ΒΟΝΙΤΣΑ: ΘΑΥΜΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΓΛΗΓΟΡΗ

Στην περσινή μας δημοσίευση (από στοιχεία του Μιχάλη Κουτουρίνη)  για το Θαύμα της Αγίας Παρασκευής που το βγάλαμε στον αέρα και μαθεύτηκε στο Πανελλήνιο 

Ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά και ας δούμε πρώτα τι έγινε στις 14 Μαρτίου 1938 στο θαύμα κάτω από μαρτυρίες και γραπτά ανδρών και γυναικών της Βόνιτσας της εποχής εκείνης. 

ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΓΛΗΓΟΡΗ 

Αφορά το θαύμα της Αγίας Παρασκευής στη Βόνιτσα και το έθιμο της Καθαράς Δευτέρας. Έχει γίνει μια παρεξήγηση. Κάποιοι θεωρούν ότι ο Γρηγόρης του θαύματος είναι το ίδιο πρόσωπο με τον Γρηγόρη της Καθαράς Δευτέρας και προσπαθούν να καταργήσουν το έθιμο του καρναβαλιού γιατί θεωρούν ότι είναι βλασφημία. Το κείμενο που θα σας δώσω έχει γραφτεί από την κ. Παρασκευή Παπαθανασίου όπως τις τα έχουν πει οι συγγενείς της. Και υπάρχει βιβλιαράκι από τον πεθερό της για το θαύμα όπως ακριβώς έγινε τότε.

Μαρία Παπαθανασίου

Στις 14 Μαρτίου του 1938 στη Βόνιτσα έγινε κάτι παράξενο που ταρακούνησε όλη την περιοχή και μαθεύτηκε παντού.

Σε αυτή την μικρή πόλη απέναντι από το Ιβάρι, υπήρχε παλιά το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στην περιουσία του οποίου ανήκε όλη η γύρω περιοχή μαζί με το Ιβάρι. Σήμερα το μόνο που έχει διασωθεί είναι το Εκκλησάκι και ορισμένα χαλάσματα του παλιού Μοναστηριού.

Σε αυτό το μέρος που σας περιέγραψα παραπάνω έγινε το 1938 το γεγονός που ταρακούνησε τους ανθρώπους όλης της γύρω περιοχής και τους κατοίκους της Βόνιτσας.

Εκείνη την εποχή στη Βόνιτσα είχε έρθει από της Συκιές Άρτας ένας νέος άντρας ονόματι Γρηγόρης, τον οποίο πήραν οι ψαράδες σαν παραγιό στο Ιβάρι του παρείχαν φαγητό και στέγη στην καλύβα στην άκρη του Ιβαριού γιατί έκανε και τον νυχτοφύλακα.
Οι ψαράδες στην δουλειά είχαν την κακή συνήθεια πάνω στο φούντωμα της δουλειάς και της κουβέντας να λύνουν τις διαφορές τους με βρισιές και βλασφημίες, ακόμα και αν βρίσκονταν μέσα ή έξω από το Εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής. Στην απέναντι μεριά του Ιβαριού το ίδιο γινόταν και με το Γρηγόρη που από το πρωί μέχρι το βράδυ βλασφημούσε τα Θεία.

Στέλιος Παπαθανασίου

Ένα Μαρτιάτικο βράδυ του ΄38 που ο Γρηγόρης κοιμόταν μέσα στη βάρκα του ένιωσε την παρουσία μιας γυναίκας....

Από και πέρα θα σας δεν θα σας μιλήσω εγώ για το θαύμα. Τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν εκείνη την εποχή θα τα διαβάσετε αυτούσια όπως τα έγραψε ο πεθερός μου Στέλιος Παπαθανασίου, που εκείνο τον καιρό ασκούσε το επάγγελμα του Δικολάβου στην Βόνιτσα ώσπου να πάρει το πτυχίο της Νομικής, παράλληλα ήταν και δεξιός ψάλτης στον Ιερό Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα και ληξίαρχος της περιοχής. 

Έτσι όντως κοντά στην Εκκλησία και έχοντας τις γραμματικές γνώσεις κατέγραψε όλο το συμβάν του θαύματος και κατάφερε εν' συνεχεία να τυπώσει αυτό το μικρό βιβλιαράκι εκείνη την εποχή με την βοήθεια του αδερφού του Αθανάσιου που έμενε στην Αθήνα.

Σας προσκομίζω λοιπόν παρακάτω το βιβλιαράκι που είχε διασώσει η πεθερά μου Μαρία Παπαθανασίου και που τώρα βρίσκεται στα δικά μου χέρια ώστε να διαβάσετε και εσείς αυτούσια την Ιστορία του θαύματος.

       ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΟΝ ΘΑΥΜΑ ΕΝ ΒΟΝΙΤΣΗ

                    ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

                      (Διαπίστωσις τοῦ γεγονότος)

Βεβαίως εἰς τὴν σημερινήν μας ἐποχὴν θα βρεθοῦν

πολλοὶ ἀντιφρονοῦντες  ἱσχυριζόμενοι ὅτι τώρα εἰς τὸν

20ον αἰῶνα δὲν γίνονται θαύματα. Μερικοὶ μάλιστα ἴσως

ἀναγιγνώσκοντες τὴν παροῦσαν παριγραφὴν μηδιάσουν

εἰρωνικῶς, διὰ τὴν τοιαύτην ἡμῶν τῶν πιστευόντων ἀ-

φέλειαν ἢ πλάνην ἢ θρησκοληψίαν. Καὶ ὅμως, οὐδὲν μω-

ρότερον καὶ οὐδὲν παραλογώτερον, τοῦ μὴ πιστεύειν.

Διότι ἄν δεχθῶμεν τὸ δόγμα μερικῶν ὅτι : Δὲν πιστεύω 

διότι δεν είδα, επίπτομεν εἰς έναν φαῦλον κύκλον, ὅστις

δὲν διαφέρει ἀπὸ τὴν παραφροσύνην. Καὶ ὅμως ἄπειρα

είναι τὰ παραδείγματα ἅτινα ἔχουν γίνη καὶ γίνονται διὰ

τοὺς ἀπίστους αὐτούς. Ὅμως ἀντιπαρερχόμαι ὅλα τὰ

ἀδικαιολόγητα τῆς κακῆς αὐτης νοοτροπίας, ἀφηγού-

μεθα μετὰ δέους τὸ συμβὰν ἐν Βονίτση - Ἀκαρνανίας

κατὰ τὸ ἔτος 1938 καταπληκτικὸν θαῦμα.

Εἰς το δυτικὸν μέρος τῆς πόλεως, ὄπισθεν τοῦ

φρουρίου, ἐπὶ τῆς ἀκτῆς εἰσόδου ὁρμίσκου ἀνοιγομένου

ἐλλειψοειδῶς καὶ σχηματίζοντος τὴν λιμνοθάλασσαν τοῦ

Μυρταρίου, ἤκμασε τὸ πάλαι ποτὲ ἡ Παμεγίστη Ἱερὰ 

Μονὴ Ἁγίας Παρασκευῆς. Πλεῖστα ὅσα παλαιὰ συγ-

γράμματα μαρτυροῦν περὶ ταύτης. Ἔτι δὲ καὶ σήμερον 

διασώζεται εἰς τὸν χῶρον τῆς Μονῆς μέγα πλῆθος κα-

τερειπωμένων κελλίων καὶ ἑτέτων ἐπιβλητικῶν κτισμά-

των, ἅτινα ἀφηνουν ἔκθαμβον τὸν ἐπισκέπτην καὶ μαρ-

τυροῦν περὶ τοῦ μαγαλείου αὐτῆς.

