Το ΕΠΟΣ του ΄40 το έγραψαν αναντίρρητα με το αίμα τους, Έλληνες της διπλανής πόρτας, στρατιώτες που προτίμησαν να πεθάνουν παρά να προδώσουν τα ιδανικά της πατρίδας στην οποία γεννήθηκαν και τάχθηκαν να υπηρετήσουν. Παιδιά από τα χωριά της Ελλάδος , όπως: αγροτόπαιδα , ψαράδες , δάσκαλοι , λογιών λογιών γραμματιζούμενοι εκείνης της εποχής, απλοί πολίτες χωρίς περγαμηνές από «γαλαζοαίματες» καταγωγές ή μεγάλα τζάκια, έτρεξαν στο καθήκον και είπαν ΠΑΡΩΝ και, πολέμησαν τον Ιταλικό φασισμό στα ελληνοαλβανικά σύνορα ως στρατιώτες της ένδοξης VIII Μεραρχίας και των 42 Συνταγμάτων που έγραψαν αμφότεροι ηρωικές σελίδες δόξας.
Την 5η πρωινή της 28ης Οκτωβρίου 1940 ο Διοικητής της VIII (8ης) Μεραρχίας, Χαράλαμπος Κατσιμήτρος, εξέδωσε την ημερήσια διαταγή και ο πόλεμος, πλέον, ως αναπόφευκτο γεγονός, ήδη είχε αρχίσει.
« Αξιωματικοί και οπλίτες της 8ης Μεραρχίας αμυνθήτε του πατρίου εδάφους μετά φανατισμού εναντίον του επιδρομέα όστις θέλει προσβάλη ημάς υπούλως και ανάνδρως. Αναμνησθήτε των ενδόξων παραδόσεων του Έθνους μας και πολεμήσατε μετά λύσσης κατά του ανάνδρου εχθρού όστις τόσον ατίμως και ανάνδρως θέλει να προσβάλη τούτο. Διείξατε εις αυτόν ότι είμεθα εις θέσιν να δώσωμεν την δέουσαν απάντησιν , όπως έδωσαν και οι Πρόγονοί μας εις τους επιδρομείς Πέρσας
Ώρα 5η. Ιωάννινα : τη 28 Οκτωβρίου 1940
ΧΑΡΑΛ. ΚΑΤΣΙΜΗΤΡΟΣ , ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΣ »
Η ημερησία Διαταγή της 28ης Οκτωβρίου 1940 , της 8ης Μεραρχίας ,
υπογεγραμμένη από τον υποστράτηγο Χαράλαμπο Κατσιμήτρο .
Ο ταγματάρχης, Ιωάννης Θεοδ. Καραβίας, όταν κηρύχτηκε ο Ελληνο-Ιταλικός πόλεμος, υπηρετούσε στο 3ο Γραφείο του Τμήματος Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας (ΤΣΔΜ) όταν πήρε εντολή από τον διοικητή του , Βασίλη Βραχνό , ν' αναχωρήσει για το Επταχώρι , προκειμένου ν΄ αποκαταστήσει τις κομμένες επικοινωνίες ανάμεσα στη Στρατιά και το απόσπασμα της Πίνδου. Με τον σοβαρό τραυματισμό του Κων. Δαβάκη (2 Νοεμ.1940) , ο Ξηρομερίτης ταγματάρχης Ιωάννης Θεοδ. Καραβίας (καταγόμενος από Παναγούλα Ξηρομέρου) αναλαμβάνει τη διοίκηση του Συντάγματος και αντιμετωπίζει νικηφόρα την επίλεκτη καταδρομική Μεραρχία Αλπινιστών «Τζούλια» και κατέγραψε στο ενεργητικό του την πρώτη μεγάλη επιφανή νίκη των Ελλήνων στη μάχη της Πίνδου. Η δε Μεραρχία «Τζούλια» του Ιταλού φασίστα Μουσολίνι, τρέπεται σε φυγή ατάκτως, ενώ εκατοντάδες στρατιώτες της παραδίνονται και πιάνονται αιχμάλωτοι. Ο Καραβίας στέφεται με δάφνες και γίνεται κυρίαρχος του Σμόλικα με συνεχείς επιτυχημένες αντεπιθέσεις και νίκες για το ελληνικό στράτευμα .
Ο δε έφεδρος Λοχαγός, Επαμεινώνδας Χόρτης από τη Ζαβέρδα (Πάλαιρος Βονίτσης), σκοτώνεται ηρωικά στη μάχη της Μπολένας στις 25-26 Ιανουαρίου 1941........
Όμως, παρά ταύτα, ο άγνωστος λαϊκός στιχοπλόκος - στιχουργός, έγραψε και τραγούδησε, αλλά και τραγουδάει γιαυτούς τους Λησμονημένους μαχητές του Ξηρομέρου και της Ελλάδος γενικότερα που πολέμησαν ηρωικά στο Μέτωπο του 1940-41 το ακόλουθο δημοτικό τραγούδι, εις ένδειξη ευγνωμοσύνης στους νεκρούς που πολέμησαν και έμειναν άθαφτοι στα βουνά της Αλβανίας όπως π.χ: στη Γκαμπράλα, στη Βίγλα, στο Καλπάκι, στην Μπολένα, στη Χειμάρρα, στους Αγ. Σαράντα, στο Τεπελένι, στο Λάμποβο, στη Βράνιστα, στη Φτέρη, στο Κούτσι, στην Κουλουρίτσα, στο Πικέρνι, στην Κακαβιά, στο Γκόλικο, στον Κώτσικα, στη Χόρμοβα, στους Καλαράτες, στο Δέλβινο, κ.λπ.
Το παρακάτω τραγούδι, ακούγεται εκτενώς και σήμερα σε πολλά χωριά του Ξηρομέρου:
«Τ' έχεις καημένε κόρακα και σκούζεις και φωνάζεις;
μήπως διψάς για αίματα, γι ανθρώπινα κουφάρια;
Έβγα ψηλά πουλί μ' στο Λάμποβο, ωρέ ψηλά στο Τεπελένι
να δεις κορμιά πουλί μ' που κείτονται κι ανθρώπινα κουφάρια….»
Ξηρομερίτες Λησμονημένοι Μαχητές του '40 από το 2/39 Σύνταγμα Ευζώνων Μεσολογγίου και το 24ο Σύνταγμα Πεζικού Πρεβέζης .
Ως γνωστόν στο Αλβανικό Μέτωπο 1940-41, για όσους έχουν διαβάσει την νεότερη ιστορία, γνωρίζουν ότι στο Μέτωπο παραβρέθηκαν σε θέση μάχης 42 Συντάγματα υπό τις οδηγίες της 8ης Μεραρχίας με αρχηγό αυτής τον υποστράτηγο Χαράλαμπο Κατσιμήτρο. Εξ αυτών των 42 Συνταγμάτων, στο 2/39 Σύνταγμα Ευζώνων Μεσολογγίου υπηρετούσαν σχεδόν όλο Αιτωλοακαρνάνες και, στο 24 Σύνταγμα Πεζικού που είχε έδρα την Πρέβεζα, ήταν επανδρωμένο κυρίως από Πρεβεζάνους, πάρα πολλούς Αιτωλοακαρνάνες, αλλά και Λευκαδίτες .
Το 2/39 Σύνταγμα Ευζώνων Μεσολογγίου
Το 39 Σύνταγμα Ευζώνων, αφού επιστρατεύθηκε από τις αρχές Οκτωβρίου του 1940, μετακινήθηκε στις 25 Οκτωβρίου από το Αγρίνιο που έδρευε καθότι είχαν όλοι τους προεπιστρατευθεί και , την 1η Νοεμβρίου 1940 έφτασε αρχικώς στο Πέτα της Άρτας και τελικώς στην Άνω Λαψίστα Ιωαννίνων, ως εφεδρεία της 8ης Μεραρχίας Πεζικού και η οποία Μεραρχία, ήδη δέχονταν την επιθετική ορμή των Ιταλικών δυνάμεων στην τοποθεσία: Καλαμά – Καλπάκι – Γκραμπάλα.
