Με μεγάλη χαρά υποδέχθηκαν Αιτωλοακαρνάνες και Ηπειρώτες την επίσημη παράδοση της Ιονίας οδού όπου πρόκειται για ένα έργο πνοής που ανοίγει νέους ορίζοντες για την Δυτική Ελλάδα. Από την άλλη, έντονος είναι ο προβληματισμός τόσο για τους οδηγούς που επισκέπτονται συχνά τα πάτρια εδάφη, όσο για τους επαγγελματίες που μεταφέρουν καθημερινά τα προϊόντα τους ή παρέχουν υπηρεσίες.
Το κόστος του Δημοσίου και τα έσοδα από τα διόδια
Το τμήμα Αντιρρίου-Ιωαννίνων μειώνει στο μισό τον χρόνο (1,4 ώρες από 3,5 σήμερα) που χρειάζεται για τη διαδρομή. Το έργο που ανέλαβε να κατασκευάσει και να εκμεταλλεύεται για 30 χρόνια η κοινοπραξία Νέα Οδός, με κατασκευαστή την κοινοπραξία Euroionia, δόθηκε «πακέτο» με το τμήμα Μεταμόρφωσης-Σκάρφειας και Σχηματαρίου-Χαλκίδας της ΠΑΘΕ, προκειμένου από τα διόδιά τους να αντληθούν έσοδα για την κατασκευή και συντήρηση της Ιονίας Οδού.
Ας ξεκινήσουμε με τα οικονομικά στοιχεία του έργου. Η αρχική χρηματοδοτική συμβολή του Δημοσίου-Ε.Ε. στο έργο ήταν 360 εκατ. ευρώ. Με τη συμφωνία επανεκκίνησης του 2013, το Δημόσιο δέχθηκε να συνεισφέρει ακόμα 279 εκατ. ευρώ. Επιπλέον ο κατασκευαστής έχει λάβει 106,5 εκατ. ευρώ σε αποζημιώσεις και ο παραχωρησιούχος 95 εκατ., τα οποία αυξάνονται με τη δεύτερη συμφωνία αποζημίωσης (2016) κατά 150 εκατ. και 24 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Σύνολο, 1.014,5 εκατ. ευρώ. Με άλλα λόγια η άμεση συμμετοχή του Δημοσίου στο έργο σχεδόν τριπλασιάστηκε.
Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν τα έσοδα από τα διόδια (που καλύφθηκαν από την Ε.Ε. και τους ίδιους τους οδηγούς): το 2008-2015 η Νέα Οδός έλαβε 597,7 εκατ. ευρώ. Επιπλέον το Δημόσιο διέθεσε περίπου 20 εκατ. ευρώ για αρχαιολογικές εργασίες και 135 εκατ. ευρώ για απαλλοτριώσεις. Σύνολο: 1,7 δισ. ευρώ για την κατασκευή της Ιονίας Οδού και την πραγματοποίηση εργασιών αναβάθμισης στο τμήμα Μεταμόρφωσης-Σκάρφειας (παράλληλα με τη λειτουργία του).
Η Νέα Οδός Α.Ε.
Τέλη του 2006 η Νέα Οδός A.E. κατόπιν διεθνούς μειοδοτικού διαγωνισμού ανέλαβε τη μελέτη, το σχεδιασμό, την κατασκευή, τη λειτουργία, την εκμετάλλευση και τη συντήρηση του έργου Παραχώρησης «Ιόνια Οδός».
Για τα επόμενα 30 χρόνια τα έσοδα από τα διόδια θα συγκεντρώνει ο παραχωρησιούχος όπου υποχρεούται να καταβάλει πληρωμές προς το Δημόσιο που προκύπτουν από τα έσοδα των διοδίων, ενώ θα παρακρατεί το υπόλοιπο ποσό για την συντήρησή του.
Μετοχική Σύνθεση:
ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ ΑΕ 33,33%
CINTRA (GRUPPO FERROVIAL) 33,34%
GRUPPO ACS 33,33%
CINTRA: Ισπανική κατασκευαστική με κύριο αντικείμενο την κατασκευή και διαχείριση αυτοκινητόδρομων σε πολλές χώρες του κόσμου. Ανήκει στον ισπανικό όμιλο Ferrovial.
