Μετά τη νίκη του αυτή, ο Ομέρ Βρυώνης είχε σκοπό να κατέβει στην Πελοπόννησο για να πλήξει τον πυρήνα της ελληνικής επανάστασης. Όμως, αποφάσισε να προβεί πρώτα σε εκκαθαρίσεις όλων των εστιών της αντίστασης και της επανάστασης στην Στερεά Ελλάδα.
Ο Αλβανός πασάς ήξερε ότι η κατάπνιξη της επανάστασης θα διευκολυνόταν, αν κατάφερνε να προσεταιριστεί τους ντόπιους οπλαρχηγούς της Ρούμελης κατά το πέρασμά του. «Ερχόντουσαν σε συνεννόηση με τους ντόπιους οπλαρχηγούς για να τους πάρουν στο μέρος τους και να κατέβουν μαζί στην Πελοπόννησο», ανέφερε ο ιστορικός Μιχάλης Σωτηρόπουλος στη Μηχανή του Χρόνου. ...
Η επιστολή στον Ανδρούτσο Με αυτό το σκεπτικό ο πασάς αποφάσισε να έρθει σε επαφή με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο.
Ο Ανδρούτσος ήταν για χρόνια στην αυλή του Αλή Πασά, όπως και ο Ομέρ Βρυώνης. Υπήρξε αρχηγός της προσωπικής φρουράς του και ο Αλή πασάς του είχε παραχωρήσει το αρματολίκι της Λιβαδειάς. Όμως, μετά τη ρήξη του πασά των Ιωαννίνων με την Πύλη, ο Ανδρούτσος μπήκε αγώνα εναντίον των Οθωμανών.
Ο Ομέρ Βρυώνης εξαιτίας της σχέσης του Ανδρούτσου με τον Αλή πασά είχε την πεποίθηση ότι θα δεχόταν να συνεργαστεί μαζί του ενάντια στην ελληνική επανάσταση. Του έστειλε επιστολή, στην οποία του έγραφε «φίλε Οδυσσέα πρέπει να συνεργαστούμε, να είσαι μαζί μας και θα έχεις το αρματολίκι σου», όπως διηγήθηκε στην Μηχανή του Χρόνου ο ιστορικός Απόστολος Διαμαντής.
Στην επιστολή αυτή ο Ομέρ Βρυώνης τον ενημέρωσε για τον θάνατο του Αθανάσιου Διάκου και του έταξε ότι αν προσεταιριζόταν με τις δυνάμεις του, θα του έδινε το αρματολίκι όλης της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας. Του πρότεινε επίσης, να συναντηθούν στη Γραβιά. Έτσι, στις αρχές Μαΐου ο Ανδρούτσος και οι άνδρες του έφτασαν στην περιοχή, όπου συναντήθηκαν με τον οπλαρχηγό Πανουργιά και Γιάννη Δυοβουνιώτη. Συζήτησαν πώς θα κατάφερναν να αναχαιτίσουν την πορεία του Ομέρ Βρυώνη.
Ο Ανδρούτσος πρότεινε να κλειστούν στο Χάνι της Γραβιάς, ένα μικρό καλυβάκι, που χρησιμοποιούνταν για τη διαμονή των περαστικών.
Ο Πανουργιάς και ο Γιάννης Δυοβουνιώτης δεν δέχτηκαν. Προτίμησαν να πάρουν θέσεις μάχης στον δρόμο για το Χάνι....
 |
| Στο σημείο όπου ήταν χτισμένο το χάνι της Γραβιάς. Υπάρχουν ακόμη πλίνθοι από τα θεμέλια του μικρού πανδοχείου που έγινε από τις πιο στρατηγικές μάχες του 1821... |
«Τα χάνια εκείνη την εποχή ήταν σε στρατηγικά περάσματα.
Οι Οθωμανοί για να μπορέσουν να προχωρήσουν στον δρόμο για τον νότο, θα έπρεπε οπωσδήποτε να περάσουν από το συγκεκριμένο σημείο.
Ο όγκος του Παρνασσού είναι δύσβατος και ασφαλώς στεκόταν εμπόδιο. Ακόμη και αν διάβαιναν με άλλον τρόπο, το πέρασμα ήταν στενό και θα έπρεπε να καταλάβουν το χάνι για να συνεχίσουν την πορεία τους στον ορεινό όγκο μπροστά τους», εξηγεί ο αναπληρωτής καθηγητής νεότερης και σύγχρονης ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Θανάσης Χρήστου.
