Επίσης ο μακαριστός Μαΐστωρ της Ψαλτικής Τέχνης υπήρξε διδάσκαλος πολλών εκ των φίλων και συνεργατών της Ιεράς Μονής.
Ως αντίδωρο στην μνήμη του η Ιερά Μονή Εισοδίων της Θεοτόκου Μυρτιάς είχε πραγματοπιοιήσει την Δευτέρα 13 Οκτωβρίου 2014, εκδήλωση στην αίθουσα εκδηλώσεων της Χριστιανικής Ενώσεως Αγρινίου, με ομιλητή τον Πρωτοσύγκελλο της Ιεράς Μητροπόλεώς μας πανοσιολογιώτατο αρχιμ. Επιφάνιο Καραγεώργο. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης είχε προβληθεί και το ακόλουθο βίντεο.
Σήμερα, τριά χρόνια μετά την κοίμησή του, παραθέτουμε δύο κείμενα που μιλούν γι' αυτόν, του αρχιμ. Χριστοφόρου Μυτιλήνη και του Πρωτ. Βασιλείου Καλλιακμάνη, καθώς και την συνέντευξη που είχε παραχωρήσει το έτος 1998 στον τηλεοπτικό σταθμό της
Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών "ΛΥΧΝΟΣ".
Απόστολος Παπαχρήστος, ο ευλαβέστατος ιεροψάλτης
του αρχιμ. Χριστοφόρου Μυτιλήνη,
Ο αείμνηστος πλέον Απόστολος Παπαχρήστος ήταν εκλεκτός πρωτοψάλτης και μουσικοδιδάσκαλος του Αγρινίου και της ευρύτερης περιοχής. Γνώριζε τόσο την εκκλησιαστική όσο και την ευρωπαϊκή μουσική. Έψαλε παραδοσιακά, με πίστη και ευλάβεια. Ο ευλαβέστατος αείμνηστος πατέρας του π. Ευστράτιος είχε και στα 4 παιδιά του μεταδώσει την ακρίβεια στο τυπικό, το σεμνό ύφος στις ακολουθίες, αλλά και το φιλακόλουθο.
Αμέτρητες φορές ο Απόστολος μαζί με τον κατά σάρκα αδελφό του τότε Αρχιμανδρίτη, νυν Μητροπολίτη Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμά, περιόδευαν τα μακρινά χωριά της Μητροπόλεως, για να τελέσουν με κατάνυξη και υποδειγματική τάξη και ακρίβεια τις ιερές ακολουθίες και ιδιαιτέρως Προηγιασμένες Θ. Λειτουργίες.
Ο Σεβασμιώτατος ως υπέροχος λειτουργός και ο Απόστολος ως καλλίφωνος και ευλαβέστατος ιεροψάλτης ανέβαζαν το εκκλησίασμα. Οποτε η Ι. Μητρόπολη με έστελνε σε Ι. Ναούς που πανηγύριζαν, αισθανόμουν μεγάλη χαρά και τιμή, όταν έβλεπα στο αναλόγιο τον Απόστολο. Πόσο χαιρόμουν τις Θ. Λειτουργίες!
Του χρωστώ ευγνωμοσύνη, διότι σε πολλές λειτουργικές απορίες μου, αλλά και στην δυσκολία κατανοήσεως της τυπικής διάταξης πρόθυμα και με καλωσύνη και υπομονή μου έδινε τις απαραίτητες εξηγήσεις.
Να τον αναπαύσει ο Θεός στην βασιλεία του και τώρα ας απολαύσει την θέα των αγγέλων και μαζί τους να ψάλλει τους αγγελικούς ύμνους.
Αιωνία του η μνήμη!
Ιεροψαλτική διακονία: Μια πολύ σοβαρή υπόθεση
του πρωτοπρ. Βασιλείου Ι. Καλλιακμάνη,
Καθηγητού της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.
(από την ιστοσελίδα pemptousia.gr)
Με αφορμή το θάνατο του Αποστόλου Παπαχρήστου, Θεολόγου και Μουσικοδιδάσκαλου, αδελφού του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμά, οι συνεργάτες του αείμνηστου μου ζήτησαν να γράψω ένα σύντομο κείμενο προς τιμήν του. O εκλιπών, παρότι τυφλός, αξιοποίησε άριστα τα τάλαντα πού του έδωσε ο Θεός. Διακρίθηκε ως εκπαιδευτικός, ως διδάσκαλος της εκκλησιαστικής μουσικής, ως πρωτοψάλτης, ως υμνογράφος αλλά και ως ακριβής τυπικάρης. Κοντά του μαθήτευσαν πολλά νέα παιδιά στην ψαλτική τέχνη. Κι επειδή τα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονο ενδιαφέρον από πολλούς νέους για την αυθεντική βυζαντινή μουσική, το αφιερωματικό αυτό κείμενο αναφέρεται στο «ήθος της βυζαντινής ψαλμωδίας».