Οι περισσότεροι στρατιώτες που κατατάχθηκαν στο 39 Σύνταγμα Ευζώνων Μεσολογγίου, μοιράστηκαν σε τρία τάγματα, ήτοι: το Ι/39, το ΙΙ/39 ( ή και 2/39 ) και το ΙΙΙ/39. Το κάθε Τάγμα του 39 Συντάγματος είχε τρείς Λόχους, μεταγωγικά, όλμους κλπ. Συνολικά η δύναμή του Συντάγματος ανέρχονταν σε 103 αξιωματικούς, 2800 στρατιώτες, 950 ζώα, 36 πολυβόλα και 4 όλμους, μας αναφέρει ο Νικόλαος Γιαννής (διαδίκτυο). Ιδίως το 2/39 Τάγμα του 39 Συντάγματος αποτελούμενο ΜΟΝΟΝ από Αιτωλ/νες και συμμετείχε στην έναρξη της ελληνικής αντεπιθέσεως για την απώθηση των ιταλικών δυνάμεων εκτός του ελληνικού εδάφους στη μάχη της Βίγλας (14-17 Νοεμβρίου 1940), μπροστά από τη Γκραμπάλα (2 Νοεμ. 1940) και πριν του χωρίου Βασιλικό, με σοβαρές απώλειες, εκ των οποίων ήταν 45 νεκροί. Για τους νεκρούς αυτούς στήθηκε Μνημείο, όπου αναγράφονται τα ονόματα μόνον 18.
Το 2/39 Τάγμα Ευζώνων (ΣΕ) συνέχισε τη λαμπρά επιχειρησιακή του δράση στις επιθετικές επιχειρήσεις από 25ης Νοεμβρίου εντός του Βορειοηπειρωτικού εδάφους, το οποίον απελευθερωνόταν για δεύτερη φορά στη νεότερη ελληνική περίοδο από τον Ελληνικό στρατό. Ακολούθως, το 2/39 ΣΕ λαμβάνει μέρος στην υποχώρηση από το μέτωπο της Βορείου Ηπείρου και στις 23 Απριλίου 1941, μετά τη συνθηκολόγηση ευρίσκεται στην περιοχή των Ιωαννίνων, με τελευταίο του τότε Διοικητή τον ηρωικό Συνταγματάρχη Στυλιανό Καλφέλη.
Οι συνολικές απώλειες του 2/39 Συντάγματος Ευζώνων στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο ανήλθαν (νεκροί, τραυματίες, παγόπληκτοι, εξαφανισθέντες, αιχμάλωτοι) σε 289 αξιωματικούς και οπλίτες. Από επίσημα αρχεία του Ελληνικού Στρατού, έχασαν τη ζωή τους 545 Αιτωλοακαρνάνες , όπου αρκετοί παραμένουν και σήμερα πρόχειρα θαμμένοι σε ομαδικούς τάφους. Βλέπουμε ότι σχεδόν το 50% των νεκρών προέρχονται από το ηρωικό 2/39 Σύνταγμα Ευζώνων Μεσολογγίου.
Το 39 ( 1ο, 2ο, 3ο τάγματα ) Σύνταγμα Ευζώνων Μεσολογγίου
Επίσης στους Ξηρομερίτες μαχητές του 1940-41, αναντίρρητα, στο Πάνθεον των ηρώων, πρώτος και καλύτερος, κατατάσσεται, ο τότε ταγματάρχης Ιωάννης Θεοδ. Καραβίας (1899-1994) ο οποίος και κατάγονταν από την Παναγούλα Ξηρομέρου, ο ήρωας της μάχης της Πίνδου ο οποίος τιμήθηκε με σειρά διακρίσεων. Προήχθη τρείς φορές επ΄ ανδραγαθία ενώ του απονεμήθηκε πολλές φορές το « Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας » το μεγαλύτερο ελληνικό παράσημο, το οποίο μέχρι τότε δίνονταν μόνον σε νεκρούς στρατηγούς ή διοικητές στρατιών. Οι Βρεττανοί τον τίμησαν με τα δύο ανώτατα παράσημα: το Ο.Β.Ε και το D.S.O το μεγαλύτερο παράσημο που απονέμουν σε ξένους και τον ονόμασαν «Επίτιμο Αξιωματικό της Βρετανικής Αυτοκρατορίας». Η υψίστη τιμή που μπορεί κανείς να απονείμει σε έναν αξιωματικό.
Ο Ιωάννης Καραβίας είναι ανάμεσα στους πέντε Έλληνες αξιωματικούς οι οποίοι τιμήθηκαν με παράσημα από τους Συμμάχους για τις υπηρεσίες τους στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι άλλοι τέσσερις είναι οι: Παυσανίας Κατσώτας, από την Σταμνά Αιτωλοακαρνανίας, Θρασύβουλος Τσακαλώτος, Νικόλαος Παπαδόπουλος και Χρήστος Τσιγάντες.
Στην συνέχεια διετέλεσε διοικητής του 1ου τάγματος της Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας του Ελληνικού Στρατού υπό τον συνταγματάρχη Θρασύβουλο Τσακαλώτο στην Μάχη του Ρίμινι στην Ιταλία. Ο Καραβίας εκεί ηγήθηκε της επίθεσης στο Μοντιλιάνι και την Μπελάρια και ύστερα από σκληρή μάχη κατόρθωσε να καταλάβει το στρατιωτικό αεροδρόμιο του Ρίμινι και έτρεψε σε φυγή κακήν κακώς τους υπερήφανους και εμπειροπόλεμους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές γεγονός που προκάλεσε την κατάπληξη των συμμαχικών στρατηγείων.
Ο στρατηγός Ιωάννης Θεοδ. Καραβίας στο Πνευματικό Κέντρο Ρουμελιωτών, τιμηθείς με πλακέτα στις 1 Νοεμ. 1992 από την Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Ξηρομέρου (Ο.Π.ΣΥ.Ξ), αριστερά του η σύζυγός του. Δεξιά ο τότε πρόεδρος της Ο.Π.ΣΥ.Ξ, Νίκος Θεοδ. Μήτση ς, ο στρατηγός Ιωάννης Θεοδ. Καραβίας υποβασταζόμενος από τον τότε πρόεδρο της Ένωσης Ρουμελιωτών Αττικής, αείμνηστο, Θανάση Τρίτσα (+) .
Στην συνέχεια διετέλεσε διοικητής του 1ου τάγματος της Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας του Ελληνικού Στρατού υπό τον συνταγματάρχη Θρασύβουλο Τσακαλώτο στην Μάχη του Ρίμινι στην Ιταλία. Ο Καραβίας εκεί ηγήθηκε της επίθεσης στο Μοντιλιάνι και την Μπελάρια και ύστερα από σκληρή μάχη κατόρθωσε να καταλάβει το στρατιωτικό αεροδρόμιο του Ρίμινι και έτρεψε σε φυγή κακήν κακώς τους υπερήφανους και εμπειροπόλεμους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές γεγονός που προκάλεσε την κατάπληξη των συμμαχικών στρατηγείων.
Έτσι συνέβαλε στην κατάληψη της πόλεως την 21η Σεπτεμβρίου 1944. Στο Δημαρχείο του Ρίμινι υψώθηκε η γαλανόλευκη την οποίαν αργότερα ο Ιταλός Δήμαρχος της πόλης παρέδωσε στους Έλληνες. Στην Ιταλία ο Ιωάννης Καραβίας εκκινείτε από νίκη σε νίκη στο πλευρό των Συμμάχων.
Την 27η Σεπτεμβρίου 1944 ανέλαβε πάλι επιθετικές πρωτοβουλίες εναντίον της Γοτθικής Γραμμής πίσω από την οποίαν είχαν καλυφθεί οι Γερμανοί μετά την κατάληψη της Ρώμης από τους Συμμάχους (Ιανουάριος 1944) και έκοβε την Ιταλία στη μέση. Έλαβε μέρος σε όλες τις μάχες στο Μοναντίλο , Μοράνο , Μαντέλι κ.λπ όπου μετά από σκληρό αγώνα κατόρθωσε βιαίως και χωρίς απώλειες, σαν άλλος «Καίσαρας », να περάσει τον ποταμό Ρουβίκωνα , πρώτος απ΄ όλα τα συμμαχικά στρατεύματα τα οποία επί δεκαπέντε ημέρες αδυνατούσαν να το πετύχουν έχοντας συνάμα βαρύτατες απώλειες.
