ΠΑΛΙΑΜΠΕΛΑ ΕΝΑ ΧΩΡΙΟ ΣΤΟ ΔΙΑΒΑ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΟΝΙΤΣΑ (ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ-ΦΩΤΟ) ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ

ΠΑΛΙΑΜΠΕΛΑ

ΘΕΣΗ-ΟΙΚΙΣΜΟΣ

Το όμορφο και αρκετά μεγάλο χωριό Παλιά­μπελα είναι χτισμένο σε λόφο (υψ. 140 μ.) πάνω από τις ακτές του Αμβρακικού δίπλα στο δρόμο Αμφιλοχίας-Βόνιτσας, σε μικρή από­σταση από την κωμόπολη της Βόνιτσας. Τρι­γύρω του υπάρχει πλούσια βλάστηση και στα πεδινά, δίπλα στη θάλασσα, εύφορα χωράφια με αμπέλια και ελαιώνες, ενώ το κλίμα του εί­ναι θαυμάσιο και υγιεινό.

Η θέση του και η ευφορία της γης του συντελούν ώστε σήμερα να σφύζει από ζωή. Από το χωριό είναι ορατά τα βουνά της Ηπείρου, το Σούλι και ανατολικά τα Άγρα­φα. Στο χωριό αξίζει να επισκεφτούμε την αβαθή λιμνοθάλασσα της Ρούγας, που βρίσκεται 3 χιλ. ανατολικά.

ΙΣΤΟΡΙΚH ΑΝΑΔΡΟΜH

Κοντά στο σημερινό χωριό βρισκόταν στην αρχαιότητα η πόλη Ηράκλεια, η οποία ήταν αποικία των Κορινθίων και είχε ιδρυθεί το 620 π.Χ. Σήμερα σώζεται το τείχος της αρχαί­ας πόλης, στη θέση Μαγούλες, ενώ στη θέση Χαλίκι βρέθη­καν λείψανα αρχαίου ναού αφιερωμένου στον Ηρακλή.

Κοντά στο χωριό, 1,5 χιλ. προς την Αμφιλοχία (400 μ. περίπου βόρεια από το δρόμο), ανακαλύφθηκε από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας ένα σημαντικό λατρευτικό σπήλαιο. Η ανασκαφή, που πραγματοποιήθηκε στο διάστημα 1993-95, έδωσε πολλά σημαντικά στοιχεία για τις λατρείες των αρχαίων Ακαρνάνων, καθώς και πληρο­φορίες για την κατοίκηση της περιοχής νοτίως του Αμβρακικού κατά τη Νεολιθική Εποχή. Το σπήλαιο έχει έκταση 270 τ.μ. και αποτελείται από διάδρομο και δύο αίθουσες με υψο­μετρική διαφορά 3 μ. Η ανασκαφική έρευνα βεβαίωσε τη χρήση της μιας αίθουσας για άσκηση λατρείας και στους ιστορικούς χρόνους (από τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. και με διακο­πές πιθανόν μέχρι τα τέλη του 2ου αι. π.Χ.). Στο κέντρο της αίθουσας αυτής αποκαλύφθη­κε χαμηλός και ανώμαλα λαξευμένος βωμός και χώρος για την πυρά καλυμμένος από στρώματα πυρακτωμένου χώματος και στάχτης, ενώ τα κοιλώματα στο βράχο χρησίμευ­αν ως αποθέτες. Στην αίθουσα βρέθηκαν πήλινα αφιερώματα τα οποία παρουσιάζουν με­γάλη ποικιλία τύπων. Από τα ευρήματα προκύπτει πως πρόκειται για σπήλαιο το οποίο ήταν αφιερωμένο σε σημαντική γυναικεία θεότητα, κατά πάσα πιθανότητα στην Αφροδίτη.

Τα Παλιάμπελα, λοιπόν, είναι ένας οικισμός με μακρόχρονη ιστορία. Αυτό φαίνεται και από την πολεοδομική του δομή, που είναι πυκνή με ελικοειδή δρομάκια. Τέτοιοι οι­κισμοί στον πρώην Δήμο Ανακτορίου, εκτός από τα Παλιάμπελα, είναι και οι άλλοι πα­λαιοί οικισμοί. Για την ιστορία του σημερινού χωριού κατά την περίοδο της Τουρκοκρα­τίας, αλλά και πριν, δεν υπάρχουν στοιχεία. Είναι βέβαιο όμως πως στην περίοδο αυτή το χωριό υπήρχε.