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική έχει μόνο ύφος και όχι ήθος. Βέβαια το ήθος άφορα τα πρόσωπα κι όχι τα πράγματα. Αλλά εδώ γίνεται λόγος για το φορέα της εκκλησιαστικής μουσικής. Όντως είναι σημαντικό το ύφος της ιεράς ψαλμωδίας, αλλά πρωτεύοντα ρόλο στον τρόπο ψαλμώδησης των ύμνων παίζει το ήθος του ιεροψάλτη με την ευρύτερη έννοια του όρου. Το ερώτημα πού αναδύεται είναι: Ο ιεροψάλτης ψάλλει με ηδυπάθεια και αυταρέσκεια ή προσευχητικά και εν μετάνοια; Εκτελεί μουσικά μαθήματα με κοσμικό τρόπο ή με ήθος συντετριμμένης και τεταπεινωμένης καρδίας; Τον αγγίζουν αυτά πού ψάλλει ή του είναι αδιάφορα; Μήπως ισχύει αυτό πού αναφέρεται σε σχετικό ύμνο της Εκκλησίας; «Πολλάκις την υμνωδίαν εκτελών, ευρέθην την αμαρτίαν εκπληρών…»; Όσα ακολουθούν μπορούν να εμπνεύσουν τούς ιεροψάλτες μας και κυρίως τα νέα παιδιά πού κοσμούν τα αναλόγια των εκκλησιών μας.
Η εκκλησιαστική υμνογραφία διδάσκει το δόγμα και το ήθος της Εκκλησίας• ερμηνεύει αυθεντικά το μήνυμα της εν Χριστώ σωτηρίας• μυσταγωγεί στην ορθόδοξη πίστη και την εν Αγίω Πνεύματι ζωή. Σημαντικό ρόλο στη λειτουργική ζωή δεν παίζουν μόνο οι κληρικοί αλλά και οι ιεροψάλτες, οι οποίοι διακονούν την εκκλησιαστική λατρεία. Το αναλόγιο είναι χώρος μύησης στα ιερά κείμενα της Εκκλησίας μας• σχολείο εντρύφησης στην εκκλησιαστική ποίηση• χώρος προσευχητικής αναφοράς στον Τριαδικό Θεό. Η ψαλμωδία δεν είναι δημοτικό τραγούδι, έστω κι αν συγγενεύει με αυτό, δεν είναι φωνή άτακτη, βίαιη και εκκωφαντική, δεν είναι επίδειξη σπάνιων λαρυγγισμών μέσω μεγαφώνων. Η ιερά ψαλμωδία είναι φωνή αύρας λεπτής, προσευχή εμμελής, διδαχή σωστική και σωτήριος, μύηση στο υπέρλογο μυστήριο της πίστεως.
Οι ύμνοι έχουν θεολογικό, μυσταγωγικό, παιδαγωγικό, εκκλησιολογικό και αναγωγικό χαρακτήρα. Η Εκκλησία μέσω της υμνολογίας υπομνηματίζει, αναδεικνύει και ερμηνεύει το υπερφυές μυστήριο της θείας οικονομίας. Συνθέτει σε θεία αρμονία λόγο και μέλος. Η εμμελής ψυχαγωγία και ηδονή γεννά αγνούς και σώφρονες λογισμούς, διδάσκει ο Μ. Βασίλειος. Και συμπληρώνει: Το Άγιο Πνεύμα, βλέποντας ότι το ανθρώπινο γένος είναι «δυσάγωγον προς αρετήν και επιρρεπές προς την ηδονήν», «το εκ της μελωδίας τερπνόν τοις δόγμασιν εγκατέμιξεν», ώστε να δέχεται χωρίς αντίδραση την ωφέλεια των λόγων που θα ακούγονται γλυκόηχα και απαλά.
Το μέλος παιδαγωγεί και συμβάλλει, στη διαρκή μνήμη των θείων αληθειών με έμμεσο τρόπο: «Δια τούτο τά εναρμόνια μέλη των ψαλμών ημίν επινενόηται (επινοήθηκαν), ίνα οι παίδες την ηλικίαν, ή και όλως νεαροί το ήθος, τω μεν δοκεί μελωδώσι, τη δε αληθεία τας ψυχάς εκπαιδεύονται», επισημαίνει ο Μ. Βασίλειος.