Για τις μεγάλες αυτές νίκες του Καραβία, η 3η Ορεινή Ταξιαρχία ονομάσθηκε Ταξιαρχία του Ρίμινι. Η νίκη στο Ρίμινι και η διάβαση του Ρουβίκωνα έκανε σεβαστή την Ελλάδα στους Συμμάχους και απέδειξε, όπως γράφει ο στρατηγός Τσακαλώτος στο βιβλίο του, ότι οι Έλληνες αξιωματικοί και στρατιώτες με την κατάλληλη και ικανή ηγεσία μπορούν να πράξουν αυτό που οι άλλοι θεωρούν αδύνατο.
Ο Ιωάννης Καραβίας πάνω στο βάθρο (1ος δεξιά ) με επισήμους το 1944
Οι μάχες αυτές ξέπλυναν την ντροπή των αθλιοτήτων μας ως έθνος στην Μέση Ανατολή το 1944 και ανακτήσαμε την εμπιστοσύνη των Συμμάχων.
Διετέλεσε δε ο Καραβίας , υποδιοικητής και αργότερα διοικητής της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων (1947-1948), διοικητής του Κέντρου Εκπαιδεύσεως Κορίνθου και διοικητής της 72ας Ελαφράς Ταξιαρχίας. Το 1953 ανέλαβε την οργάνωση της πρώτης μεγάλης άσκησης του ΝΑΤΟ « Ντίπ Εξπρές = Εωθινός Περίπατος » στο χώρο της Μεσογείου, την οποίαν διεξήγαγε κατά τον αριστοτεχνικότερο τρόπο σημειώσας μεγάλη επιτυχία και αποσπάσας τα συγχαρητήρια της Συμμαχίας.
Το 24ο Σύνταγμα Πεζικού
Το 24ο Σύνταγμα Πεζικού είχε από παλαιότερα έδρα την Πρέβεζα και υπάγονταν στην 8η Μεραρχία με έδρα τα Γιάννενα και διοικητή Μεραρχίας, όπως προείπαμε, τον Χαράλαμπο Κατσιμήτρο και με τις εξής διατάξεις:
10ο Σύνταγμα Πεζικού με έδρα την Κέρκυρα, 15ο Σύνταγμα Πεζικού στα Γιάννινα, 24ο Σύνταγμα Πεζικού στην Πρέβεζα, 3/40 Σύνταγμα Ευζώνων στην Άρτα. Διοικητής του 24ουΣυντάγματος ήταν ο συνταγματάρχης Κων/νος Παπαδόπουλος και διοικητές των 3 ταγμάτων οι Παύλος (Θώμος) Τζήμας στο 1ο Τάγμα , ο Ιωάννης Προεστάκης στο 2ο Τάγμα και , ο Ιωάννης Λεπενός στο 3ο Τάγμα.
Το 24 Σύνταγμα Πεζικού έδωσε αρκετές μάχες στο Αλβανικό Μέτωπο και συγκεκριμένα στη Σαγιάδα, Παρακάλαμο, Κουλουρίτσα, Άγιοι Σαράντα, Δέλβινο, Λούκοβο , Πικέρνι , Φτέρη , Κούτσι , Καλαρύτες , Μπολένα , περιοχές ακριβώς με τα ελληνοαλβανικά σημερινά σύνορα.
Σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του Δεκανέα, Γιάννη Οθ. Στάχτιαρη, που ήταν στρατιώτης και πολεμιστής στο 24ο Σύνταγμα Πεζικού (Σ.Π), το 24ο Σ.Π γενικότερα, από τις 28 Οκτωβρίου 1940 (έναρξη Ελληνο-Ιταλικού Πολέμου) μέχρι και τις αρχές Νοεμβρίου 1940, κάλυπτε τον τομέα Πρεβέζης – Φιλιππιάδας και από τα μέσα Νοεμβρίου 1940 μέχρι και τον Απρίλιο 1941 (τέλος του Ελληνο – Ιταλικού πολέμου ), συμμετείχε σ’ όλες τις επιθετικές και αμυντικές ενέργειες της 8ης Μεραρχίας Ιωαννίνων στην κεντρική γραμμή του παραλιακού Τομέα στον πόλεμο του 1940-41.
Η αριστερή πλευρά του Παραλιακού Τομέα (προς τη θάλασσα) καλύπτονταν, συνεχίζει να μας αναφέρει ο Γιάννης Οθ. Στάχτιαρης, από το 6ο Σύνταγμα Πεζικού Κορίνθου και η δεξιά, προς την Πίνδο, από το 40ο Σύνταγμα Ευζώνων Άρτας. Έτσι, το 24ο Σύνταγμα Πεζικού συμμετείχε στην εκδίωξη των Ιταλών από την Ελληνική επικράτεια, στη διείσδυση του Ελληνικού στρατού στη Βόρειο Ήπειρο, στο «πόλεμο χαρακωμάτων» στην Αλβανία (Βόρειο Ήπειρο), στην «Εαρινή επίθεση» των Ιταλών» και στην την υποχώρηση από την Αλβανία. Η πορεία που ακολούθησε το Τάγμα μου σε όλη την διάρκεια του Πολέμου ήταν, Πρέβεζα, Καναλάκι, Γραικοχώρι, Ηγουμενίτσα, Ελληνοαλβανικά σύνορα, Κουλουρίτσα, Άγιοι Σαράντα, Μπόρς, Κούτσι, Φτέρη, Καλλαράτες, πριν τον Αυλώνα και τανάπαλιν, δίνοντας μάχες για την ανακατάληψη,κατάληψη των υψωμάτων, Μαλιμπάρδι (Προ Ηγουμενίτσας), Βράνιτσα (Σύνορα), Πέστιανη.
Η στολή μας, αναφέρει ο ενθυματογράφος του ελληνοιταλικού πολέμου , Γιάννης Οθ. Στάχτιαρης, αποτελείτο από δίκωχο με κορώνα, χιτώνιο, βραχεία περισκελίδα (παντελόνι), 2 περικνημίδες (γκέτες – 2 λωρίδες υφάσματος που τις τυλίγαμε σφικτά άνω από την περισκελίδα στην κνήμη) από ερέα (μάλλινο ύφασμα μεγάλης πυκνότητας), ένα (1) ζευγάρι άρβυλα και μία (1) χλαίνη από χονδρή ερέα και ο εξοπλισμός μας αποτελείτο από ένα όπλο Μάνλιχερ– Σενάουερ (Manliher-Shonauer) των 6,55 mm, Αυστριακής κατασκευής, με κινητό ουραίο, ένα (1) κράνος, δερμάτινες μπαλάσκες για τις σφαίρες του ατομικού μας όπλου, μία (1) ξιφολόγχη, ένας (1) γυλιός για να βάζουμε τα κάλτσες και τα εσώρουχα, ένα (1) σακίδιο για τρόφιμα και ένα (1) παγούρι.
Από τις σημαντικότερες μάχες που έδωσε το 24ο Σύνταγμα και είχε μάλιστα και σοβαρές απώλειες σε αξιωματικούς [σκοτώθηκε ο έφεδρος Λοχαγός Χόρτης Επαμεινώνδας από την Ζαβέρδα Ξηρομέρου] και πολλοί στρατιώτες εκ των οποίων οι Ξηρομερίτες: Γιώτης Νικόλαος (Βόνιτσα), Κοτρότσος Γεώργιος (Παλιάμπελα), Μούρκας Δημήτριος (Κωνωπίνα), ήταν η μάχη της Μπολένας, που διεξήχθη στις 25-26 Ιανουαρίου 1941 και για την οποία ο Ταγματάρχης ΒΑΖΑΙΟΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ, μας αναφέρει σχετικά.
Βαζαίος Εμμανουήλ. Ταγματάρχης 1940-41 του 40ου Σύνταγμα Ευζώνων . Δακτυλογραφημένη έκθεση του Ταγματάρχη Εμμαν. Βαζαίου από το αρχείο ΕΛΙΑ , πηγή: Διαδίκτυο «ΚΕΡΑΥΝΟΣ ΕΝ ΑΙΘΡΙΑ»
Η Μάχη της Μπολένας 25-26 Ιανουαρίου 1941
και ο Λοχαγός Επαμεινώνδας Χόρτης από την Ζαβέρδα
Η μάχη της Μπολένας 25-26 Ιαν. 1941, υμνήθηκε και από τον τότε έφεδρο ανθυπολοχαγό Οδυσσέα Αλεπουδέλη (είναι ο Νομπελίστας Οδυσσέας Ελύτης) ο οποίος υπηρετούσε στο 24ο Σύνταγμα Πεζικού και πολέμησε υπό τον έφεδρο Λοχαγό Επαμεινώνδα Χόρτη που σκοτώθηκε στη μάχη της Μπολένας. Η μούσα και σύντροφος του Ελύτη, Ιουλίτα Ηλιοπούλου, έγραψε ότι το συγκλονιστικό ποίημα για τον «Χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» το έγραψε ο Ελύτης, εμπνεόμενος από τον ηρωικό θάνατο του συναδέλφου του, Επαμεινώνδα Χόρτη , στην Μπολένα, αλλά και όσων ανθυπολοχαγών έπεσαν στο πεδίο όλων των μαχών.