          Εἰς τὸν ὅρμον λοιπὸν τοῦτον, ὅστις ἀ-

σφαλῆ λιμένα, εἰς ἕνα πλοιάριον εἰς ὅ εἰργάζετο ὡς βοη-

θὸς ὁ 17ετὴς Γρηγόριος Χρήστου Φαρδέλας, ἐκ τοῦ χω-

ρίου Συκιές ---- Ἄρτης καὶ ἐνῶ οὗτος ἐκοιμᾶτο περὶ

ὥραν 7.30΄ μ. μ. τῆς 14 Μαρτίου 1938, ἤκουσε κρότον

πατημάτων πλησίον τῆς πρύμνης τοῦ πλοιαρίου.  Ἐγερ-

θεὶς εἰδε ἐμπρός του ἱσταμένην μίαν γυναῖκα μαλανοφο-

ροῦσαν καὶ φέρουσαν εἰς τὸ στῆθος της σταυρόν, ἔχου-

σαν δὲ ὑπὸ μάλης βιβλίον εἰς σχῆμα Εὐαγγελίου. Πλη-

σιάσασα αὕτη τὸν Γρηγόριον ἔπιασεν αὐτὸν ἀπὸ τὸ σα-

γόνι καὶ κτυπήσασα αὐτὸν ἐλαφρῶς εἰς τὰς παρειάς, τὸν

ἐπετίμησε διατὶ βλασφημεῖ τὰ Θεῖα καὶ διατὶ καταλύει

ἀσυστόλως τὰς νηστησίμους ἡμέρας. Τέλος συνεβούλευσεν 

αὐτὸν ἵνα ματανοήση εἰλικρινῶς διὰ τὰ παραπτὼματὰ του

αὐτα, παραλλήλως δὲ ὅπως συστήση εἰς τὸν κόσμον με-

τάνοιαν καὶ ἐπιστροφὴν εἰς τὸν δρόμον τοῦ Θεοῦ, ἄλλως

ὁ κόσμος θὰ ὑποστῆ πολὺ χειρότερα τῶν ὅσων ὑποφέ-

ρει.  Ὁ νέος κατάπληκτος ἐκ τοῦ φαινομένου ἐτόλ-

μησε καὶ ἠρώτησεν.

              - Πῶς θὰ μὲ πιστεύση ὁ κόσμος 

              - Ἂκουσε, τοῦ εἶπε, θὰ γίνης παράλυτος κατὰ τήν 

μίαν χεῖρα καὶ τὸν ἕνα πόδα, ἐπὶ δύο ἡμέρας καὶ κατόπιν

θὰ θεραπευθῆς πλήρως καὶ τοῦτο ἵνα πιστεύση ὁ κόσμος.

        Τέλος τὸν διέταξε νὰ μεταβῆ εἰς τὴν πόλιν τῆς Βο-

νίτσης καὶ νὰ ἀνακοινώση τὰ διατρέξαντα, τόσον εἰς τὸ

προσωπικὸν τοῦ ἰχθυοτροφείου εἰς ὃ εἰργάζετα, ὅσον καὶ

εἰς τὸν λοιπὸν πληθυσμὸν τῆς πὸλεως καὶ κατόπιν νὰ

ἐπιστρέψη εἰς τὸ πλοιάριον του, ἵνα κοιμηθῆ μόνος.

          Πράγματι ὁ νέος περίτρομος καὶ κλαίων μετέβη εἰς

παραλιακὸν καφενεῖον τῆς Βονίτσης καὶ ἐζήτει ἐπιμόνως

τοὺς προϊσταμένους του. Εὐρὼν δὲ αὐτοὺς ἀφηγήθη τὰ

πάντα αὐτοῖς λεπτομερῶς. Οἱ προϊστάμενοί του ἀκού-

σαντες προσεκτικῶς αὐτὸν, λόγω τῆς προκεχωρημένης

ὥρας, ἐσυνώδευσαν τοῦτον εἰς τὴν παρὰ τῶ ἰχθυοτρο-

φείω καλύβην του, ἵνα οὖτος ἡσυχάση καὶ διέλθη

τὴν νύκτα.               

        Οἱ εὑρισκόμενοι ὅμως ἐντός τοῦ καφενείου, εἰδόντες

τὸν παῖδα ἐν ἐξάλλω καταστάσει καὶ κλαίοντα, ἐζήτουν 

πληροφορίας περὶ τοῦ συμβάντος. Τινὲς δὲ ἐξ αὐτῶν ἐκ

περιεργείας παραλαβόντες καί τινας χωροφύλακας μετέ-

βησαν εἰς τὸ ἰχθυοτροφεῖον καὶ εὑρόντες τὸν παῖδα ἐζή-

τουν πληροφορίας περὶ τοῦ γεγονότος. Ὁ παῖς ἐπανέ-

λαβεν αὐτοῖς τὰ αὐτά. Τούτων ἀναχωρησάντων καὶ κατὰ

τὴν διάρκεια τῆς νυκτὸς ἐνεφανίσθη ἐκ δευτέρου ἡ με-

λανοφοροῦσα γυνὴ λέγουσα αὐτῶ << Ἐπειδὴ παρήκουσες 

τὴν ἐντολὴν μου καὶ δὲν ἐπῆγες εἰς τὸ πλοιάριον νὰ κοι-

μηθῆς, ὡς σὲ διέταξα, ἀλλὰ μετέβης εἰς τὴν καλύβην 

τοῦ ἰχθυοτροφείου, ἐκτος τῆς παραλύσεως ἣν θα ὑπο-

στῆς, θὰ χάσης τὴν φωνήν σου καὶ τὴν ὅρασίν σου καὶ

θὰ γίνης ὑγειὴς τὴν τρίτην ἡμέραν >>.  Πράγματι τὴν ἑπο-

μένη ἡμέραν οἱ ἄλλοι ἐργαζόμενοι ἐπεχείρησαν νὰ τὸν 

ξυπνήσουν, πλὴν οὗτος ἀπήντησε λέγων : εἶναι ἀκόμη 

νύκτα καὶ ἀμέσως ἀπώλεσε τὴν φωνὴν του, τὴν ὅρασίν 

του καὶ ἔπαθε παράλυσιν τοῦ ἑνὸς ποδὸς καὶ τῆς μιᾶς

χειρός του.            