Ο Ανδρούτσος δεν ήθελε να επιβάλλει στους άνδρες του να τον ακολουθήσουν.
Το Χάνι ήταν πλινθόκτιστο και οι άνδρες του Ομέρ Βρυώνη θα μπορούσαν να το ανατινάξουν και να τους οδηγήσουν όλους στον θάνατο.
Ο Ανδρούτσος άρχισε να χορεύει τσάμικο και καλούσε τους πιο τολμηρούς να πιαστούν στον χορό και να τον ακολουθήσουν μέσα στο χάνι.
Πρώτος άρπαξε το μαντήλι ο Γιάννης Γκούρας, ύστερα ο Παπανδριάς, ο Κομνάς Τράκας, ο Αγγελής Γοβιός και μετά οι Καπογιωργαίοι. Μέσα στο χάνι κλείστηκαν περίπου 120 άνδρες. Μετέτρεψαν το καλυβάκι σε οχυρό.
Έφραξαν τα ανοίγματα με πέτρες και άνοιξαν πολεμίστρες.
Οι κάνες των όπλων τους έβγαιναν από τα παράθυρα και τις τρύπες των τοίχων....
Στις 8 Μαΐου 1821 ο Ομέρ Βρυώνης με περίπου 8.000 άνδρες κατευθύνονταν προς το χάνι. Μέσα σε λίγες ώρες κατάφεραν να εκτοπίσουν τα τμήματα του Πανουργιά και του Δυοβουνιώτη και περικύκλωσαν το χάνι.
Ο Ομέρ Βρυώνης έστειλε έναν δερβίση του να ζητήσει στον Ανδρούτσο να παραδοθεί. Ο δερβίσης άρχισε να του μιλάει στα αλβανικά και ο Ανδρούτσος το πήρε ως προσβολή.
Η διαπραγμάτευση εξελίχθηκε σε ανταλλαγή ύβρεων μέχρι που ο Ανδρούτσος τον σκότωσε. Ήταν ένα έμμεσο μήνυμα ότι αρνούνταν να υποχωρήσει.
Οι άνδρες του Ανδρούτσου άνοιξαν πυρ.
Οι Τούρκοι προσπάθησαν να κάνουν έφοδο, αλλά αποκρούστηκαν επιτυχώς. Κάποιοι από τους άντρες του, προσπαθούσαν να γκρεμίσουν τους τοίχους.
Ο Ομέρ Βρυώνης κατάλαβε ότι για να διαλύσει το χάνι της Γραβιάς, έπρεπε να φέρει κανόνια από το Ζητούνι, τη σημερινή Λαμία.
Έτσι, όσο περίμεναν τα κανόνια, σταμάτησαν την επίθεση. Είχαν χάσει ήδη αρκετούς άνδρες....
Ο Ανδρούτσος κατάλαβε το σχέδιο του Ομέρ Βρυώνη και τα μεσάνυχτα έδωσε εντολή αναχώρησης από το χάνι. Αφαίρεσαν ένα μέρος από τους πλίνθους της ανατολικής πλευράς και έκαναν την ηρωική έξοδο. Όταν το κατάλαβαν οι Τούρκοι ήταν πλέον αργά.
Η ελληνική πλευρά έχασε έξι άνδρες κατά την έξοδο, ενώ άλλοι δυο τραυματίστηκαν. Τα θύματα των Τούρκων ήταν περισσότερα από 300, ενώ υπήρχαν και περίπου 600 τραυματίες.
Η νίκη στο χάνι της Γραβιάς είχε μεγάλη στρατηγική σημασία για την εξέλιξη της επανάστασης.
Ο Ανδρούτσος κατάφερε να καθυστερήσει την κάθοδο των Τουρκαλβανών στην Πελοπόννησο και έδωσε χρόνο στον Κολοκοτρώνη να προετοιμαστεί.
Όπως είχε αναφέρει ο ιστορικός Τάκης Λάππας «τις δάφνες του Κολοκοτρώνη στη μάχη στο Βαλτέτσι τις έπλεξε ο Ανδρούτσος στη Στερεά».
Για τη μάχη στη Γραβιά γράφτηκε και ελληνικό δημοτικό τραγούδι, στο οποίο λέει «Τ’ Αντρούτσου η μάνα χαίρεται, του Διάκου καμαρώνει.
Γιατί έχουν γιους αρματολούς, και γιους καπεταναίους. Ανδρούτσος φυλάει τη Γραβιά, Διάκος την Αλαμάνα»....