Ο δε ταγματάρχης Εμμανουήλ Βαζαίος , να πως περιγράφει τη μάχη στην Μπολένα:
« Η παρουσία του Τάγματος Ευζώνων εις την γραμμήν ετόνωσε το ηθικόν των οπλιτών του ΙΙ/24 Τάγματος όπερ διατήρησε πλέον σταθερώς τας θέσεις του (πλήν βραχώδους αντερείσματος Μπολένας) μέχρι επελεύσεως του σκότους, οπότε εκόπασε η μάχη.
Την 19ην ώρα ανεφέρθη η κατάστασις εις τα Συντάγματα 40 Ευζώνων Σ.Δ. Κούτσι και 24 Σ.Δ. Καλαράτες και εκλήθησαν οι Διοικηταί Λόχων και των 2 Ταγμάτων ίνα από κοινού συσκεφθώμεν περί της επιθέσεως της επομένης πρωϊας,διά την ανακατάληψιν του βραχώδους αντερίσματος Μπολένας.
Πρό της επιμονής του αειμνήστου Λοχαγού Χόρτη ( Επαμεινώνδα ), Διοικητού του 7ου Λόχου του ΙΙ/24 Τάγματος, όστις ήθελε να αποπλύνη την εντροπήν της απωλείας του υψώματος όπερ κατείχετο υπό του Λόχου του, απεφάσισεν όπως την επίθεσιν εναντίον του υψώματος τούτου ενεργήση ο 7ος λόχος του ΙΙ/24 Τάγματος εκ του δεξιού πλευρού αιφνιδιαστικώς, και άνευ προπαρασκευής Πυροβολικού την 6.50 ώραν της 26/1/41 τας δε θέσεις της πρώτης γραμμής του 7ου λόχου (βάση πυρός) καταλάβει την 1ην πρωϊνήν ώραν, ο υπ΄εμέ 11ος Λόχος.
Πράγματι την 2αν πρωϊνήν ώραν ο ήρως Λοχαγός Επαμεινώνδας Χόρτης συγκεντρώνει τον λόχον του προσφωνεί ούτον, μεταχειρίζεται λέξεις οίτοινες μεταβάλλουν τους στρατιώτες εις πραγματικούς ήρωα ς, τίθεται επί κεφαλής και τον οδηγεί εις την βάσιν εξορμήσεως , χωρίς ουδόλως να γίνει αντιληπτός από τον εχθρόν ( Χαλιάς μεταξύ βραχώδους αντερίσματος και ύψ. 1000 (!) ή όπερ κατείχετο υπό των ημετέρων).
Την 6.50 ώραν ο Λόχος εξορμά με το γνωστόν «αέρα». Τοιούτος ήτο ο αιφνιδιασμός του εχθρού ώστε το αντέρεισμα καταλαμβάνεται την 7ην ώραν ακριβώς με τον ελαφρόν τραυματισμόν του Διοικητού του Λόχου και ενός στρατιώτου.
Ο Λοχαγός Επαμεινώνδας Χόρτης όμως ενθουσιασθείς εκ της επιτυχίας ταύτης καίτοι ελαφρώς τραυματισμένος και παρά τας προτροπάς των υπ΄ αυτών όπως προφυλαχθή, αντί να παραμείνη εις το υψηλότερον σημείον του αντερίσματος και να διευθετήση τα της κατοχής αυτού, επροχώρησε με τους πρώτους ακροβαλιστάς μέχρι του άκρου του αντερείσματος τελείως ακάλυπτος οπότε δεχθείς ριπήν πολυβόλου εις το στήθος εκ των έναντι εχθρικών υψωμάτων, εξέπνευσεν αμέσως, ενταφιασθείς εις το εκεί πλησίον πρόχειρον Νεκροταφείον της λωρίδος μετά προσηκουσών τιμών.
Ο εχθρικός Λόχος Αλπινιστών φεύγων πανικόβλητος εγκατέλειψε 5 νεκρούς 2 αιχμαλώτους, δεκάδα όλμων και ολμίσκων , αυτόματα όπλα και 8 λέβητες Ολαμού πλήρεις ετοίμου φαγητού (κρέας μακαρόνια) όπερ ήτο έτοιμον προς διανομήν . Καθ΄ όλην την ημέραν της 26/1/41 ο εχθρός εκ πείσματος διά την πανωλεθρίαν ήν υπέστη εβομβάρδισε σφοδρώς το καταληφθέν αντέρισμα επενεγκών σοβαράς απωλείας εις τους ημετέρους.
Την εσπέραν της 26/1/41 εγκατεστάθη επί του αντερίσματος τούτου και ο 11ος Λόχος του υπ΄ εμέ Τάγματος υπό τον αείμνηστον Υπολοχαγόν Παπαϊωάννου Φίλιππο, όστις ανέλαβε και την Διοίκησιν της υπολωρίδος Μπολένας με την ρητήν εντολήν όπως προβή εις την οχύρωσιν της τοποθεσίας. Μέχρι της 20 Φεβρουαρίου παρέμεινα εις τον Σ.Δ. του ΙΙ/24 Τάγματος ως συνδιοικητής της λωρίδος μετά του Ταγματάρχου Προεστάκη Ιωάννη, με τον 11ον Λόχον στην υπολωρίδα Μπολένας 1 ουλαμόν του 10 Λόχου το αριστερόν της λωρίδος και τον έτερον ουλαμόν του 10 λόχου ως εφεδρικόν.
Ο 9ος Λόχος εξηκολουθούσε να παραμένει εις Κούτσι ως εφεδρεία του 40 Συντάγματος Ευζώνων, πλήν μία Διμοιρία τούτου είχεν εγκατασταθεί από της 1/2/41 επί του υψοδείκτου 1300 την εντολήν συνδέσμου μετά της γειτονικής VΙΙΙ Μεραρχίας (15 Σ.Π.)»
Ο Οδυσσέας Ελύτης ( στο μέσον ) ως έφεδρος Ανθυπολοχαγός στο Αλβανικό Μέτωπο 1940-41
Το « Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας » δεν ήταν μια τυχαία έμπνευση για τον μαχητή του Αλβανικού Μετώπου και νομπελίστα ποιητή μας Οδυσσέα Ελύτη. Είχε δει με τα μάτια του τον σκοτωμό του Λοχαγού του Επαμεινώνδα Χόρτη , είχε νιώσει με το σώμα του την ηρωική προσπάθεια , τον πόνο και την απώλεια ως έφεδρος ανθυπολοχαγός Οδυσσέας Αλεπουδέλης. Και τα μετέφερε γλαφυρά με τους στίχους του:
« Kάθε βροντή ένας θάνατος καβάλα στον αέρα
Kάθε βροντή ένας άντρας χαμογελώντας αντίκρυ
Στο θάνατο ―κι η μοίρα ό,τι θέλει ας πει ».
Η εμπειρία του ελληνοϊταλικού πολέμου σηματοδότησε μια καθοριστική αλλαγή στη ζωή του 29χρονου Οδυσσέα Ελύτη που γνώρισε από κοντά την σκληρότητα του πολέμου.Το ποίημα που εμπνεύστηκε από την προσωπική του εμπειρία είναι ηρωικό αλλά πέρα ως πέρα αντιπολεμικό.
Βάσει αρχείων της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού, από την έναρξη του πολέμου μέχρι τις 26 Απριλίου 1941, οι απώλειες στο μέτωπο έφτασαν τους 13.936 οπλίτες και αξιωματικούς ( νεκροί και αγνοούμενοι ) , με 5.960 να έχουν ταφεί σε νεκροταφεία εντός του ελληνικού εδάφους και σχεδόν 8.000 να παραμένουν στην Αλβανία ( θαμμένοι ή άταφοι εκεί που σκοτώθηκαν ) .
