Το κάστρο της Στέρνας στην Πλαγιά Αιτωλοακαρνανίας: Οδοιπορικό στο χώρο και στο χρόνο

Το παλαιό χωριό Πλαγιά βρίσκεται στο βορειο­δυτικό άκρο του Ξηρομέρου, στις παρυφές του βουνού Στέρνα, σε υψόμ. 200 μ. και αγναντεύ­ει το Ιόνιο και τα νησιά Λευκάδα, Μεγανήσι και Σκορπιό.

Η Στέρνα βρίσκεται 27 χλμ. ΝΔ της Βόνιτσας και 4 χλμ. περίπου ΝΔ της αρχαίας Παλαίρου (Κεχροπούλα), στις παρυφές του ομώνυμου όρους και χρονολογείται από τον 5ο αι. π. Χ.

Το κάστρο της Στέρνας βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο πάνω από το παλιό χωριό της Πλαγιάς.  Πάνω από την παλιά Πλαγιά στην μακρόστενη Κορυφή Στέρνα βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος κάστρο και καστέλια, ο οποίος αποτελούσε τμήμα οχυρωματικού συγκροτήματος. 

Η κορυφή είναι ψηλότερη της χερσονήσου (υψόμετρο 507μ. )και από εκεί εποπτευόταν ολόκληρη η περιοχή προς Λευκάδα, νότια προς τις Εχινάδες και βόρεια προς τις Ηπειρωτικές ακτές και την είσοδο του Αμβρακικού κόλπου. Το όνομα στέρνα αποδόθηκε ασφαλώς από άγνοια μόνο και μόνο από την αρχαία δεξαμενή που διασώζεται. Το Κάστρο κατασκευάσθηκε τον 5ο αι.π.Χ. και κατά μια εκδοχή πιστεύεται ότι ήταν αποικία των Κορινθίων Σόλλιο. Όμως αυτό δεν φαίνεται πιθανό, αφού όλα τα στοιχεία δείχνουν πως το Σόλλιο βρισκόταν στην παραλία απέναντι από την Λευκάδα. Είναι πολύ πιθανό το κάστρο της Στέρνας να αποτελούσε οχυρό της αρχαίας Παλαίρου, με το οποίο επόπτευε τις παραπάνω περιοχές, Αφού η θέση της πόλης δεν τις έδινε τη δυνατότητα ελέγχου ολόκληρης της περιοχής.

Η ακρόπολη φέρεται να είχε μόνο μία πύλη νοτιοδυτικά και να χωρίζεται στη μέση με ενδιάμεσο τείχος.

Στην απέναντι κορυφή Τρίκορφο στην περιοχή Λιθιές σώζονται και τα ερείπια μιας ακόμη οχυρής θέσης. Αρχαία ερείπια και τμήμα κολώνας σώζονται και νότια στην κορυφή Ταύρος.

Επίσης ερείπια αρχαίου κτίσματος σώζονται και πάνω από το χωριό στην κορυφή Σως (415)

Όλες αυτές οι οχυρές θέσεις σε αυτές τις ψηλές κορυφές της χερσονήσου, σε συνδυασμό με τα ισχυρά τείχη της Παλαίρου και τους βάλτους γύρω από τη λίμνη, συγκροτούσαν ένα ισχυρό οχυρωματικό σύστημα, που δείχνει την ύπαρξη σημαντικής πόλης. Οι οχυρώσεις αυτές πιθανόν να αναπτύχθηκαν ή να ενισχύθηκαν όταν έκαναν την παρουσία τους στην περιοχή οι Κορίνθιοι και ίδρυσαν αποικίες: Λευκάδα, Αλυζία, Σόλλιο και Ανακτόριο, αλλά και άλλες μικρότερες στον Αμβρακικό όπως Εχίνος και Ηράκλεια.

Κατά την εμφάνιση των Κορινθίων στην περιοχή της Βόρειας Ακαρνανίας υπήρχαν μόνο δύο ισχυρές παλιές πόλεις των Ακαρνάνων, η Πάλαιρος και το Θύρρειο και μπορεί να θεωρηθεί πως δεν είδαν με καλό μάτι τους αποίκους που ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην γη τους και καθώς δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν την αποίκηση οχύρωσαν τις πόλεις τους καλύτερα. 

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΚΟΥΤΙΒΗΣ
ΦΩΤΟ: θΟΔΩΡΗΣ ΠΟΓΩΝΙΩΤΗΣ