GRUPO ACS: Ισπανική πολυεθνική από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές δημοσίων έργων με αντικείμενο την διαχείριση και εκμετάλλευση αλλά και τις τηλεπικοινωνίες.
ΟΜΙΛΟΣ ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ: Ελληνική εταιρία με αντικείμενο τα δημόσια έργα, το Real Estate, και την ενέργεια.
Η σύμβασης παραχώρησης έργου
Τα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέφρασε την ικανοποίησή της για τα εγκαίνια της Ιονίας Οδού η οποία κατασκευάστηκε κατά 100% με κονδύλια της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη συνοχή, χάρη στα έκτακτα μέτρα «Νέο ξεκίνημα για την Απασχόληση και την Ανάπτυξη στην Ελλάδα», που πρότεινε η Επιτροπή το 2015.
Η Επίτροπος Περιφερειακής Πολιτικής κ. Κορίνα Κρέτσου δήλωσε τα εξής: «Η ΕΕ επενδύει για να βελτιωθεί η καθημερινότητα των Ελλήνων πολιτών με ασφαλέστερους δρόμους και συντομότερη διάρκεια διαδρομής. Οι καλύτερες μεταφορικές συνδέσεις συνεπάγονται επίσης νέες οικονομικές ευκαιρίες και ταχύτερη ανάπτυξη. Η Ιόνια Οδός αποτελεί νέα ένδειξη της σταθερής αλληλεγγύης και της φιλίας της ΕΕ με την Ελλάδα».
Το κόστος των διοδίων
Ο αυτοκινητόδρομος έχει τέσσερις μετωπικούς σταθμούς διοδίων (Κλάκοβο, Αγγελόκαστρο, Μενίδι και Τέροβο) με συνολικό κόστος για τα αυτοκίνητα σε 12,50 ευρώ, ενώ πλευρικοί θα υπάρχουν πέντε σε (Γαυρόλιμνη, Μεσολόγγι, Κουβαράς, Αρτα, Γοργόμυλο).
Μεταξύ άλλων, με τη λειτουργία της Ιονίας οδού έχουμε 196 χλμ. σύγχρονου κλειστού αυτοκινητόδρομου με 2 λωρίδες +ΛΕΑ ανά ρεύμα κυκλοφορίας, ΣΕΑ, χώρους υγιεινής, 24ωρη οδική βοήθεια, ενώ η απόσταση έχει μειωθεί σημαντικά, αφού από το Αντίρριο μέχρι τα Ιωάννινα ένα αυτοκίνητο θα φτάνει σε 1 ώρα και 40 λεπτά και συνολικά 3 ώρες και 40 λεπτά από την Αθήνα.
Έντονη διαμαρτυρία
Με το… καλημέρα ήρθαν και τα πρώτα διόδια στην Ιόνια οδό με τους ανθρώπους που την χρησιμοποιούν τακτικά να διαμαρτύρονται τόσο για το ύψος του ποσού, αλλά και για την συχνή τοποθέτηση των διοδίων.
Επίσης, ουκ ολίγες φορές, το ζήτημα πήρε και πολιτικές διαστάσεις με δημοτικές παρατάξεις ή ακόμη και κόμματα της αντιπολίτευσης να κάνουν λόγο για «χαράτσι» όπου οι μόνοι κερδισμένοι είναι οι κατασκευαστικοί και επιχειρηματικοί όμιλοι που εκμεταλλεύονται τον μεγάλο αυτοκινητόδρομο, εισπράττοντας τεράστια κέρδη.
Συν τοις άλλοις, θύελλα αντιδράσεων έχει σηκώσει το γεγονός ότι στη σύμβαση του έργου έχει υπογραφεί η εκμετάλλευσή του για 30 χρόνια από την εταιρεία παραχώρησης «Νέα Οδός» και η δέσμευση των κυβερνήσεων σε περίπτωση που τα έσοδά τους από τα διόδια πέσουν κάτω από ένα όριο (για παράδειγμα εξαιτίας της μείωσης διέλευσης οχημάτων), τότε να παρέχουν επιδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Η μείωση
Ένα σχέδιο περί μείωσης διοδίων με την ολοκλήρωση των αυτοκινητοδρόμων ευαγγελίζεται το τελευταίο διάστημα το Υπουργείο Μεταφορών.