Έλληνες στρατιώτες στον ελληνοιταλικό πόλεμο του 1940 στα βουνά της Αλβανίας
Όπως αναφέρεται σε ανάρτηση στην ιστοσελίδα του ΕΛΙΣΜΕ (Ελληνικό Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών) στο χωριό Βουλιαράτες της Β. Ηπείρου λειτουργεί οργανωμένο ελληνικό στρατιωτικό νεκροταφείο, εκεί που το 1940-41 λειτουργούσε πεδινό νοσοκομείο του ελληνικού στρατού και θάβονταν όσοι υπέκυπταν στα τραύματά τους.
Άλλο νεκροταφείο υπάρχει στα στενά της Κλεισούρας , το οποίο είναι έτοιμο εδώ και χρόνια, με πρωτοβουλία του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστάσιου , ενώ διάσπαρτοι τάφοι Ελλήνων στρατιωτών, υπάρχουν σε πολλά σημεία της Βορείου Ηπείρου, τη στιγμή που ιταλικοί λόχοι Υγειονομικού, μετά τον πόλεμο, συγκέντρωσαν τα οστά των νεκρών τους (αλλά και Ελλήνων στρατιωτών) σε οργανωμένα νεκροταφεία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όπως έχει πει στο ΑΠΕ ακόλουθος εν αποστρατεία που υπηρέτησε στην Αλβανία και έχει ασχοληθεί με το ζήτημα των άταφων νεκρών του μετώπου, από τη μελέτη των αρχείων, σε συνδυασμό με τη διασταύρωση πληροφοριών, προφορικών και καταγεγραμμένων σε προσωπικά ημερολόγια πολεμιστών, προέκυψαν στοιχεία, ότι είχαν οργανωθεί στρατιωτικά νεκροταφεία στις περιοχές :
Ντραγκότι , Δέλβινο , Βόδινο , Χειμάρα , Ερσέκα , Ντεβόλ , Βουλιαράτες , Πόγραδετς , Πρεμετή , Κλεισούρα , Κορυτσά , Μπογάζι , Ροντόνι , Μοράβα , Κυπαρό , Πλατυβούνι , Γκόλικο , Τρεμπεσίνα , Λάμποβο , Πούντα Νόρνε , Σκουτάρα καθώς και σε άλλες περιοχές εντός της Αλβανίας.
Το όπλο Μάνλιχερ– Σενάουερ (Manliher-Shonauer) των 6,55 mm , που χρησιμοποίησε ο ελληνικός στρατός το
1940-41 στον ελληνοιταλικό πόλεμο
Μαυρομμάτης Γεώργιος του Ιωάννη , έφεδρος ανθυπολοχαγός ( Κατούνα Ξηρομέρου ) που σκοτώθηκε στο Γκόλικο – Λάμποβο Αλβανίας 9-3-1941 και δεξιά το κενοτάφιο στο χωριό του Κατούνα Ξηρομέρου ( φωτο, ΚΑΤΟΥΝΑΝEWS )
Ονομαστική κατάσταση φονευθέντων και τραυματισμένων κατά την μάχη στα υψώματα Χόρμοβας και Γκόλικο, περιοχή Λάμποβο Αλβανίας. 170 φονευθέντες (12 αξιωματικοί – 158 οπλίτες), 846 με κρυοπαγήματα (17 αξ/κοί και 829 οπλίτες), και 79 οπλίτες εξαφανισθέντες. εξ αριστερών 10ος στον κατάλογο ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Γεώργιος Ιω. Μαυρομμάτης [φωτο, διαδίκτυο, Νικόλαος Γιαννής]
Αριστερά. Ο μεσαίος είναι ο Παπασπύρος Γ. Δημήτριος Λοχίας (Δάσκαλος από το Βασιλόπουλο) σκοτώθηκε στις 16 Νοεμ. 1940 στο ύψωμα 836 στη Βίγλα –Καλπάκι και δεξιά ο Γεώργιος Κουβέλης του Δημητρίου απο τον Μαχαιρά Ξηρομέρου.
Ονομαστική κατάσταση φονευθέντων στη Μάχη της Βίγλας στις 16 Νοεμβρίου 1840. Αριστερά 4ος στον κατάλογο ο Λοχίας Παπασπύρου Δημήτριος, Δάσκαλος, από το Βασιλόπουλο Ξηρομέρου [διαδίκτυο: Νικόλαος Γιαννής]
Σπυρίδων (Πίπης ) Μήτσης & Αλέξης Μήτσης , καθώς & ο Θωμάς Γαρμπής [Αρχοντοχώρι]
Γιαννακός Μήτας (Μαχαλάς Ξηρομέρου ), Νικάκης Γρηγόρης ( Τρύφος)
Ευστάθιος Μπαμπινιώτης (Μπαμπίνη) και +Τόντος Σπυρίδων Μοίραρχος (Μπαμπίνη)
Κομπλίτσης Νικόλαος ( Μπαμπίνη ) , ο 3ος εκ δεξιών, Γάκιας Παπαδημητρίου ( Μπαμπίνη ) τ. υπουργός
Λεωνίδας Χρυσούλης (Ζαβέρδα) - Γιάννης Οθ. Στάχτιαρης (Ζαβέρδα)
Πιστοποιητικά στρατιωτικών εκδουλεύσεων του 1940 -41 των : Στάχτιαρη Όθωνος Ιωάννη ( Ζαβέρδα ) και του Θεόδωρου Σωκρ. Μήτση ( Αρχοντοχώρι )
Θεόδωρος Σωκρ. Μήτσης ( 1919-1989 ). Ήταν Λοχίας στον 7ο Λόχο με διοικητή τον Επαμεινώνδα Χόρτη , 2ο Τάγμα με διοικητή τον Ιωάννη Προεστάκη και 24ο Σύνταγμα με διοικητή τον Κων/νο Παπαδόπουλο . Πολέμησε στον Ελληνοιταλικό πόλεμο του 1940-41 στα βουνά της Πίνδου και στην Αλβανία [ Σαγιάδα , Παρακάλαμος , Αγ. Σαράντα , Δέλβινο , Λούκουβο , Πικέρνη , Φτέρη , Κούτσι , Μεσοπόταμος , Κουλουρίτσα , Βράνιστα , Χόρμοβο , Καλαράτες , Μπολένα ( Bolene ) , Τεπελένι , Χειμάρρα ] πάντα στην πρόσω γραμμή , φέρων τον βαθμό του Λοχία . Έλαβε μέρος στη μάχη της Μπολένας 25-26 Ιαν. 1941 στην οποία σκοτώθηκαν ο Λοχαγός του , Επαμεινώνδας Χόρτης από τη Ζαβέρδα και οι υπ΄ αυτόν Ξηρομερίτες στρατιώτες : Γιώτης Νικόλαος (Βόνιτσα), Κοτρότσος Γεώργιος (Παλιάμπελα), Μούρκας Δημήτριος (Κωνωπίνα), Χασακής Παναγιώτης (Μοναστηράκι). Για την συμμετοχή του στη μάχη της Μπολένας , με πρόταση του ταγματάρχη του Παύλου (Θώμου) Τζήμα, προήχθη επ΄ ανδραγαθία από Λοχίας στον βαθμό του Επιλοχία. Δεξιά , ως έφεδρος στη σχολή Αξιωματικών στη Σύρο το 1947 .
Μετάλλιο από το Υπ. Εθν. Άμυνας, στον Επιλοχία του 1940, Θεόδωρο Σωκρ. Μήτση
Ακολούθως αναφέρονται αναλυτικά πλήρη στοιχεία των νεκρών Ξηρομεριτών στο Έπος του 1940 -41 όπως αυτά έχουν πρωτοδημοσιευθεί από την Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού (ΔΙΣ) και έχουν αναδημοσιευθεί, πολλές φορές στο διαδίκτυο και τον ημερήσιο Αθηναϊκό Τύπο [Καθημερινή 28-10-1995, 6-1-2018, 26-10-2019] και οι οποίοι νεκροί στον πόλεμο, οι περισσότεροι υπηρετούσαν στο 2/39 Σύνταγμα Ευζώνων Μεσολογγίου και στο 24 Σύνταγμα Πεζικού. Άξιο σημειώσεως είναι το 2/39 Σύνταγμα Ευζώνων ως εφεδρεία στην 8η Μεραρχία, σχεδόν ξεκληρίστηκε και μάλιστα με σημαντικότατες απώλειες σε νεκρούς, όπως 289 αξιωματικούς – υπαξιωματικούς και οπλίτες από το σύνολο της δυνάμεώς του και από τους 545 συνολικά Αιτωλοακαρνάνες που χάθηκαν στον ελληνοιταλικό πόλεμο.
-ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Χρυσοβίτσα Βόνιτσας το 1911. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στην μάχη Τεπελενίου στις 7 Μαρτίου 1941.
-ΑΝΔΡΕΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Παλαιοκατούνα (Λεσίνι) Βόνιτσας το 1916. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στη Χόρμοβα (ΝΔ. Τεπελενίου) στις 28 Δεκεμβρίου 1940.
-ΑΝΔΡΙΑΝΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΕΥΘΥΜΙΟΥ, Στρατιώτης . Γεννήθηκε στην Πάλαιρο ( Ζαβέρδα ) Βόνιτσας το 1915. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., φονεύθηκε στη Βρανίστα στις 15 Φεβρουαρίου 1941.
-ΑΠΟΣΤΟΛΑΤΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Αστακό το 1913. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Μάλι Σπατ στις 16 Ιανουαρίου 1941.
-ΒΑΡΒΑΤΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Δρυμό Βόνιτσας το 1909. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., φονεύθηκε στην Κότσικα Θεσπρωτίας σε αεροπορική επιδρομή στις 10 Νοεμβρίου 1940.
-ΒΑΡΔΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ του ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Μαχαλά (Φυτείες) Βόνιτσας το 1911. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., πέθανε στο 10ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών στις 19 Ιουνίου 1941.
-ΒΕΛΩΝΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Βάρνακα Βόνιτσας το 1912. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., εξαφανίστηκε στο λιμάνι Πατρών επιβαίνων στο Πλωτό Νοσοκομείο «Ελληνίς» σε αεροπορικό βομβαρδισμό στις 21 Απριλίου 1941.
-ΒΛΑΧΟΣ ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ του ΧΡΗΣΤΟΥ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στον Πρόδρομο το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο 1ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 31 Δεκεμβρίου 1940.
-ΒΟΥΝΙΤΣΑΝΟΣ ή ΓΟΥΝΙΤΣΑΝΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΛΕΩΝΙΔΑ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Παλαιοκατούνα (Λεσίνι) Ξηρομέρου το 1913. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., εξαφανίστηκε στο ύψωμα 613 (μάχη Σκουτάρας – ΒΔ Χειμάρρας) μεταξύ 15 Δεκεμβρίου 1940 και 4 Ιανουαρίου 1941.
-ΒΡΑΧΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Μαχαλά (Φυτείες) Ξηρομέρου το 1918. Υπηρετούσε στο 91ο ΣΠ., φονεύθηκε στο Οχυρό Ιστίμπεη στις 6 Απριλίου 1941.
-ΓΙΩΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Βόνιτσα το 1919. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., φονεύθηκε στη μάχη Μπολένας (ΒΑ Χειμάρρας) στις 26 Ιανουαρίου 1941.
-ΓΟΥΡΟΥΝΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Πογωνιά. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., φονεύθηκε στο Μάλι Μπάρδι στις 10 Νοεμβρίου 1940.
-ΔΗΜΑΚΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΜΙΧΑΗΛ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Παλαιομάνινα το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στο ύψωμα Δόντι (ΝΑ Τεπελενίου) μεταξύ 7 – 9 Μαρτίου 1941.
-ΔΡΟΛΙΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Βόνιτσα το 1919. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., πέθανε στο Νοσοκομείο Σανατόριο «Σωτηρία» Αθηνών στις 1η Μαΐου 1941.
-ΖΑΡΚΑΔΟΥΛΑΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ του ΧΡΗΣΤΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στα Αχυρά Ξηρομέρου το 1918. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., φονεύθηκε στα Κρανιά στις 2 Δεκεμβρίου 1940.
-ΖΑΧΑΡΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Καραϊσκάκη (Δραγαμέστο) Αιτ/νιας το 1912. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Μπουράτο (διάβαση Κακαβιάς) στις 2 Δεκεμβρίου 1940.
-ΖΟΥΜΑΣ ή ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Κατοχή Βόνιτσας το 1916. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα προ Τεπελενίου στις 12 Μαρτίου 1941.
-ΚΑΛΑΝΤΖΗΣ ΛΑΜΠΡΟΣ του ΣΠΥΡΙΔΩΝ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Τρύφο Βόνιτσας το 1911. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., φονεύθηκε στη Βράνιστα Χειμάρρας στις 1 Μαρτίου 1941.
-ΚΑΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Δρυμό Βόνιτσας το 1910. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., φονεύθηκε στην Κότσικα Θυάμιδος σε αεροπορική επιδρομή στις 10 Νοεμβρίου 1940.
-ΚΑΜΠΛΑΦΑΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ του ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Σκουρτού το 1913. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., πέθανε σε Στρατιωτικό Νοσοκομείο στις 21 Δεκεμβρίου 1940.
-ΚΑΟΥΡΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Βούστρι το 1903. Υπηρετούσε στον Εμπέδο Πεζικού Ιωαννίνων, φονεύθηκε στους Στρατώνες «Ακραίον» Ιωαννίνων, σε αεροπορικό βομβαρδισμό στις 20 Απριλίου 1941.
-ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Καραϊσκάκη (Δραγαμέστο) Βόνιτσας το 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στην Πέστανη στις 18 Νοεμβρίου 1940.
-ΚΑΡΑΪΣΚΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΦΩΤΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Γουριώτισσα (Κατσαρού) Βόνιτσας 1919. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο VIIIα Ορεινό Χειρουργείο (Δελβινάκι) στις 17 Ιανουαρίου 1941.
-ΚΕΛΕΠΟΥΡΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Αστακό το 1907. Υπηρετούσε στο 13ο ΣΠ., πέθανε στο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 3 Απριλίου 1941.
-ΚΕΡΑΜΥΔΑΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ του ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Κανδήλα Βόνιτσας το 1912. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., φονεύθηκε βόρεια του χωριού Καλαράτες στις 6 Φεβρουαρίου 1941.
-ΚΟΛΙΔΑΣ ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Κατούνα Ξηρομέρου το 1908. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., φονεύθηκε στη Βράνιστα Χειμάρρας στις 21 Ιανουαρίου 1941.
-ΚΟΛΩΝΙΑΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ του ΛΑΜΠΡΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Παλαιοκατούνα (Λεσίνι) το 1914. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 13 Μαρτίου 1941.
-ΚΟΝΙΩΣΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στα Βλυζιανά Βόνιτσας το 1918. Υπηρετούσε στο VI/1 Υποτομέα , φονεύθηκε στην περιοχή Πετριτσίου στις 6 Απριλίου 1941.
-ΚΟΡΑΚΗΣ ΛΑΜΠΡΟΣ του Αποστόλου, εξ Αστακού Ξηρομέρου, υπηρετούσε στο 39 Σύνταγμα Ευζώνων Μεσολογγίου και σκοτώθηκε στις 6 Μαρτίου 1941 στο Τεπελένι.
-ΚΟΤΡΟΤΣΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στα Παλιάμπελα Βόνιτσας το 1912. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., φονεύθηκε στο βραχώδες αντέρεισμα Μπολένας (ΒΑ Χειμάρρας) στις 27 Ιανουαρίου 1941.
-ΚΟΥΒΑΡΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Έφεδρος Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στην Πάλαιρο (Ζαβέρδα) Βόνιτσας το 1916. Υπηρετούσε στο 37ο ΣΠ. Φονεύθηκε κατά τον αεροπορικό βομβαρδισμό του Στρατ. Νοσο. Ιωαννίνων στις 20 Απριλίου 1941.
-ΚΟΥΒΕΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στον Μαχαιρά Βόνιτσας το 1917. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε από το ψύχος στο ύψωμα 1630 ή Παπακώστα (Χόρμοβας) στις 22 Ιανουαρίου 1941.
-ΚΡΑΒΒΑΡΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΣΠΥΡΙΔΩΝ, Λοχίας. Γεννήθηκε στην Κανδήλα Βόνιτσας το 1918. Υπηρετούσε στο VI Συνοριακό Τομέα (Λόχος Βυρώνειας), εξαφανίσθηκε σε θέση του Οχυρού Ποποτλιβιτσα στις 7 Απριλίου 1941.
-ΚΡΙΚΡΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στα Βλυζιανά Βόνιτσας το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο 1ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 22 Δεκεμβρίου 1940.
-ΚΥΡΙΚΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Βόνιτσα το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 18 Φεβρουαρίου 1941.
-ΜΑΛΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΧΡΗΣΤΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Τρύφο το 1912. Πέθανε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 4 Μαρτίου 1941.
-ΜΑΝΔΕΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Μοναστηράκι Βόνιτσας το 1915. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., πέθανε στο Μαργαρίτη Θεσπρωτίας στις 7 Νοεμβρίου 1940.
-ΜΑΡΟΥΣΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ του ΣΤΕΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Γουριώτισσα (Κατσαρού) Βόνιτσας το 1905. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στο ύψωμα Δόντι (ΝΑ. Τεπελενίου) στις 8 Μαρτίου 1941.
-ΜΑΥΡΟΓΕΩΡΓΟΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Μοναστηράκι το 1906. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., πέθανε στο 1ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 18 Μαρτίου 1941.
-ΜΑΥΡΟΜΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Έφεδρος Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στην Κατούνα το 1918 . Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Γκόλικο (ΝΑ . Τεπελενίου) στις 9 Μαρτίου 1941.
-ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στα Παλιάμπελα. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., πέθανε στο 1ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 10 Δεκεμβρίου 1940.
-ΜΟΥΡΚΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΣΩΤΗΡΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Κωνωπίνα Βόνιτσας το 1912. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., φονεύθηκε ΝΑ της Μπολένας στις 26 Ιανουαρίου 1941.
-ΜΟΥΡΚΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ του ΦΩΤΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Χρυσοβίτσα Βόνιτσας το 1908. Υπηρετούσε στο 90ο ΣΠ., πέθανε στο XV Ορεινό Χειρουργείο (Μπούμπεσι) στις 12 Μαρτίου 1941.
-ΜΟΥΤΖΟΥΡΗΣ ΒΛΑΣΙΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στα Παπαδάτου Ξηρομέρου το 1906. Υπηρετούσε στο 90ο ΣΠ., φονεύθηκε στο ύψωμα 802 (Μπούμπεσι) στις 19 Μαρτίου 1941.
-ΜΠΑΚΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στο Πεντάλοφο (Ποδολοβίτσα) Ξηρομέρου το 1916. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα προ Τεπελενίου στις 16 Φεβρουαρίου 1941.
-ΜΠΑΜΠΑΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Αγράμπελο Βόνιτσας το 1905. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στην περιοχή Τεπελενίου στις 8 Μαρτίου 1941.
-ΜΠΙΣΑΛΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΣΠΥΡΙΔΩΝ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Περατιά Βονίτσης το 1912. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., πέθανε στο 1ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 14 Απριλίου 1941.
-ΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Βούστρι Ξηρομέρου το 1919. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., φονεύθηκε στο χωριό Βράνιστα Χειμάρρας στις 13 Μαρτίου 1941.
-ΞΑΝΘΟΥΛΑΚΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Σκουρτού Ξηρομέρου το 1913. Υπηρετούσε στο 16ο ΣΠ., πέθανε στο 1ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 21 Δεκεμβρίου 1940.
-ΠΑΒΕΛΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στην Παναγούλα Βόνιτσας το 1912. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., φονεύθηκε στη Βράνιτσα Χειμάρρας στις 13 Μαρτίου 1941.
-ΠΑΒΕΛΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Παναγούλα Βόνιτσας. Υπηρετούσε στο 1ο Κινητό Εμπέδο Ιωαννίνων, πέθανε στο 1ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 7 Μαρτίου 1941.
-ΠΑΛΟΥΚΗΣ ή ΜΩΡΑΪΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Θύριο (Αη Βασίλης) Βόνιτσας το 1910. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., φονεύθηκε στο ύψωμα Βράνιτσας Χειμάρρας στις 17 Φεβρουαρίου 1941.
-ΠΑΝΟΥΡΓΙΑΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στον Μαχαιρά Ξηρομέρου. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο 1ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 26 Νοεμβρίου 1940.
-ΠΑΠΑΛΕΞΗΣ ΛΑΜΠΡΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Βασιλόπουλο Ξηρομέρου το 1912. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., πέθανε στο ΙΙΙ Ορεινό Χειρουργείο (Άγιος Βασίλειος) στις 11 Φεβρουαρίου 1941.
-ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Αρχοντοχώρι (Ζάβιτσα) Βόνιτσας. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., φονεύθηκε στην Κότσικα Θεσπρωτίας στις 10 Νοεμβρίου 1940.
-ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Λοχίας. Γεννήθηκε στο Βασιλόπουλο Ξηρομέρου το 1911. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στην μάχη Βίγλας στις 16 Νοεμβρίου 1940.
-ΠΑΤΣΟΥΡΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Πάλαιρο (Ζαβέρδα) Βόνιτσας το 1914. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., φονεύθηκε βόρεια της Βράνιστας Χειμάρρας στις 6 Φεβρουαρίου 1941.
-ΠΙΠΑΣ (ΠΙΤΑΣ) ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ του ΣΠΥΡΙΔΩΝ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Στρογγυλοβούνι το 1907. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στο ύψωμα Τεπελενίου στις 6 Μαρτίου 1941.
-ΡΑΠΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Χρυσοβίτσα Ξηρομέρου το 1918. Υπηρετούσε στο 1ο ΣΠ., πέθανε στο Α΄ Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών στις 10 Νοεμβρίου 1940.
-ΡΑΠΤΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΧΡΙΣΤΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Παλαιοκατούνα (Λεσίνι) Βόνιτσας. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο ύψωμα Γκόλικο (προ Τεπελενίου) στις 27 Φεβρουαρίου 1941.
-ΡΟΜΠΟΛΟΣ ΕΥΡΥΒΙΑΔΗΣ του ΣΥΜΕΩΝ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Κατοχή Ξηρομέρου το 1913. Υπηρετούσε στο 12ο ΣΠ., τραυματίστηκε στην μάχη στο ύψωμα 613 (Κηπαρό Χειμάρρας) και πέθανε στο Νοσοκομείο στις 16 Δεκεμβρίου 1940.
-ΣΑΡΑΜΠΑΝΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Βόνιτσα. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., πέθανε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 7 Δεκεμβρίου 1940.
-ΣΚΕΝΤΖΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Αρχοντοχώρι (Ζάβιτσα) Βόνιτσας το 1909. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., πέθανε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Πρέβεζας στις 5 Νοεμβρίου 1940.
-ΣΚΟΡΔΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ του ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Παλαιοκατούνα (Λεσίνι) το 1918. Υπηρετούσε στο VI/A Υποτομέα (Λόχου Προκαλύψεως Ποροΐων), φονεύθηκε στο Πορόϊα στις 15 Απριλίου 1941.
-ΣΚΟΥΡΤΗΣ ή ΦΩΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Παλαιομάνινα Βόνιτσας το 1905. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Λέκλι (ΝΑ, Τεπελενίου) στις 8 Μαρτίου 1941.
-ΣΤΑΜΟΥΛΑΚΑΤΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ του ΙΩΑΝΝΗ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Μπαμπίνη. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., φονεύθηκε στην Κότσικα Θεσπρωτίας στις 26 Νοεμβρίου 1940.
-ΣΤΕΠΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΣΤΑΥΡΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Γουριώτισσα (Κατσαρού) Βόνιτσας 1910. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, τραυματίστηκε στη μάχη Χόρμοβας (ΝΑ Τεπελενίου) και πέθανε στο Σ3 Στρατιωτικό Νοσοκομείο Διακομιδής Ιωαννίνων στις 29 Δεκεμβρίου 1940.
-ΣΤΕΡΓΙΑΤΟΣ ΒΑΙΟΣ του ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Δεκανέας. Γεννήθηκε στον Καραϊσκάκη (Δραγαμέστο) Βόνιτσας το 1918. Υπηρετούσε στο 91ο ΣΠ., φονεύθηκε στην Άσπρη Πέτρα Μπέλες Πετριτσίου στις 6 Απριλίου 1941.
-ΤΑΡΑΜΠΙΚΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στον Πρόδρομο το 1903. Υπηρετούσε στο Εμπέδο Μεσολογγίου, φονεύθηκε στην Άρτα σε αεροπορικό βομβαρδισμό στις 21 Απριλίου 1941.
-ΤΑΡΚΑΖΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Βασιλόπουλο Ξηρομέρου το 1918. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στα υψώματα προ Τεπελενίου στις 6 Μαρτίου 1941.
-ΤΕΓΟΣ (ΤΕΓΑΣ) ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Γουριώτισσα (Κατσαρού) Βόνιτσας το 1905. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, εξαφανίστηκε στο ύψωμα Δόντι (ΝΑ Τεπελενίου) στις 7 Μαρτίου 1941.
-ΤΣΑΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Θύριο (Αη Βασίλης) Ξηρομέρου το 1917. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., πέθανε στο Α2 Ορεινό Νοσηλευτικό Τμήμα (ΤΤ 825) την 1η Απριλίου 1941.
-ΤΣΑΜΗΣ ΛΑΜΠΡΟΣ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Λοχίας. Γεννήθηκε στον Αστακό το 1912. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο 16ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών στις 10 Μαΐου 1941.
-ΤΣΙΚΩΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΚΩΝ/ΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στην Κατούνα το 1913. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., πέθανε στο ΙΙΙΒ Ορεινό Χειρουργείο (Άγιοι Σαράντα) στις 19 Δεκεμβρίου 1940.
-ΤΣΟΥΚΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Μοναστηράκι Βόνιτσας το 1909. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., πέθανε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Δελβίνου στις 5 Μαρτίου 1941.
-ΦΑΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΜΙΧΑΗΛ, Έφεδρος Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στον Αστακό το 1910. Υπηρετούσε στο 88ο ΣΠ., πέθανε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Λαμίας στις 17 Απριλίου 1941.
-ΦΛΩΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Γουριώτισσα (Κατσαρού) το 1915. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 5 Μαρτίου 1941.
-ΦΟΥΣΕΚΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ του ΧΡΙΣΤΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Μοναστηράκι το 1902. Υπηρετούσε στο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων, φονεύθηκε στον αεροπορικό βομβαρδισμό του 2ο Στρατιωτικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων στις 20 Απριλίου 1941.
-ΧΑΝΤΖΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΘΕΟΔΩΡΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στη Χρυσοβίτσα Αστακού το 1916. Υπηρετούσε στο 39ο Σύνταγμα Ευζώνων, πέθανε στο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων στις 6 Μαρτίου 1941.
-ΧΑΣΑΚΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ του ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Μοναστηράκι Βόνιτσας το 1913. Υπηρετούσε στο 24ο ΣΠ., φονεύθηκε στη Μπολένα (Ν. Τεπελενίου) στις 27 Ιανουαρίου 1941.
-ΧΑΛΙΜΟΥΡΔΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΠΑΝΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Μοναστηράκι Βόνιτσας το 1919. Υπηρετούσε στην V Ομάδα Αναγνωρίσεως, φονεύθηκε στην περιοχή Καλπακίου στις 19 Απριλίου 1941.
-ΧΡΥΣΙΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ή ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑ, Έφεδρος Ανθυπολοχαγός. Γεννήθηκε στην Μπαμπίνη Ξηρομέρου το 1894 . Υπηρετούσε στο Γ΄ Κέντρο Αιχμαλώτων, φονεύθηκε στις Βρύσες Αποκορώνου Κρήτης στις 19 Μαΐου 1941.
-ΨΑΛΛΙΔΑΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ του ΘΕΟΔΩΡΟΥ, Στρατιώτης. Γεννήθηκε στο Καραϊσκάκη (Δραγαμέστο) Ξηρομέρου το 1913. Υπηρετούσε στο 40ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύθηκε στο Μάλι Σπατ (Ν. Τεπελενίου) στις 19 Ιανουαρίου 1941.
Εν όψει δε της 80 ης επετείου του έπους του ΄40, ας παρακολουθήσουμε μερικές πολεμικές αναμνήσεις από το Αλβανικό Μέτωπο, όπως τις έζησε και τις κατέγραψε ο αείμνηστος μπάρμπα Γιάννης Όθωνος Στάχτιαρης , ο οποίος υπήρξε ως Δεκανεύς στο 24ο Σύνταγμα Πεζικού και παράλληλα πολέμησε με αρκετούς Ξηρομερίτες στο Μέτωπο της Αλβανίας το 1940 – 41 και αυτές του τις αναμνήσεις τις είχε δημοσιεύσει παλαιότερα στην εφημερίδα ΤΟ ΞΗΡΟΜΕΡΟ, φ. 44/1994.
Με αυτά τα λίγα λόγια, πραγματικά λίγα για τον στρατηγό, Ιωάννη Θεοδ. Καραβία, τον Λοχαγό Επαμεινώνδα Χόρτη και , τους Λησμονημένους μαχητές του Ξηρομέρου στα 1940- 41, προσπαθήσαμε να σκιαγραφήσουμε την προσφορά τους στο Έπος του ΄40 εν όψει της Εθνικής Εορτής της 28ης Οκτωβρίου 1940 και να αποτίνουμε ελάχιστο φόρο τιμής σαυτούς τους ήρωες, αξιωματικούς και οπλίτες, τους δαφνοστεφανωμένους συμπατριώτες μας στο Αλβανικό Μέτωπο του 1940-41. Σ αυτούς τους ήρωες στους οποίους οφείλουμε τιμή και ευγνωμοσύνη, διότι συνέβαλαν τα μέγιστα για την πατρίδα μας.
Είναι καιρός, η επαρχία Βονίτσης και Ξηρομέρου και όχι μόνον, να τιμήσει αυτούς τους επώνυμους και ανώνυμους μαχητές με τον τρόπο που τους αξίζει .
Νίκος Θεοδ. Μήτσης
Αρχοντοχώρι (Ζάβιτσα) Ξηρομέρου
Ακούστε του τραγούδι : "Τ' έχεις καημένε κόρακα", με την φωνή του μεγάλου και αείμνηστου Ξηρομερίτη Τάκη Καρναβά. Το Τραγούδι μιλάει για τους τους νεκρούς και λησμονημένους μαχητές του Ξηρομέρου , αλλά και γενικότερα και γι αυτούς που πολέμησαν ηρωικά στο Μέτωπο του 1940-41, σκοτώθηκαν , έμειναν άθαφτοι, αμνημόνευτοι , αλιβάνιστοι, εκεί ψηλά στα βουνά της Αλβανίας .
Εις ένδειξιν ευγνωμοσύνης !!!
«Τ' έχεις καημένε κόρακα και σκούζεις και φωνάζεις;
μήπως διψάς για αίματα, γι ανθρώπινα κουφάρια;
Έβγα ψηλά πουλί μ' στο Λάμποβο, ωρέ ψηλά στο Τεπελένι
να δεις κορμιά πουλί μ' που κείτονται κι ανθρώπινα κουφάρια….
{ Ο Νίκος Θ. Μήτσης με τις γνώσεις του ερευνητή και ιστοριοδίφη αναδεικνύει την μεγάλη προσφορά και τη θυσία των Ξηρομεριτών που έγραψαν σελίδες δόξας κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου 1940-41. Εκατοντάδες Ξηρομερίτες αγωνίστηκαν ενάντια στον γερμανοϊταλικό φασισμό και έδωσαν μαθήματα ηρωισμού και ανδρείας. Ο Συγγραφέας στις σελίδες που ακολουθούν, μέσα από σπάνια, πολύτιμα ντοκουμέντα , φωτογραφίες, φέρνει στο φως, πρώτη φορά, τις σκληρές και νικηφόρες μάχες που έδωσαν απέναντι στους κατακτητές το 39 ( Ι, ΙΙ, ΙΙΙ ) Σύνταγμα Ευζώνων Μεσολογγίου και το 24ο ( Ι, ΙΙ , ΙΙΙ ) Σύνταγμα Πεζικού Πρεβέζης ( αμφότερα Συντάγματα που στην πλειοψηφία τους υπηρετούσαν Αιτωλοακαρνάνες στρατιώτες και αξιωματικοί ) και δημοσιεύει τον πλήρη κατάλογο αξιωματικών και οπλιτών που έχασαν κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου 1940-41 εντός του αλβανικού εδάφους και που χάρισαν στην πατρίδα το πολυτιμότερο αγαθό, τη ζωή τους και έγραψαν τις ενδοξότερες σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. }