Η ψαλμωδία αποβλέπει στη ένωση, συνάρμοση και ενότητα του λαού του Θεού μέσω της αγάπης. Συναρμονίζει το λαό του Θεού στη συμφωνία ενός χορού. Γράφει o ιερός Πατέρας: «…το μέγιστον των αγαθών, την αγάπην, η ψαλμωδία παρέχεται, οιονεί σύνδεσμόν τινα προς την συνωδίαν επινοήσασα, καί εις ενός χορού συμφωνίαν τον λαόν συναρμόζουσα» (Ομιλία εις Ψαλμούς, 1, 2, ΕΠΕ, τομ 5, σ. 14).
Για να βρουν όμως εφαρμογή οι λόγοι του Μ. Βασιλείου χρειάζεται να κατεβούμε -κληρικοί, λαός και ιεροψάλτες - από το θρόνο της ατομικότητας και του εγωισμού, και εν ταπεινώσει να «ποιήσωμεν εαυτούς στρογγύλους» σύμφωνα με τη Φιλοκαλία. Να έχουμε ήθος όπως τα γλυκόηχα γυρίσματα της βυζαντινής μουσικής, πού μοιάζουν με τούς κουμπέδες και τους στρογγυλούς θόλους των εκκλησιών μας.
Γράφει εύστοχα ο Γέρων Παΐσιος: «Και τι γλυκά γυρίσματα έχει η βυζαντινή μουσική!… άλλα λεπτά σαν το αηδόνι, άλλα σαν απαλό κυματάκι, άλλα δίνουν μια μεγαλοπρέπεια. Όλα αποδίδουν, τονίζουν τα θεία νοήματα. Όμως σπάνια να ακούσης αυτά τα όμορφα γυρίσματα. Οι περισσότεροι πού ψέλνουν τα λένε λειψά, κουτσουρεμένα, καλουπωμένα. Αφήνουν κενά, τρύπες! Και το κυριώτερο, τα λένε χωρίς τόνο. Απορώ- δεν έχουν οξείες τα βιβλία τους; … Όλα τα πάνε ίσια, λες και πέρασε οδοστρωτήρας και τα ισοπέδωσε όλα! «πα-νη-ζω, πα-νη-ζω», πανίζουν-πανίζουν το φούρνο και ψωμί δε βγάζουν! ‘Άλλοι πάλι τονίζουν όλα δυνατά, … όλα καρφωτά, και νομίζεις ότι χτυπούν καρφιά με το σκεπάρνι».
Και συνεχίζει ο Γέροντας Παΐσιος αναφερόμενος στους σύγχρονους ψάλτες: Ναι, αλήθεια ψάλλουν «ή τελείως άτονα ή σκληρά! Δεν σε ξεσηκώνουν εσωτερικά• δε σε αλλοιώνουν. Ενώ πόσο γλυκεία είναι ή καθαρή βυζαντινή μουσική! Ειρηνεύει, μαλακώνει την ψυχή. Ή σωστή ψαλμωδία είναι ξεχείλισμα της εσωτερικής πνευματικής καταστάσεως. Είναι θεία ευφροσύνη… Όταν συμμετέχει κανείς σ’ αυτό πού ψάλλει, τότε αλλοιώνεται, με την καλή έννοια, και ό ίδιος και οι άλλοι πού τον ακούνε» (Γέροντος Παΐσιου Αγιορείτου, Λόγοι Α’, Με πόνο και αγάπη για το σύγχρονο άνθρωπο, σ. 254-55).
Όσα αναφέρθηκαν δεν εξαντλούν το θέμα. Απευθύνονται με ιδιαίτερη αγάπη προς τους άρχοντες των αναλογίων, για να διακρίνουν τον παραδοσιακό τρόπο ψαλμώδησης των ύμνων, πού γέννα δάκρυα μετανοίας αλλά και ευφροσύνη πνευματική, από την ηδυπάθεια και την εκκοσμίκευση.
Παράλληλα γράφονται προς τιμήν του μακαριστού Αποστόλου Παπαχρήστου, ο οποίος διακόνησε την εκκλησιαστική λατρεία με φόβο Θεού, ιεροπρέπεια, εκκλησιαστικό ήθος, συνέπεια και τάξη. Η επί σειράν ετών έκδοση της «Τυπικής Διάταξης των Ιερών Ακολουθιών», με ιδιαίτερη φροντίδα και ζήλο για την ευταξία της λατρείας, αποδεικνύει του λόγου το αληθές.
Τούς κόπους και την προσφορά του στην Εκκλησία αλλά και την αγάπη του προς το αναλόγιο ας θυμάται ο Παντεπόπτης Κύριος και ας τον αναπαύει στη χώρα των ζώντων και των δικαίων.
Συνέντευξη του μακαριστού Αποστόλου Παπαχρήστου στον θεολόγο και μουσικό Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλο στον τηλεοπτικό σταθμό ΛΥΧΝΟ