Συγκεκριμένα, ο υπουργός Μεταφορών Χρήστος Σπίρτζης τόνισε πρόσφατα τα εξής: «Ελπίζουμε ότι θα είναι και με μειωμένα διόδια, μόλις καταφέρουμε να ολοκληρώσουμε τις αλλαγές των συμβάσεων, τώρα που θα μπούμε στην περίοδο λειτουργίας», συμπληρώνοντας «και με τη γέφυρα θα γίνουν συζητήσεις, γιατί πρέπει κι εκεί να υπάρχει μια άλλη αντιμετώπιση».
Από την άλλη, ενδέχεται οι μειώσεις να έρθουν έμμεσα με την εφαρμογή του ηλεκτρονικού/αναλογικού διοδίων που όμως θα αργήσει να υλοποιηθεί.
Διόδια με τα… χιλιόμετρα
Το ηλεκτρονικό/αναλογικό σύστημα διοδίων που σχεδιάζεται να εφαρμοστεί στους ελληνικούς αυτοκινητόδρομους είναι ένα δίκαιο σύστημα που ο οδηγός καλείται να πληρώσει ανάλογα με το πόσο διάστημα έχει διανύσει
Έως τα τέλη του έτους φιλοδοξεί το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών να προκηρύξει το διαγωνισμό για το ηλεκτρονικό / αναλογικό σύστημα διοδίων, με ορίζοντα ολοκλήρωσης τα τέλη του 2018. Αυτό ανέφερε, σε τηλεοπτική του συνέντευξη στην ΕΡΤ, ο υπουργός Χρήστος Σπίρτζης.
«Το όφελος για το δημόσιο θα είναι η προσέλκυση χρηστών, μέσω της ευνοϊκότερης τιμολογιακής πολιτικής, λόγω αναλογικής χρέωσης, που θα είναι βασισμένη στην απόσταση που διανύεται και για τον παραχωρησιούχο θα είναι το μικρότερο κόστος λειτουργίας τους αυτοκινητοδρόμου», σχολιάζουν στελέχη του υπουργείου.
Ωστόσο, στο μεσοδιάστημα, το υπουργείο Υποδομών θα πρέπει να «έχει στα χέρια του» τις απαραίτητες υλικοτεχνικές μελέτες για την εφαρμογή των αναλογικών διοδίων, καθώς απαιτείται ειδικός εξοπλισμός.
Επίσης, εάν όντως εφαρμοστούν τα ηλεκτρονικά αναλογικά διόδια, τίθεται – σε κάποιο βαθμό – υπό αμφισβήτηση η ύπαρξη μετωπικών σταθμών διοδίων.
Οι δρόμοι χωρίς διόδια
Ο Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης, μήκους 300 χιλιομέτρων θα είναι ο πρώτος αυτοκινητόδρομος χωρίς διόδια στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον σχεδιασμό του υπουργείου Υποδομών, που εγκρίθηκε πρόσφατα, από την αρμόδια διυπουργική μεγάλων έργων. Η υλοποίηση του σημαντικού αυτού έργου για τις οδικές μεταφορές της Κρήτης που ξεκινά από το Καστέλι Κισσάμου και καταλήγει στην Σητεία, θα είναι και η μεγάλη ανατροπή στην επόμενη γενιά μεγάλων έργων καθώς η επικρατούσα άποψη είναι να υλοποιηθεί με την σύμπραξη ιδιωτικών και δημόσιων πόρων (ΣΔΙΤ) αλλά το κυριότερο, χωρίς διόδια.
