερη περιοχή Ξηρομερίου θα συναντήσετε κι αυτά της αρχαίας Στράτου, του Παλαιόκαστρου Λιγοβιτσίου, της Μητροπόλεως (σημερινής Ρίγανης), των αρχαίων Κορόντων (Χρυσοβίτσα), και της αρχαίας Σαυρίας στην Παλαιομάνινα. Στο χωριό Αγράμπελο θα βρείτε το Λαογραφικό Μουσείο που φιλοξενεί πλήθος αντικειμένων από τον παραδοσιακό τρόπο ζωής και εργασίας των κατοίκων, συμπεριλαμβανομένου οικιακών σκευών. Δε θα πρέπει να παραλείψετε το Τεχνολογικό Μουσείο στην Παλαιομάνινα, στεγασμένο σε παλιό αλευρόμυλο. Θα συλλέξετε σημαντικά στοιχεία για τις παραδοσιακές παραγωγικές δραστηριότητες των κατοίκων της περιοχής.
Φαγητάκι
Το σίγουρο είναι ότι αν πεινάσετε θα βρείτε πρώτης ποιότητος κρέας, φανταστικό κατσικάκι, γάλα τοπικής παραγωγής, λευκό τυρί και μυτζήθρα. Μην παραλείψετε να προμηθευτείτε μέλι για το σπίτι και κρασί τοπικής παραγωγής.
Και τώρα ύπνος...
Για τους φυσιολάτρες και τους φυγάδες των πόλεων, ο ξενώνας “Φυτείας” αποτελεί ευκαιρία χαλάρωσης και ύπνου, αλλά κυρίως δρα συμπληρωματικά στην εικαστική απόλαυση. Βρίσκεται στο κεφαλοχώρι Φυτείες, πολύ κοντά στο δάσος Ξηρομερίου. Στο σημείο που είναι κτισμένος, ο επισκέπτης θα αντικρύσει πανοραμική θεά προς τις λίμνες Οζερό και Αμβρακία, αλλά και τα Ακαρνανικά Όρη. Αν ωστόσο, τόση “φύση”, πάει πολύ, τότε συνιστούμε διαμονή στον Αστακό. Τα παλιά νεοκλασικά του μαρτυρούν την εποχή που το εμπόριο εξαγωγής βελανιδιού συνέθετε το σκοπό ύπαρξης του τόπου. Ιστορικό λιμάνι, λοιπόν, η κωμόπολη του Αστακού. Θα βρείτε ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια με θέα στη θάλασσα.
Αστακός, Αιτωλοακαρνανίας
Θες να γίνετε φίλοι;
Αν όλα αυτά δε σας αφήνουν αδιάφορους, ο Σύλλογος Φίλων της Βελανιδιάς και του Περιβάλλοντος "Η Αμαδρυάδα", καλωσορίζει κάθε έναν από εμάς που αγαπά το δάσος και θέλει να παρακολουθεί τις εξελίξεις προστασίας του ή να συνεισφέρει ενεργά. Τις λεπτομέρειες θα τις δείτε στην ιστοσελίδα τους, www.velanidodasos.gr και μη διστάσετε να αναζητήσετε πληροφορίες στο e-mail periodikovelanidia@yahoo.gr, όπου μπορείτε να ζητήσετε τη συνδρομή στο επίσημο περιοδικό για το Βελανιδοδάσος.
Θερμές ευχαριστίες από εμάς στον Πρόεδρο του Συλλόγου, κ. Σπύρο Φυσελιά, καθώς και τον Γενικό Γραμματέα κ. Γιώργο Τσέλιο για τις χρήσιμες πληροφορίες που μας είχαν προσφέρει. Και θα επαναλάβουμε τα λεγόμενα του Προέδρου, πως «μείζον ζήτημα είναι η ίδρυση καθεστώτος προστασίας και η στήριξη του υγειούς αγροτοτουρισμού στην περιοχή».
aitoloakarnaniko.net