Οἱ κάτοικοι τῆς πόλεως πληροφορηθέντες τὸ γεγο-

νός, κατάπληκτοι καὶ ἐν βαθεῖα συγκινήσει συνέρρεον

εἰς τὴν ὡς εἴρηται καλύβην ἔνθα εὑρίσκετο ὁ παῖς, ἵνα

ἴδωσι ἰδίοις ὄμμασι καὶ διαπιστώσουν τὸ λαβὼν χώραν

γεγονός. Ὄντως ἐντὸς αὐτῆς ἔκειτο ὁ νέος, ὅστις μόλις

πρὸ ὁλίγων ὡρῶν εἰχε καλῶς εἰς τὴν ὑγείαν τους ἤδη δὲ

ἄφωνος καὶ παράλυτος, τῆς καταστάσεως του ταύτης

διαπιστωθείσης παρὰ τῶν ἰατρῶν. << Μέγας ἦ Κύριε

καὶ θαυμαστὰ τὰ ἔργα Σου >>.  Ἀπεφασίσθη πάραυτα

νὰ τελεσθῆ δέησις εἰς τὸν τόπον τοῦ θαύματος καὶ οἱ

ἱερεῖς τῆς Πόλεως μετὰ τῶν ἱεροψαλτῶν καὶ ὅλου τοῦ

παρευρισκομένου πλήθους, ἐτέλεσαν κατανυκτικωτάτην 

δέησιν, τοῦ παιδὸς κλαίοντος.

 Τὴν ἑπομένην ἡμέραν ἐπανέκτησεν ὁ νέος τὴν ὅρα-

σίν του, οὐχὶ ὅμως καὶ τὴν φωνήν του. Τὸ γεγονὸς τα-

χέως διεδόθη εἰς τὰ πέριξ χωρία τῆς Βονίτσης, ἔτι δὲ

εἰς Πρέβεζαν, Λευκάδα καὶ ἀλλαχοῦ. Ὁ κόσμος ἤρχισε 

νὰ συρρέη ἀθρόως εἰς τὸν τόπον τοῦ θαύματος, ἰδιως

οἱ Πρεβεζάνοι ἐν οἷς καὶ ὁ Μητροπολίτης των, ὅστις

διεπἰστωσε τὸ γεγονὸς παρ' ἀξιοπίστων προσώπων, ἰδῶν

καὶ τὸν παῖδα παράλυτον. Τὸ συμβὰν πλέον διεδόθη εἰς

ὁλόκληρον τὴν Ἐπικράτειαν διὰ τοῦ τύπου ἀσχοληθέντος

μὲ τὸ γεγονὸς ἐπὶ μακρόν.

Τὴν 16ην Μαρτίου ὁ παῖς ἐζήτησε διὰ νευμάτων

χαρτὶ καὶ μολύβι καὶ ἔγραψε : << Αὔριον θὰ γίνω καλά>>.

Κατόπιν τῶν ἀνωτέρω ὁ κόσμος ἀνέμενε μὲ ἀγωνίαν τὴν

ἐπιοῦσαν. Κατὰ τὰ μεσάνυκτα ὁ νέος ἤκουσε μέγαν κρό-

τον εἰς τὸ κρεββάτι του καὶ φωνὴν λέγουσα : Ἀπὸ

τώρα εἶσαι καλά >>. Τότε οὗτως ἐφώναξε : Βασίλη σει-

σμός. (Ἐννοῶν ἕναν ἐκ τῶν ἐργατῶν τοῦ ἰχθυοτρο-

φείου). Οἱ ἀκαύσαντες ἐξεπλάγησαν. Τὴν ἄλλην ἡμέραν

τὸ πρωΐ, ὄντως ὁ παῖς ἦτο τελείως καλὰ εἰς τὴν ὑγείαν

του, πρὸς δόξαν καὶ αἶνον τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν Ἁγίων

Αὐτοῦ. Πράγματι οὗτος ἐγερθεὶς μετέβη εἰς τὴν πλη-

σίον εὑρισκομένην ἐκκλησίαν τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς,

ἵνα προσκυνήση ἐν αὐτῆ. Ὅταν ὅμως ἔστη ἔμπροσθεν

τῆς ἱερᾶς εἰκόνος τῆς Ἁγίας ἔντρομος ἀνεγνώρισε τὴν 

ἐμφανισθεῖσαν αὐτῶ μελανοφοροῦσον γυναῖκα καὶ ἀνε-

βοήσε λέγων ! << Αὐτὴ ἦτο ἡ ἐμφανισθεῖσα μου γυναῖκα !>>.

