Η Τρύφου, (ο Τρύφος) είναι ένα πολύ όμορφο ορεινό χωριό του Ξηρομέρου, που από υψόμετρο 500μ. αγναντεύει όλη σχεδόν την ενδοχώρα του Ξηρομέρου. Είναι ο υψηλότερος κατοικήσιμος οικισμός της περιοχής και είναι χτισμένος πάνω σε λοφοσειρά (υψ. 885) των Ακαρνανικών κορυφών.
Βρίσκεται 8 χλμ. δυτικά της Κατούνας και περιλαμβάνει έκταση 46.370 στρ., από τα 213.217 που ήταν η περιφέρεια του πρώην Δήμου Μεδεώνος. Η Τρύφου είναι ένα τεράστιο οικολογικό πάρκο, αφού ο ορεινός όγκος των Ακαρνανικών, τα τρεχούμενα νερά της Νύσσας, τα ιαματικά νερά και ο υδροβιότοπος του Αμβρακικού έχουν διαμορφώσει την περιοχή σαν έναν οικολογικό παράδεισο. Το χωριό έχει πλούσια βλάστηση και ξηρό και δροσερό κλίμα το καλοκαίρι και σχετικά κρύο χειμώνα. Μαζί με την Τρύφου έχει ενωθεί και το χωριό Βούστρι, ύστερα από τη μεταφορά του πριν από μερικές δεκαετίες και καταλαμβάνει το αριστερό μέρος της εισόδου του χωριού από την Κατούνα.
Μια μιρή Ιστορική αναδρομή
Το χωριό Τρύφου αναφέρεται από το 1521, όπου είχε 48 οικογένειες. Μέχρι το 1650 ο πληθυσμός του είναι περίπου ίδιος, από εδώ αρχίζει η σταδιακή μείωσή του και στις παραμονές της Επανάστασης, το 1815, είχε μόνο 15 οικογένειες. Το παλαιό χωριό Τρύφου, το Παλιοχώρι, βρισκόταν σε απόσταση 45΄ νότια της Μονής Αγίου Βασιλείου, η οποία καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Τούρκους. Το Παλιοχώρι είχε ναό αφιερωμένο στον Προφήτη Ηλία.
Όμως κατά την Επανάσταση του 1821 καταστράφηκε και οι εναπομείναντες κάτοικοι αναχώρησαν προς τη θέση Βατιά και έχτισαν εκεί το σημερινό Τρύφου. Κοντά στο Παλιοχώρι ήταν και δύο άλλοι οικισμοί, ο Αλευράς και η Πατερίτσα.
 |
| Άγιος Νικόλαος |
Ο Αλευράς βρισκόταν προς το Λουτράκι και συγχωνεύτηκε με την Τρύφου το 1843, ενώ είχε υποστεί και αυτός καταστροφές κατά την Επανάσταση. Το 1828-30 είχε 6 οικογένειες, οι οποίες είχαν 800 στρέμματα ιδιόκτητης γης. Ο ναός του οικισμού διατηρείτε μέχρι σήμερα και είναι αφιερωμένος στον Ευαγγελιστή Μάρκο. Λέγεται, ότι εκεί ζούσε η αρχόντισσα Ασπασία (Πάσιω), που είχε πολλά χρήματα και χρυσαφικά και ότι κάπου έκρυψε την ολόχρυση κούνια του παιδιού της. 
Ο οικισμός Πατερίτσα απείχε 10΄ νότια του σημερινού χωριού και ενώθηκε και αυτός με την Τρύφου το 1843. Το 1521 αναφέρεται ένας μικρός οικισμός Πετρινίτσα (Petrinitsa) στο Ξηρόμερο με 11 οικογένειες και ο οποίος το 1732 ήταν εγκαταλελειμμένος. Όπως όλα δείχνουν οι τρεις οικισμοί, Αλευράς, Παλιοχώρι και Πατερίτσα, ενώθηκαν και δημιουργήθηκε το χωριό Τρύφου, που από το 1836 εντάχθηκε στο Δήμο Εχίνου και το 1844 είχε 336 κατ.
Οι Γερμανοί έκαψαν τα 40 από τα 150 σπίτια του χωριού, γιατί εκεί κοντά, σε μάχη με τους αντάρτες, σκοτώθηκε ένας αξιωματικός τους. Οι κάτοικοι δεν έπαθαν ζημιές, γιατί πρόλαβαν και εγκατέλειψαν το χωριό. Τα απόκρημνα μέρη της Τρύφου, με την πυκνή βλάστηση, ήταν καταφύγια ανταρτών κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στον Εμφύλιο. Το 1971 το χωριό είχε 1.200 κατ. και μαζί με το Βούστρι 1.500. Την εποχή αυτή είχε 5θέσιο Δημοτικό Σχολείο και αγροτικό ιατρείο. Το 1981 είχε 1.176 κατ., ως ενωμένος πια οικισμός.
