Τα χωριό Πογωνιά είναι χτισμένο στη δυτική ακτή του όρμου της Παλαίρου σε υψόμετρο 70 μ. Νοτιοδυτικά του υπάρχει μια μικρή νησίδα που έχει το όνομα Πογωνιά ή Νησιοπούλα.
Πάνω από το χωριό ορθώνεται η κορυφή Ταύρος (477 μ.). Η θέση της Πογωνιάς είναι πανέμορφη. Τα σπίτια της, χτισμένα απέναντι από την Πάλαιρο, αγναντεύουν τη θάλασσα και τις απέναντι Ακαρνανικές κορυφές. Ο δρόμος που συνεχίζει βόρεια από το χωριό οδηγεί αρχικά στον οικισμό Στενό (υψ. 100 μ.), ο οποίος είναι σκαρφαλωμένος στις πλαγιές λόφου και στη συνέχεια στην αρχαία Πάλαιρο και στον παλαιό οικισμό Κεχροπούλα.
ΙΣΤΟΡΙΚΉ ΑΝΑΔΡΟΜΉ
Στην Πογωνιά βρισκόταν το λιμάνι της αρχαίας Παλαίρου, όπως αποδεικνύεται από τα λείψανα των λιμενικών εγκαταστάσεων που εντοπίστηκαν ανατολικά της. Η Πογωνιά ήταν ανέκαθεν μικρός οικισμός και για αυτό πολλές φορές εντασσόταν στην Πάλαιρο, έτσι η ιστορία της ταυτίζεται με αυτή της Βόνιτσας και της Παλαίρου. Η πρώτη αναφορά που έχουμε για το χωριό είναι το 1692 (βλ. παραπάνω για Πλαγιά). Το 1828 κατοικούσαν σε αυτή 9 οικογένειες, οι οποίες είχαν στην κατοχή τους 672 στρέμματα καλλιεργήσιμης έκτασης.
Στην παραλία της Πογωνιάς ανατολικά, μέσα σε βάλτο κοντά στην ακτή, σώζεται ένα μικρό πέτρινο μονότοξο γεφυράκι της ρωμαϊκής εποχής. Οι διαστάσεις του είναι: 5.50 μ. μήκος, ύψος 1.80 μ. και πλάτος 1.90 μ. και φαίνεται πως είχε πλατύσκαλα, καθώς ο διάδρομος του είναι ημικυκλικός. Το γεφυράκι είναι περίπου σε απόσταση 20 μέτρων από τη θάλασσα και κάθετο προς αυτή.
Η θέση του δείχνει πως από εκεί περνούσε ποταμάκι, την κοίτη του οποίου κάλυψαν οι προσχώσεις και η οπισθοδρόμηση της ακτογραμμής, καθώς σήμερα η μορφολογία του εδάφους δεν δικαιολογεί κάτι τέτοιο. Ίσυπήρχε κάποια τάφρος και να εξυπηρετούσε τη διέλευση των κατοίκων προς τη θάλασσα.
Η θέση του δείχνει πως από εκεί περνούσε ποταμάκι, την κοίτη του οποίου κάλυψαν οι προσχώσεις και η οπισθοδρόμηση της ακτογραμμής, καθώς σήμερα η μορφολογία του εδάφους δεν δικαιολογεί κάτι τέτοιο. Ίσυπήρχε κάποια τάφρος και να εξυπηρετούσε τη διέλευση των κατοίκων προς τη θάλασσα.
Στην ακτή νοτιοδυτικά βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη και λίγο πιο κάτω το ακρωτήριο Βαρικό ή Βαρκό (όπου υπάρχει μικρός οικισμός που το 2001 είχε 7 κατοίκους) και ο μικρός ομώνυμος όρμος. Οι ακτές της χερσονήσου στη συνέχεια, μέχρι την Πλαγιά, είναι λίγο δύσβατες με μικρούς όρμους και δεν είναι προσβάσιμες από τη στεριά, η οποία έχει πλούσια βλάστηση.
Η Πογωνιά σήμερα είναι ένα όμορφο τουριστικό μέρος με καθαρές θάλασσες. Πηγαίνοντας από την Πάλαιρο προς την Πογωνιά συναντούμε τη μεγάλη παραλία με το πέτρινο γεφύρι, όπου υπάρχουν κάμπινγκ. Στο χωριό υπάρχει λιμάνι και δίπλα μια πολύ ωραία παραλία. Συνεχίζοντας την ακτή συναντούμε τις όμορφες παραλίες του Αϊ-Γιάννη, το Πόρτο Βαρκό και τη Βάθια Βάλη.
Το χωριό είχε Δημοτικό Σχολείο και αρκετά καταστήματα, φούρνο, εστιατόρια, ταβέρνες, καφέ και ουζερί. Λόγω της κοντινής απόστασης με την Πάλαιρο εξυπηρετείται από τις δημόσιες υπηρεσίες της (Αγροτικός Γιατρός, Βοήθεια στο Σπίτι) και από τα εμπορικά της καταστήματα. Η οικονομία του χωριού στηρίζεται στον τουρισμό, στις λίγες καλλιέργειες και στη λιγοστή κτηνοτροφία, ενώ υπάρχουν και πολλά ενοικιαζόμενα δωμάτια και πολλές παραθεριστικές κατοικίες.
Από το 1994 μέχρι το 1998 αποτελούσε οικισμό του Δήμου Παλαίρου, όπως και το Στενό. Το 1999, με την ίδρυση διευρυμένων Δήμων, οι οικισμοί ήταν Δημοτικά Διαμερίσματα Δήμου. Σήμερα, ως ενιαία Τοπική Κοινότητα, η Πογωνιά και το Στενό υπάγονται στο Δήμο Ακτίου-Βόνιτσας..
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΚΤΙΟΥ -ΒΟΝΙΤΣΑΣ
ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΚΟΥΤΙΒΗ & ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΠΑΡΜΠΑΡΟΥΣΗ ΠΟΥ ΕΚΔΟΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟ ΔΗΜΟ ΑΚΤΙΟΥ ΒΟΝΙΤΣΑΣ ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΙΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΣΟΛΔΑΤΟΥ
ΦΩΤΟ ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΟΓΩΝΙΩΤΗΣ
