Γράφει ο Μανώλης Πέπονας, φοιτητής Ιστορίας- Αρχαιολογίας, Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν πως η ιστορία επαναλαμβάνεται. Δεν είναι πάντα έτσι. Οπωσδήποτε όμως επαναλαμβάνονται ορισμένες ανθρώπινες πράξεις, που οδηγούν σε συγκεκριμένα αποτελέσματα. Συνεπώς, αν και δεν παραδίδει μαθήματα, η ιστορία τιμωρεί αυτούς που δεν τη μελετούν σωστά. Κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο γερμανικός στρατός ακολουθώντας μια αυστηρή πρωσική πειθαρχία αποδείχθηκε ανεπίδεκτος μαθήσεως.
Η κατάκτηση μια χώρας δεν σημαίνει απαραίτητα την υποδούλωσή της. Αυτό αποδείχθηκε ήδη όταν ο Άξονας δέχθηκε ισχυρό πλήγμα από χωρικούς, στη μάχη της Κρήτης, την άνοιξη του 19411. Με την πάροδο του χρόνου, οι Γερμανοί και οι σύμμαχοί τους ανάλωσαν τις δυνάμεις τους σε αστυνομικά καθήκοντα έναντι των ανταρτών που εμφανίστηκαν στις κατακτημένες περιοχές. Για την εξολόθρευση των ατάκτων έγιναν δεκάδες επιχειρήσεις, από τις οποίες ξεχωριστή θέση κατέχει η επιχείρηση “Οχιά”.
Τον Αύγουστο του 1944 έλαβαν χώρα οι τελευταίες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών στα πλαίσια της επικείμενης αποχώρησής τους. Στην προσπάθεια αυτή συμμετείχαν μονάδες της 4ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας Γρεναδιέρων των SS, η 104 Μεραρχία που έδρευε στο Αγρίνιο και το Τάγμα Ασφαλείας υπό τον Τολιόπουλο2. Αντικειμενικός σκοπός της επιχείρησης ήταν η χαλάρωση του κλοιού που δημιουργούσε η παρουσία των περίπου 3000 ανδρών του ΕΛΑΣ στην περιοχή.
Η επιχείρηση “Οχιά” είχε ως αποτέλεσμα αρκετές απώλειες για τους Γερμανούς. Στο χωριό Ζευγαράκι μια νάρκη κόστισε τη ζωή σε αρκετούς από αυτούς, ενώ άλλου σκοτώθηκαν σε ενέδρες στη Μυρτιά3. Αυτό προκάλεσε την οργή των κατακτητών και αρκετά χωριά ως το Θέρμο λεηλατήθηκαν. Σκληρά αντίποινα είχαν ακολουθήσει και το θάνατο του διοικητή της 4ης Μεραρχίας SS, Καρλ Σύμερς, από νάρκη έξω από την Άρτα4. Ως απάντηση, ο ΕΛΑΣ επιτέθηκε σε Γερμανούς και Ευζώνους στον Άη Βλάση, ενώ επιθέσεις έγιναν στο Ξηρόμερο και το Μακρυνόρος. Οι Ταγματασφαλίτες και μονάδες των SS εξόρμησαν στις 24 Αυγούστου λεηλατώντας το Παναιτώλιο και την Παραβόλα. Ακόμη και η έδρα του ΙΙΙ Τάγματος (Τριχωνίδας) του ΕΛΑΣ και ιδιαίτερη πατρίδα του “Επαμεινώνδα” Σκιαδά, ο Άη Βλάσης, πατήθηκε από τους Γερμανούς.
Η σκληρή αντιμετώπιση του πληθυσμού και η συνεπακόλουθη λαφυραγώγηση ήταν τα μόνα κέρδη των κατακτητών, οι οποίο απέτυχαν έναντι των ανταρτών που υποχωρούσαν τακτικά και έπειτα ανασυγκροτούνταν, επιφέροντας πλήγματα στους διώκτες τους. Ακόμη και η -πιο έμπειρη- 104 Μεραρχία, η οποία είχε αναλωθεί ήδη από την παραμονή της στη Γιουγκοσλαβία σε αντίποινα και αντι-αντάρτικες επιχειρήσεις5, φάνηκε να μην έχει κατανοήσει ακόμη τον τρόπο διεξαγωγής του ανταρτοπολέμου. Οι Γερμανοί στραγγάλισαν την περιοχή, όχι όμως και τους ένοπλους αντιπάλους τους. Η συγκεκριμένη επιχείρηση των Γερμανών ήταν η τελευταία, καθώς αποχώρισαν στις 6 Σεπτεμβρίου 1944 αφήνοντας τη συνέχεια του έργου τους στους συνεργάτες τους των Ταγμάτων Ασφαλείας.
1 βλ. Antony Beevor: “Κρήτη-Η Μάχη και η Αντίσταση”, εκδόσεις Γκοβόστη (2004)
2 Για τον Τολιόπουλο και τη δράση του, βλ. http://www.agrinionews.gr/γ-τολιόπουλος-ο-διοικητής-των-ταγμάτω/
3 βλ. Θ. Κακογιάννης: “Μνήμες και Σελίδες της Εθνικής Αντίστασης”, εκδόσεις Κωσταράκη (1997)
4 Η. F. Mayer στο Κ. Μπάδα- Θ.Δ. Σφήκας (επιμέλεια): “Κατοχή, Αντίσταση, Εμφύλιος”, εκδόσεις Παρασκήνιο (2010), σελ. 55-65
5 Χέρμαν Φρανκ Μάγιερ: “Αιματοβαμμένο Έντελβαϊς”, εκδόσεις Εστία, σελ. 61, τ. Β’