Στην πλατεία του χωριού δεσπόζει η ενοριακή εκκλησία του Αγίου Νικολάου και έχει και πανοραμική θέα με εξώστη και δίπλα υπάρχει το ηρώο των πεσόντων. Πάνω στην πλατεία υπάρχουν επίσης πολλά δένδρα και μια παιδική χαρά που παίζουν ανέμελα τα Τρυφιατόπουλα. Από την πλατεία θα αγναντέψεις το Ξηρομερίτικο τοπίο και θα αντικρίσεις απέναντι τα «επτά πηγάδια» που είχαν φτιάξει οι ντόπιοι για πόσιμο νερό και τους έδωσαν ταονόματα: Γκάνιας, Στάχτιαρης, Μπότσης, Πλάτανος, Καινούριο, Καναλάκι και Κοινοτικό. Το χωριό τελευταία έλυσε το καλοκαιρινό πρόβλημα ύδρευσης από γεώτρηση που πραγματοποιήθηκε κοντά στην περιοχή της Νύσσας το 2007, επί δημαρχίας Ιωάννη Σεραφή, ενώ συγχρόνως λειτουργεί και το παλαιό δίκτυο από το παλαιό Βούστρι.
Σήμερα στο χωριό υπάρχουν μερικά παραδοσιακά καφενεία, ψησταριές, δύο κρεοπωλεία, δύο παντοπωλεία, φούρνος και περίπτερο, όλα στην κεντρική οδό που διασχίζει το χωριό προς Λουτράκι και δυο-τρία στο νέο Βούστρι.
Στο τετραθέσιο δημοτικό σχολείο του χωριού πηγαίνουν περίπου 40 μαθητές και στον παιδικό σταθμό περίπου 20. Στη μέση του χωριού υπάρχει ένα μικρό γήπεδο, όπου αγωνιζόταν η τοπική ομάδα Α.Ε.Τρύφου, και μια παιδική χαρά. Έχει επίσης αγροτικό ιατρείο, το οποίο επισκέπτεται γιατρός, κυρίως για τη συνταγογράφηση φαρμάκων, αφού οι κάτοικοι εξυπηρετούνται από το Περιφερειακό Ιατρείο Κατούνας.
Το χωριό συνδέεται τακτικά, με λεωφορεία του ΚΤΕΛ με την Κατούνα, με τα οποία μεταφέρονται και οι μαθητές του Γυμνασίου και του Λυκείου. Η Τρύφου παλαιότερα παρήγαγε και σιτηρά, μετέπειτα ήταν και γνωστή για το καλό κρασί της. Πολλοί Τρυφιάτες έχουν και εκτάσεις στην περιοχή του Λουτρακίου που είναι εύπορες και για μεγάλο διάστημα παρήγαγαν σε περιβόλια λεμόνια, πορτοκάλια, λίγα τριφύλλια, αλλά και σταφύλια.
Σήμερα μερικά κτίσματα στο Λουτράκι ανήκουν σε Τρυφιάτες, μερικοί μάλιστα έχουν και ψαρόβαρκες. Το Λουτράκι είναι και γι’ αυτούς μια καλή και κοντινή διέξοδος προς τη θάλασσα του Αμβρακικού.
Δυστυχώς και για τους κατοίκους του χωριού αυτού, για μεγάλο χρονικό διάστημα, κύρια και μαζική παραγωγή ήταν ο καπνός, που με το τέλος του σβήνει και αυτό σιγά-σιγά οικονομικά.
Το μοναδικό εισόδημα των κατοίκων σήμερα είναι η κτηνοτροφία. Κατά παράδοση το πανηγύρι του χωριού γίνεται στις 20 Ιουλίου, στη γιορτή του Προφήτη Ηλία, που ήταν ο προστάτης του παλιού χωριού. Από το 1998 έως και το 2010, που εντάχθηκε στο Δήμο Ακτίου-Βόνιτσας, ήταν Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Μεδεώνος.
Για το Βούστρι και τα Ιαματικα Λουτρά και τον Αγιο Βάρβαρο θα αναφερθούμε σε άλλο άρθρο μας.
Δείτε το βίντεο :
ΠΗΓΗ: ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ "ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΚΤΙΟΥ ΒΟΝΙΤΣΑΣ". Των Βαγγέλη Κουτιβή και Γεωργίου Μπαρμπαρούση.
