Όταν οι οπλαρχηγοί της Αιτωλοακαρνανίας έλαβαν αυτήν την εντολή, δηλαδή, να εκστρατεύσουν εναντίον των ομοεθνών τους, συνήλθαν σε σύσκεψη στο Λουτράκι Κατούνας (στις αρχές Μαΐου μάλλον) με επικεφαλής τον αρχιστράτηγο Γ. Βαρνακιώτη και αποφάσισαν να επαναστατήσουν και αυτοί. Μετά από αυτήν την απόφαση ενημέρωσαν κρυφά τον πληθυσμό και άρχισαν να προετοιμάζονται και να σχεδιάζουν τις επόμενες κινήσεις τους.
Μετά από τη συνάντηση στο Λουτράκι ο Θεοδωράκης Γρίβας έμαθε πως ένα απόσπασμα Τούρκων ιππέων κατέβαινε από την Αμφιλοχία προς το Αγρίνιο, έσπευσε με τους άνδρες του και προλαβαίνει τους Τούρκους στη Λάσπη. Στη μάχη αυτή σκοτώθηκαν όλοι οι Τούρκοι. Η μάχη κρατήθηκε μυστική από τους Τούρκους, αφού τα πτώματα των Τούρκων θάφτηκαν. Η πράξη αυτή του Γρίβα πρέπει να θεωρηθεί η πρώτη επαναστατική ενέργεια στην Αιτωλοακαρνανία και έγινε στις αρχές Μαΐου με το παλιό ημερολόγιο (το Ιουλιανό).
Ύστερα ο Γρίβας, σύμφωνα με οδηγίες του Βαρνακιώτη, πήγε στο Αγρίνιο με 200 άνδρες, πως τάχα ακολούθησε τις εντολές του Βρυώνη, να πάει εκεί ώστε να προετοιμαστεί για την εκστρατεία στην Πελοπόννησο. Στο Βραχώρι έμεινε μέχρι τις 10/23* του μήνα όταν ειδοποιήθηκε πως οι άλλοι οπλαρχηγοί ήταν έτοιμοι να χτυπήσουν την πόλη. Μετά το σύνθημα από τρεις φανούς ο Γρίβας βγήκε με τους άνδρες του κρυφά από την πόλη και συναντήθηκε στο Δογρί (Ντογρί) με τους οπλαρχηγούς Σιαδήμα, Γκοτζαμάνη, Αλ. Βλαχόπουλο και Γ. Βαλτινό. Αφού ενώθηκαν με τους άνδρες του Γ. Βαρνακιώτη και των άλλων Ξηρομεριτών οπλαρχηγών τα ξημερώματα τις 28ης Μαΐου χτύπησαν τους Τούρκους της πόλης.
Οι Τούρκοι κλείστηκαν στα οχυρά σπίτια τους και αμύνονταν. Τελικά παραδόθηκαν στις 10 Ιουνίου αφού ο Αλβανός δερβέναγας του Βραχωρίου Νούρκας Σερβάνης διέφυγε νύχτα από την πόλη (τη νύχτα της 7ης προς 8ης Ιουνίου) με τους 150 άνδρες του. Ο Σερβάνης είχε συμφωνήσει κρυφά με τους Έλληνες να παραδοθεί και να τον αφήσουν οι φύγει, όμως θεώρησε καλό για αυτόν να κλέψει τους Εβραίους και να φύγει. Τελικά ο Σερβάνης χτυπήθηκε στον Άγιο Βλάση από τους Γιολδασαίους και τον Κώστα Βελή και συνελήφθηκε αιχμάλωτος.
Μετά από δέκα μέρες πολιορκίας αναγκάστηκαν να παραδοθούν και οι Τούρκοι του Ζαπαντιού (20 Ιουνίου). Μετά την πολιορκία και την κατάληψη του Βραχωρίου και του Ζαπαντιού οι Τούρκοι εκδιώχτηκαν από την Αιτωλοακαρνανία και πέρασαν περιοχή της Άρτας, εκτός από μερικούς που είχαν κλειστεί στο φρούριο της Βόνιτσας και πολιορκούνταν από το Γ. Τσόγκα και άλλους ντόπιους οπλαρχηγούς.
Μετά τη νίκη στο Βραχώρι οι οπλαρχηγοί έστειλαν τον Γρίβα να ενισχύσει τα στενά του Μακρυνόρους, αφού είχαν πληροφορίες από τους οπλαρχηγούς Γώγο Μπακόλα, Ίσκο και Κουτιλίδα, που φύλαγαν το πέρασμα, πως κινδύνευαν από την μεγάλη εχθρική δύναμη των Τουρκαλβανών της Άρτας που κατέβαινε από το Μακρυνόρος. Με τη βοήθεια του Θ. Γρίβα οι Τουρκαλβανοί αυτοί απωθήθηκαν και οι Έλληνες ενίσχυσαν τις θέσεις τους. Σε λίγο έφτασαν και οι άλλοι οπλαρχηγοί στο Μακρυνόρος. Τότε ειδοποιήθηκαν ότι ένα εχθρικό σώμα αποβιβάζεται στο Λουτράκι Κατούνας. Ευθύς στέλνουν το Θ. Γρίβα με 300 παλικάρια στο Λουτράκι μέσω Καρβασαρά (νυν Αμφιλοχίας) και τους χτύπησε ενώ αποβιβάζονταν στην ακτή και όσοι γλύτωσαν αναγκάστηκαν να φύγουν με τα πλοιάρια. Εκεί ο Γρίβας ειδοποιήθηκε ότι άλλη εχθρική δύναμη πέρασε από την Πρέβεζα στο Άκτιο και πολιορκούσε τον Γ. Τσόγκα στο Κατάκωλο, έσπευσε σε βοήθειά του και ανάγκασαν τους Τουρκαλβανούς να μπουν στα πλοιάρια και να περάσουν ξανά στην Πρέβεζα.
* Οι διπλές ημερομηνίες αντιστοιχούν στο παλαιό και στο νέο ημερολόγιο. Στις 25 Μαΐου (με το Ιουλιανό ημερολ.) γράφτηκε η γνωστή επαναστατική προκήρυξη του Βαρνακιώτη.
Γ.Σ.Μ.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε το 2013 aitoloakarnaiko.net
https://mpampiini.blogspot.com/