Στα έργα αυτά, το δημόσιο με εθνικούς πόρους ή δάνεια αρχίζει να πληρώνει την συμβολή του τμηματικά κατά την περίοδο λειτουργίας, μέχρι την λήξη της σύμβασης, υιοθετώντας πολύ αυστηρούς όρους αποπληρωμής που γίνονται με βάση την διαθεσιμότητα αλλά και την ποιότητα των υπηρεσιών. Θα μπορούσε κανείς εύκολα να ισχυριστεί ότι ο νέος τρόπος εκτέλεσης έργων (οι λεγόμενες πληρωμές διαθεσιμότητας) είναι το ακριβώς αντίθετο με ότι συμβαίνει διαχρονικά στα δημόσια έργα στην Ελλάδα: Συμβάσεις που σχεδόν ποτέ δεν τηρούνται, υπερβάσεις προϋπολογισμών, κακής ποιότητας υλικά, αποκλίσεις από χρονοδιαγράμματα και άλλες τεχνικές αστοχίες. Με το νέο μοντέλο, οι συνήθειες αυτές όχι μόνο αλλάζουν αλλά και τιμωρούνται.
Η μεθοδολογία της Γενικής Γραμματείας ΣΔΙΤ, που έχει στην εποπτεία της όλα τα αντίστοιχα έργα, δεν έχει περάσει απαρατήρητη από τους δανειστές, οι οποίοι έχουν δώσει το πράσινο φως να συνεχίσει η Ελλάδα να υλοποιεί ανάλογα έργα. Η διυπουργική έχει ήδη πάρει απόφαση ότι οι πληρωμές διαθεσιμότητας δεν μπορούν να ξεπερνούν σε ετήσια βάση τα 600 εκ. ευρώ, γεγονός που (αν δεν αλλάξει) αφήνει σοβαρά πεδία χρηματοδότησης στα έργα.
Τα παράνομα διόδια και το ευρωπαϊκό «χαράτσι»
Στο… βιβλίο με τις γκάφες του ελληνικού κράτους έχει γραφτεί η ιστορία του κάθετου άξονα της Εγνατίας Οδού που συνδέει τον Προμαχώνα με τις Σέρρες και τη Θεσσαλονίκη. Ο συγκεκριμένος δρόμος, παρότι ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί, συνδέει την Εγνατία Οδό με τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, στο τελωνείο του Προμαχώνα. Λίγα μέτρα πριν από το τελωνείο, επί ελληνικού εδάφους, άρχισε να λειτουργεί τον Ιούλιο του 2016 σταθμός διοδίων, προκαλώντας αμέσως την αντίδραση των ευρωπαϊκών οργάνων, καθώς η λειτουργία του είναι παράνομη, δεδομένου ότι ο δρόμος κατασκευάζεται με χρήματα ευρωπαϊκού ταμείου.
Ετσι, οι αρμόδιες ευρωπαϊκές Αρχές ζήτησαν ή να σταματήσει η λειτουργία των διοδίων ή να επιστρέψει η Ελλάδα τα χρήματα που έδωσαν για την κατασκευή του δρόμου.
«Πράγματι ζητήθηκε από την Ελλάδα να επιστρέψει τα χρήματα. Τελικά, έπειτα από διαπραγματεύσεις η τρόικα δέχτηκε τα έσοδα από τα διόδια να πηγαίνουν στην αποπληρωμή του δημόσιου χρέους» είπε στη «δημοκρατία» η διευθύνουσα σύμβουλος της εταιρίας Εγνατία Οδός Α.Ε. Γλυκερία Καλφακάκου.
Ετσι, βάσει της τροποποίησης της σύμβασης εντολής μεταξύ του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ ΑΕ) και της Εγνατία Οδός Α.Ε., η Εγνατία καταθέτει κάθε μήνα σε λογαριασμό της Τραπέζης της Ελλάδος τις εισπράξεις του σταθμού διοδίων του Προμαχώνα.
Από τον Ιούλιο του 2016 έως τον Φεβρουάριο του 2017 τα έσοδα από τα διόδια ήταν 4.368.057 ευρώ συν 800.000 ευρώ ΦΠΑ, ενώ υπάρχει πρόβλεψη ότι έως το τέλος του έτους τα έσοδα θα ανέλθουν στα 8.500.000 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ.
Το έργο του κάθετου άξονα, μήκους 96 χλμ., άρχισε το 2001 και η ολοκλήρωσή του (απομένουν λίγα χιλιόμετρα) αναμένεται φέτος τον Μάρτιο.
Το συνολικό έργο κόστισε 400.000.000 ευρώ, εκ των οποίων το 65% προήλθε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) των περιόδων 2000-2006 και 2007-2013.
iAitoloakarnania.gr