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ - ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ

Μετά την Απελευθέρωση τα Παλιάμπελα εντάχτηκαν στο Δήμο Ανακτορίου και το 1828-30 κατοικούσαν σε αυτό 18 οικογένει­ες. Στην καταγραφή αυτή οι κάτοικοι δήλωσαν πως κατείχαν 627 στρέμματα ιδιόκτητης γης, εκ των οποίων καλλιεργούσαν μόνο τα 181. Στα επόμενα χρόνια το χωριό μεγάλωσε με τον ερχομό και άλλων οικογενειών από τους τριγύρω μικρότερους οικισμούς: Τσουγκριά, Βλυσώρα, Παλιοχώρι και Παλιοκούλια, αλλά και από πρόσφυγες από την απέναντι Ηπειρωτική ακτή, που τότε άνηκε στην Οθωμανική επικράτεια.

Ο οικισμός Τσουγκριά ή Τσιγκριά ή Τσιγιριά ιδρύθηκε μετά την Επανάσταση του 1821. Το 1828 αναφέρεται ως οικισμός του Δήμου Ανακτορίου στον οποίο διέμεναν 14 οικογένειες, που κατείχαν 360 στρέμματα γης, ενώ το 1851 είχε 146 κατοίκους. Η τελευταία φορά που κα­ταγράφεται, ως οικισμός του Δήμου Ανακτορίου, η Τσουγκριά είναι το 1890. Στην επόμε­νη δεκαετία πρέπει να εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του, οι οποίοι μετοίκισαν στα Παλιάμπελα και έχτισαν τα σπίτια τους κοντά στο σημερινό νεκροταφείο του χωριού. Λέ­γεται μάλιστα πως μετέφεραν ακόμη και τις πέτρες από τα παλιά τους σπίτια για να χτί­σουν τα νέα. Για τους άλλους οικισμούς δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία.

Από τα τέλη του 19ου αι. λειτουργούσε στα Παλιάμπελα Δημοτικό Σχολείο Αρρένων, το οποίο το σχολικό έτος 1889-90 εχε 53 μαθητές και ένα δάσκαλο. 

Από το 1912 μέχρι το 1998 το χωριό ήταν αυτόνομη κοινότητα με κοινοτική περιφέρεια 32.408 στρ. Από το 1999, που διαλύθηκε η κοινότητα, μέχρι το 2010, ήταν Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Ανακτορίου. Σήμερα το χωριό υπάγεται στο νέο Δήμο Ακτίου-Βόνιτσας. Το θρησκευτικό πανηγύρι του χωριού γίνεται στις 15 Μαΐου.

Στο δρόμο προς τη Βόνιτσα και προς την Αμφιλοχία, περιμετρικά, υπάρχουν πολύ ωραίες παραλίες, του Πόρτο Μαντζαβίνο, το Βαρκό, το Βολίμι, ο Πεταλάς, η Ρούγα και το Παλιονήσι. Στη Ρούγα υπάρχει λιμνοθάλασσα όπου η λάσπη της έχει θεραπευτικές ιδιότητες και κάθε καλοκαίρι την επισκέπτονται πολλοί για να κάνουν λασπόλουτρο. Ένα σημαντικό αξιοθέατο του χωριού είναι και ο παλιός ανεμόμυλος, στον οποίο πρόσφατα έγιναν εργασίες διατήρησης και περικλείστηκε μέσα στο προαύλιο του Δημοτικού Σχολείου.

Σήμερα το χωριό είναι πολύ όμορφο και έχει καταπληκτική θέα προς τη Λευκάδα, την Πρέβεζα, τον Αμβρακικό και την Ήπειρο. Έχει αρκετά καταστήματα, καφενεία, ψησταριές, παντοπωλεία, κομμωτήριο και φαρμακείο και το επισκέπτεται αγροτικός γιατρός και το πρόγραμμα Βοήθεια στο Σπίτι. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την καλλιέργεια της ελιάς, αμπελιών και βιολογικών φρούτων, την κτηνοτροφία, την ιχθυοκαλλιέργεια και το ψάρεμα. Οι ανάγκες του σε ύδρευση καλύπτονται από την πηγή στην Κορπή.

Η ποδοσφαιρική ομάδα του χωριού, ο ΠΑΣ Παλιάμπελα, αγωνίζεται στο γήπεδο που βρίσκεται στο κάτω μέρους του Δημοτικού Σχολείου.

ΔΕΙΤΕ ΠΟΛΛΕΣ ΦΩΤΟ 

Τα στοιχεία από το βιβλίο "Πόλεις και χωριά του Δήμου Ακτίου Βόνιτσας από την αρχαιότητα έως σήμερα". του Β. Κουτιβή και Γ. Μπαρμπαρούση .