           Τότε πλέον διαπιστωθέντος πλήρως τοῦ θαύματος

τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, ὅλος ὁ κόσμος τὴν 17ην Μαρ-

τίου σὺν γυναιξὶ καὶ τέκνοις μὲ συντριβὴν καὶ ταπείνω-

σιν ἐτέλεσεν μεγάλην παράκλησιν εἰς τὴν Ἁγίαν, ἐνῶ

ὁ παῖς ὡμολόγη μετὰ θάρρους ἐνώπιον πάντων τὸ θαῦμα

καὶ συνίστα ματάνοιαν εἰς πάντας καὶ ἐπιστροφὴν εἰς

Χριστόν, μὲ φωνὴν δὲ πάλουσαν ἀπὸ συγκίνησιν ἐδιη-

γεῖτο τὸ ὅσα εἶδε καὶ ὑπέστη. Κατόπιν δὲ τῶν οὕτω

πανηγυρικῶς διαπιστευθέντων καὶ ἐξακριβωθέντων, οὐδὲ

ἡ ἐλαχίστη ἀπέμεινεν ἀμφιβολία εἰς πάντας ὅτι πράγματι

ἐγένετο θαῦμα εἰς τὸν νέον καὶ πᾶντες ἐπίστευσαν ὅτι 

τὰ ἀδύνατα παρ' ἀνθρώποις δυνατὰ ἐστὶ παρὰ τῷ Θεῶ.

            Ἔκτοτε οἱ κάτοικοι τῆς Βονίτσης τιμοῦν καὶ γε-

ραίρουν ἰδιαιτέρως  τὴν Μεγαλομάρτυρα καὶ  Ἀθληφόρον

Ἁγίαν Παρασκευήν.

         Οὕτω παραλλήλως πρὸς τὴν πανήγυριν ἣ ἐπιτε-

λοῦν ἐν τῷ φερωνύμῳ Ναῷ Αὐτῆς κατὰ τὴν ἐπέτειον

τῆς μνήμης Της, ἑορτάζουν μεγαλοπρεπῶς καὶ τὴν ἐπέ-

τιον τοῦ λαβόντος χώραν κατά τὸ ἔτος 1938, ὡς ἄνω

θαύματος Αὐτῆς, δοξάζοντες τὸν Θεὸν καὶ τιμῶντες τὴν 

Μεγαλομάρτυρα καὶ προστάτιδα τῆς πόλεως Βονίτσης

Ἀθληφόρον Ἁγίαν Παρασκευήν. 

                                      Ἐν Βονίτση τῆ 18 Μαρτίου 1938 

Τώρα εγώ θα σας μιλήσω για τις συνήθειες της περιοχής όπως μου τις διηγούνταν η πεθερά μου η βάβω η Μαμή. (Παρασκευή Παπαθανασίου)

Η περιοχή της Βόνιτσας είχε πολλές Ηπειρώτικες συνήθειες και μια από αυτές ήταν και η συνήθεια της Καθαρής Δευτέρας.

Την Καθαρά Δευτέρα είχαν να μην νηστεύουν και να τρώνε ότι περίσσευε από τις Απόκριες λέγοντας ότι Καθαρή Δευτέρα λέγεται έτσι γιατί καθαρίζουν  ότι φαγώσιμο έχει μείνει από τις Απόκριες για να μπουν στη σαρακοστή.  

Έτσι λοιπόν την Καθαρά Δευτέρα στο προαύλιο της Αγίας Παρασκευής συγκεντρώνονταν πολλές οικογένειες από τη Βόνιτσα φέρνοντας μαζί τους ότι είχε μείνει στον καθένα και όλοι μαζί στήνανε ένα γλέντι με φαγητά και χορούς. Μετά το θαύμα της Αγίας Παρασκευής αυτή τους η συνήθεια σταμάτησε και η Καθαρή Δευτέρα γινόταν πλέον με νηστίσιμα. 

 Με εκτίμηση Παρασκευή Παπαθανασίου.

Πολλά από αυτά τα στοιχεία μας τα έστειλε η Δώρα Μπαίλη.

Επιμέλεια Ευάγγελος Κουτιβής