Αναβίωσαν το έθιμο με τα πολυσπόρια τα ΚΑΠΗ Βόνιτσας χτες 21 Νοεμβρίου την ημέρα της Παναγίας της πολυσπορίτισσας . 'Εφτιαξαν τα πολυσπόρια και τα μοίραζαν στους διερχόμενους στην κεντρική οδό της Βόνιτσας.
ΤΑ ΠΟΛΥΣΠΟΡΙΑ (ΚΕΝΤΡΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ)
Η εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου σφραγίζει το τέλος ή αλλού το μέσον της σποράς. Έτσι ο λαός τη λέει Αποσπορίτισσα ή Μεσοσπορίτισσα και τη θεωρεί προστάτρια της σοδειάς (<εισόδια), γι αυτό και «Αποσοδειά» και προς τιμήν της «εισάγει» συμβολικά, κατά αρχαία συνήθεια (πανσπερμία) στο ναό «πολυσπόρια», η «μπουμπόλια» ή «μπουσμπουρέλια».
Την παραμονή ή και ανήμερα των Εισοδίων, αλλά και του αγίου Ανδρέα, με έσχατο χρονικό όριο της αγίας Βαρβάρας (4 Δεκεμβρίου), οι νοικοκυρές έβραζαν πολλά σπόρια μαζί: σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη, καλαμπόκι, φασόλια, ρεβύθια, κουκκιά και τα μοίραζαν υπό τύπον κολλύβων στη γειτονιά «για να γίνουν τα σπαρμένα». Από αυτά ένα πιάτο «εισάγουν» στην εκκλησία, όπου διαβάζεται κατά τη λειτουργία και μοιράζεται στο εκκλησίασμα. Ένα μέρος του επιστρέφεται στο σπίτι. Από αυτό έχουν μερίδιο και τα ζώα, ιδιαίτερα «οι αροτήρες βόες», «τα καματερά βούγια» και το υπόλοιπο το ρίχνει ο γεωργός στο χωράφι για «να αναπαυθεί ο σπόρος». Αλλού παίρνουν πολυσπόρια και πάνε στη βρύση για να την ταϊσουν ή να την νίψουν. 
Ρίχνουν τα σπόρια στο νερό και λένε: «Όπως τρέχει το νερό να τρέχει το βιό». Κατόπιν παίρνουν νερό και γυρίζουν στο σπίτι. Η προσφορά της πανσπερμιάς είχε και τον χαρακτήρα κολλύβων προς τους νεκρούς. Είναι άλλωστε γνωστό ότι όσπρια είναι το κύριο φαγητό των νεκροδείπνων και μνημοσύνων. Οι αρχαίοι εξ άλλου προσέφεραν πανσπερμία στη Δήμητρα και τους Δαίμονες της ευφορίας της γης καθώς και στον ψυχοπομπό Διόνυσο και τις ψυχές των νεκρών, την τρίτη ημέρα των Ανθεστηρίων, τους λεγομένους Χύ-τρους, όταν ήταν ανοιχτός ο Aδης. Αλλά και κατά την εποχή της συγκομιδής καρπών των δένδρων, που συμπίπτει με τους μήνες Οκτώβριο-Νοέμβριο, τον μήνα Πυανεψιώνα, μοίραζαν κουκκιά. Η μετάληψη της πανσπερμίας μετέδιδε στους μετέχοντες καλή τύχη. Ο Μ.Nilsson χαρακτηρίζει τη συνήθεια των πολυσπορίων-πανσπερμίας ένα από τα πιό χαρακτηριστικά παραδείγματα συνέχειας ανά τους αιώνες μιάς λατρευτικής συνήθειας, που ανήκει στο στρώμα της λαϊκής θρησκείας.
Στην Παναγία-Δήμητρα, όπως εύστοχα παρατηρεί ο αείμνηστος Καθηγητής της Λαογραφίας Δημήτριος Λουκάτος, προσφέρεται «ευχαριστήρια πανσπερμία για το καλό που πέρα-σε και για το καλό που πρέπει να συνεχιστεί» καθώς η σοδειά του καλοκαιριού έχει καταναλωθεί σχεδόν κατά το ήμισυ:
«Μισό ’φαγα , μισό ΄σπειρα, μισό ’χω να περάσω».
Τα Εισόδια αντιστοιχούν, όπως είναι γνωστό, με την τελετουργική είσοδό της Θεοτόκου στα «Aγια των αγίων», αφού οι γονείς της, λόγω της συλλήψεώς της σε προχωρημένη ηλικία, θεώρησαν τη γέννησή της θαύμα και την αφιέρωσαν σε ηλικία τριών ετών στο ναό. Ανάλογη με την ηλικία και την τελετουργία είναι και η εικονογραφία της ημέρας, σύμφωνα με την οποία η Παναγία νήπιο εισέρχεται στο Ναό, συνοδευόμενη από λαμπαδηφόρες παρθένες και τους γονείς της. Όπως παρατηρεί ο καθηγητής Δημ. Λουκάτος (Τα Φθινοπωρινά, σ. 130-151, εδώ σ. 132) ο λαός τα Εισόδια της Παναγίας έχει συνδέσει εύστοχα με την είσοδο στο χειμώνα αλλά και με τη σοδειά του, αφού βρίσκεται στην αρχή του χειμώνα και σηματοδοτεί το τέλος περίπου της εσοδείας (έχουν συγκεντρωθεί σχεδόν όλοι οι καρποί στο σπίτι) και την αρχή της νέας περιόδου με τη σπορά των δημητριακών, που ανάλογα με την περιοχή έχει τελειώσει (Αποσπορίτισσα), η έχει φτάσει στη μέση (Μεσοσπορίτισσα) ή και στην αρχή ακόμη (Αρχισπειρίστρα).
Η Παναγία, λοιπόν, συνδέεται με την καλή σοδειά (Καλοσοδειά), τη γονιμότητα της γης, πράγμα που δηλώνει και η εθιμική πανσπερμία, η προσφορά δηλαδή την ημέρα αυτή σε όλο σχεδόν τον ελληνικό χώρο φαγητού που παρασκευάζεται από πολλούς σπόρους μαζί. Ο λαός το λέει πολυσπόρια ή μπόλια, η μπομπόλια, μπουσμπουρέλια.
